Relaks amerykański
Juliusz Strachota

Kolejna powieść o uzależnieniach, myślałem sięgając po "Relaks", kolejny spazm i zlew w klimacie Jerofiejewa, Pilcha czy Lowry'ego, następna męska przygoda w oparach wódy z duszą utytłaną rzygowinami i wzniosłymi snami o potędze. A tymczasem dostaję wyborną narracją w duchu Białoszewskiego z elegancką tabletką na X w roli głównej, bardziej z damską znerwicowaną torebką kojarzoną, niż z męskim światem po słowiańsku krzepkim i przaśnym, a tak bardzo wstydliwie przy tym romantycznym. Narratorem ,,Relaksu amerykańskiego" jest sympatyczny młodzieniec, mieszkający w Stolicy i pracujący w niszowym wydawnictwie, ot, wydawałoby się klasyczny egzemplarz bohemy drugiej dekady XXI, rezydującej w knajpkach przy Placu Zbawiciela, słuchającej alternatywnej muzyki, blogującej, permanentnie zaangażowanej w jakieś projekty. I może faktycznie trochę tak jest, bo przecież czym innym jak nie rodzajem życiowego projektu jest podróż bohatera, w której przewodniczką, kochanką, morderczynią, inspiracją i wreszcie celem ostatecznym i absolutnym jest mała tabletka psychotropu o wdzięcznej nazwie Xanax. Skoro więc rzecz jest o uzależnieniu od dragów, pewnie warto byłoby poznać genezę problemu, a przynajmniej tego mógłby spodziewać się czytelnik sięgający po powieść z używkami w tle. ,,Nie wiem [dlaczego piję], a raczej znam tysiąc odpowiedzi. (...) Piję, bo piję. Piję, bo lubię. Piję, bo się boję. Piję, bo jestem obciążony genetycznie. (...) Piję, bo mam słaby charakter. Piję, bo coś mi się przestawiło w głowie. Piję, bo jestem zbyt spokojny i chcę się ożywić. Piję, bo jestem nerwowy i chcę ukoić nerwy. Piję, bo jestem smutny i chcę rozweselić duszę. Piję, kiedy jestem szczęśliwie zakochany. Piję, bo daremnie szukam miłości". Ten cytat z Jerzego Pilcha, mógłby równie dobrze ilustrować stan w jakim funkcjonuje i jaki próbuje jakoś ogarnąć narrator ,,Relaksu". Czytamy o uzależnieniu, nietrudno jest więc się domyślić, że osią dramaturgiczną będzie rozpaczliwe poszukiwanie upragnionego obiektu pożądania. Rozpacz ta jednak i niebywała wręcz determinacja bohatera podszyte są sporą dawką ironii, stąd pewnie skojarzenia bardziej z Białoszewskim, niż z klasycznymi autorami literatury pijacko-narkotycznej. Przyznaję, że niejednokrotnie zdarzyło mi się parsknąć śmiechem podczas lektury, mimo, iż właściwie to, o czym mowa, jest jakby na zupełnie innym biegunie emocjonalnym i w gruncie rzeczy jednak na końcu przeraża. Przeraża to, jak łatwo i niepostrzeżenie człowiek staje się marionetką koncernu farmaceutycznego, pacynką, która bez aptecznego paliwa nie ruszy z miejsca, która staje się nie tylko klientem, ale i zajadłym wyznawcą, psychofanem. Zabawne są jednak wszystkie te zabiegi, jakie przedsiębierze narrator, desperackie próby zdobycia funduszy na kolejną dawkę, bawi postać Pana z Providenta, który bezskutecznie usiłuje odzyskać pożyczone środki. Bawi wreszcie, ale i imponuje niesamowicie, przedsiębiorczość narratora, to jak angażuje wszystkie swoje możliwości, cały swój twórczy potencjał do osiągnięcia celu, jak konfabuluje na temat swoich zagranicznych wojaży, w miejsca najdziksze, najbardziej niebezpieczne, rujnujące nerwy i wyczerpujące emocjonalnie. Byle dostać receptę, wykupić specyfik i zanurzyć się w odurzającym relaksie. Sam siebie niejednokrotnie nazywa artystą relaksu i faktycznie nie można odmówić mu finezji i maestrii, jaką udało mu się osiągnąć przez kilka dobrych lat uzależnienia. To, co nie bawi z pewnością, a co przebija się jednak bardzo wyraźnie przez tę kapitalną brawurową narrację, to dramatyczne oskarżenie przemysłu farmaceutycznego i jego funkcjonowania w patologicznej marketingowej symbiozie ze środowiskiem lekarzy. Oba te złowieszcze podmioty trafiają bowiem ze swoją ofertą idealnie w to, co stało się stanem najbardziej chyba pożądanym w obecnych czasach, a mianowicie w relaks właśnie i najlepiej amerykański, miękki, przyjemny, pastelowy.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)