Podróże między kobiecością a męskością
Chybicka Aneta Kosakowska-Berezecka Natasza Pawlicka Paulina

Książka porusza dość głośny ostatnio w mediach temat gender studies (badanie sposobów przejawiania się płci kulturowej w społeczeństwach i jak łączy się ona z instytucjami społecznymi, gospodarką, władzą, tożsamością, seksualnością)*.

Wszystko zaczęło się w latach 70. XX w. jako efekt feminizmu. Obecnie gender studies analizuje kulturowe i społeczne procesy tworzenia norm męskości i kobiecości, ich przenikania do innych dziedzin nauki oraz konsekwencji jakie wywołują. Analizuje rozumienie płci na tle klasowym, etnicznym, rasowym, religijnym. Bada transseksualizm, transgenderyzm, androgynię, seksualność.

Żyjemy w społeczeństwie zdominowanym przez mężczyzn. Powoduje to znikomy udział kobiet w rozwoju nauki, gospodarki, w polityce i religii. Czy to dobrze? Uważam, że nie. Może dlatego, że jestem kobietą. Jednak jak się chwilę zastanowimy - wiele kobiet wpłynęło istotnie na rozwój świata (odsyłam do strony na wikipedii - Kobiety w nauce). I myślę, że to dobrze, że gender studies stara się usunąć oznaki dyskryminacji kobiet i wyrównać relacje pomiędzy płciami.

W każdej z kultur rola płci określona jest jasno. Często wynika ona z tradycji, niekiedy z religii czy prawa. Jednak pewne zachowania wynikają z biologii. To hormony oraz substancje obecne w naszych ciałach przesądzają o budowie mózgu. Różny ich poziom w ciałach kobiet i mężczyzn powoduje inne ścieżki rozwoju struktur mózgowych, a co z tego wynika inne skłonności do zachowań. Ostatnio zbadano, że poziom testosteronu ma wpływ na zdolności twórcze w zakresie muzyki. U mężczyzn muzyków był on niższy niż w innych zawodach, natomiast u kobiet wyższy.

Już od najmłodszych lat dziewczynki i chłopców inaczej są ubierani i traktowani. Każde zachowanie odbiegające od "normy" nie jest mile widziane. Już jako dzieci chłopcy bawią innymi zabawkami, częściej uczestniczą w bójkach. Wyobraźnia przestrzenna jest lepsza u "płci brzydkiej", jednak może się rozwinąć w takim samym stopniu u kobiet, które jeszcze jako zarodek miały styczność z wysokim poziomem androgenów. U mężczyzn zauważalny jest wyższy poziom postrzegania i działań koordynacyjnych. U kobiet przeważa analizowanie i zdawanie się na intuicję.

Kobiety napotykają wiele przeszkód w karierze zawodowej. Podczas rozmów kwalifikacyjnych są pytane: Ile ma Pani dzieci?, Czy planuje Pani mieć dzieci?, Czy Pani dzieci często chorują? A jak powie, że nie planuje mieć dzieci to też wydaje się to być bardzo podejrzane. Bo jak to - kobieta która nie chce mieć dzieci? Bardzo ciężko jest awansować kobiecie w zawodach takich jak inżynier, budowlaniec, policjant, wojskowy. Mniej zarabiają na takich samych stanowiskach niż ich koledzy. Rzadziej od mężczyzn zostają premierami. W niektórych kulturach w ogóle nie są posyłane do szkół. Jednak i mężczyźni mają niekiedy duże problemy w rozwijaniu swoich pasji jako "przedszkolanka" czy jako nauczyciel nauczania początkowego. Obecnie coraz częściej zdarza się, że to mężczyzna bierze "urlop macierzyński". Jednak mimo to, wzbudza to niekiedy jeszcze zdziwienie otoczenia.

Nie pominę oczywiście faktu, że w niektórych miejscach na świecie kobieta jest po to aby rodziła dzieci, siedziała w domu, usługiwała mężowi. Są też takie miejsca na kuli ziemskiej gdzie kobieta jest mniej warta niż wielbłąd. Nie mają żadnych praw, są kamienowane bez winy, sprzedawane jako któraś z rzędu żona dla starego bogacza, poddawane tradycyjnemu obrzezaniu...

Taki sposób szufladkowania ról społecznych to przykład "nieświadomego seksizmu". Większość z nas akceptuje różne stereotypy związane z płcią. A każdy, kto ma inne "nienormalne" spojrzenie na daną sytuację poddany jest ostracyzmowi społecznemu.

Podsumowując gender studies odpowiada na pytania: co znaczy być kobietą, a co mężczyzną? Jaka jest społeczna sytuacja każdej z płci? Jakie są relacje pomiędzy nimi?

Pierwsze dwie części książki zawierają ciekawe artykuły przybliżające zagadnienie teoretycznie i są poszerzone o ciekawe wyniki badań. Trzecia część publikacji składa się z artykułów o podróżach do dalekich zakątków świata. Całość wzbogacona czarno-białymi fotografiami. Polecam.

* Judith Roof: Gender studies. W: Encyclopedia of Sex and Gender. Fedwa Malti-Douglas (red.). Detroit - New York -New Haven - - Waterville - London: Thomas Gale, 2007, s. 624.