O tym – choć nie tylko o tym – mówi jego najnowsza powieść "Ostatnie rozdanie", kolejne prozatorskie arcydzieło, na które czekaliśmy kilka lat. Myśliwski publikuje rzadko, pisze długo, zgodnie z przeświadczeniem, że „pisać książki powinno się dopiero, gdy człowiek naprawdę czuje, że nie ma już żadnego innego wyjścia (…), wtedy kiedy jest się przekonanym, że ma się coś naprawdę do powiedzenia komuś drugiemu”.
"Ostatnie rozdanie" to dzieło „totalne”, które chce objąć całość ludzkiego doświadczenia, dotknąć tajemnicy bytu. Jest zachętą do myślenia, nie poucza, nie moralizuje i nie ocenia. Pokazuje życie z jego dobrymi i złymi stronami. To powieść filozoficzna i wielowymiarowa, której tematem jest człowiek i ludzki los zawieszony między przypadkiem a koniecznością. Perfekcyjnie skonstruowana, zachęca do lektury wielokrotnej – przy każdej pozwalając odkryć jej nowe wymiary i perspektywy. Żywioł opowieści sprawia, że czytelnik zatapia się w niej i oddaje się jej zniewalającemu nurtowi.
Informacje dodatkowe o Ostatnie rozdanie:
Wydawnictwo: Znak
Data wydania: 2013-09-12
Kategoria: Literatura piękna
ISBN:
Liczba stron: 448
Kup książkę Ostatnie rozdanie
Zobacz także
Ostatnie rozdanie - opinie o książce
Ostatnie rozdanie
Czymże jest osobisty notatnik i zapisanych w nim setki nazwisk: rodziny, przyjaciół, znajomych i ludzi przypadkowych? Czy życie, generowanie codzienności jest w stanie zapamiętać wszystko? Niestety, nie. Słynne powiedzenie mówi, że wszystko się Bogu udało, oprócz starości. Na starość nie pamiętamy wielu, wielu rzeczy. Dylemat notatnika osobistego, opasanego grubą gumą stawia pytanie: kim byliśmy, kim byli ci ludzie i co dla mnie znaczyli? Ilu z nich po prostu nie pamiętam, ilu z nich jeszcze zobaczę. Wiesław Myśliwski zaznacza, że pamięć o człowieku istnieje, dopóki jest on zapisany w notatniku; jego adres i domowy (wciąż) sześciocyfrowy numer telefonu. Jednak człowiek nie żyje. Pamięć o człowieku umiera tak naprawdę dopiero wtedy, gdy wykreśli się go z zapisu. Współcześnie, strasznie łatwo jest usunąć człowieka z pamięci. Wystarczy wyjąć telefon komórkowy i nacisnąć przycisk. To tylko początek, tylko wprowadzenie do najnowszej książki Myśliwskiego ,,ostatnie rozdanie".
O co tak naprawdę chodzi Myśliwskiemu w najnowszej książce? Czy jest to autobiograficzna spowiedź przed końcem? Przepisanie notatnika? Przepisanie tylko tych ludzi, który są warci aby o nich pamiętać w nieskończoność? Dlaczego oprócz tych wszystkich nazwisk są także sytuacje, codzienność i listy. Dla Autora powieści Kamień na kamieniu (1984) każdy pretekst jest dobry, aby napisać o osobowościach, które w jakiś tam sposób odcisnęły piętno na naszym życiu, które przyczyniły się do jednego kamienia milowego, bądź były kamyczkiem w bucie wędrującego... Przy okazji wywiadu opublikowanego w GW, Myśliwski mówił, że proces tworzenia jest nieprawdopodobnie wyczerpujący. To prawda. Jakiś czas temu, jako pretekst podniósł swój opasły notatnik, jednoznacznie stwierdzając, że TO jest temat na książkę. Temat wspaniały, ale uważam, że mimo wszystko przegadany. ,,Ostatni rozdanie" można uznać za rodzaj spowiedzi z uczestnictwa w całym swym życiu. Bohater opowiada o swojej miłości platonicznej: Marii. Dużo miejsca poświęca Matce, oraz momentom, gdy przyuczał się do zawodu krawca (z którego i tak nic nie wyszło). Wrażenia te, nie są zapisem ciągłym, lecz wyrywkowym. Nie nakreślają zbyt wiele informacji o danej osobie, co jednoznacznie sprawia, że czyta się lekko i przyjemnie. Ale to czytanie trzeba porównać do niekończącej się rzeki. Rzeka wciąż płynie leniwie, co jakiś czas mając bardzo łagodny zakręt w postaci wspomnienia, lub jakiegoś działania. W rzece tej, nie ma głównego i rwącego nurtu. Akcja tej książki płynie podobnie. Zdawało by się, że bez końca, bez puenty. Rzeka to krajobraz w którym czasem pojawiają się konary starych drzew. Konary oznaczają tylko refleksję nad przemijaniem. Co może się przytrafić człowiekowi chcącemu przed śmiercią wymienić notatnik na nowy, przepisać nazwiska... i zastanawia się nad niektórymi. Jak można długo dręczyć czytelnika opowiadaniem życia, w którym nie istotne jest to, ile się działo, ale jak się działo. Jestem przekonany, że gdyby porównać rzekę opowieści Myśliwskiego z rwącym potokiem Grzesiuka to czytelnik więcej zyska na rwącym nurcie. Połknie książkę, zatracając się przy tym, na pewno zapomni o rzeczywistości. Nie można ująć Myśliwskiemu wręcz wybornej filozofii. Co jakiś czas, w swoje twarde litery zapisuje zdanie wręcz genialne. Niestety, ta perełka znajduje się zbyt rzadko, gdyby wziąć pod uwagę ilość liter.
Mimo wszystko sądzę, że ,,Ostatni rozdanie" nie jest ostatnią (jakby się zdawało), książką Myśliwskiego. Ten złudny tytuł i wyjątkowo wspomnieniowy charakter nowego dzieła ma za zadanie celowo wprowadzić czytelnika w błąd: Człowiek, a zwłaszcza pisarz nie oznajmia: to moja ostatnia książka, to moje ostatnie rozdanie. To, że w tym tytule główną rolę gra gruby notatnik oraz wspomnienia (związane z nazwiskami) nie oznacza to, że już koniec! Działalność pisarza przypomina mi funkcjonowanie drożdży piekarskich w cieście chlebowym. Odpowiednia ilość tych bakterii w chłodnej atmosferze rośnie wolno, aczkolwiek systematycznie i nic nie wskazuje, by zimne środowisko miało coś zmienić. Jednakże w pewnym momencie następuje wypiek: ciasto przed zapieczeniem i ostatecznym się utrwaleniu wizerunku potrafi o 1/3 zwiększyć swoją objętość. Zmianę tę zawdzięczamy tylko wyłącznie drożdżom, które czują swoją śmierć i wzmagają ostatnią pracę. Jestem przekonany, że podobnie będzie z Myśliwskim. Autora dramatu Złodziej (1973) stać jeszcze na jakiś przewrotny tytuł, na symboliczną kropkę nad i. Świadom tego, i znając zgoła inne przypadki wiem, że heroiczny trud jest zawsze opłacalny.
Wiesław Myśliwski jest przykładem pisarza, który - jako rzemieślnik mistrzowskiego słowa wyjątkowo długo przyswaja każde dziecko. Dlatego też, tak rzadko wychodzą Jego książki. Ale - jeśli już - to jak na mistrzostwach w podnoszeniu ciężarów. Za każdym razem, proza ta, czyste złote polskiej literatury jest na niedoścignionym poziomie. Przykładem może być książka: Traktat o łuskaniu fasoli, która oprócz naszej rodzimej Nike zdobyła również we Francji Grand Prix Littéraire de Saint-Émilion. W sumie ta książka została przetłumaczona w 9 językach. Oprócz tego Myśliwski otrzymał Złote Berło Fundacji Kultury Polskiej przyznawane wybitnym polskim twórcom. Czy w tym zachwycie nad wyróżnieniami, Myśliwski - nie stracił formy pisząc ostatnie rozdanie? Czy uważać można tę pozycję jako słabszą, ale nie schodząc z podium - po cichu rzeźbić kolejne zdania - czegoś nowego, czegoś zaskakującego? Oby. Jak kiedyś napisał Bogdan Olewicz: ,,Trzeba wiedzieć, kiedy ze sceny zejść. Niepokonanym." Wiedząc, że każdemu, nawet najlepszemu może trafić słabsza powieść - czekam cierpliwie na burzę w wykonaniu Mistrza.
Piotr Goszczycki
Wiesław Myśliwski: ,,Ostatnie rozdanie". Wyd. Znak, Kraków 2013
Nieśpieszna opowieść o ludziach, ich losach, czasach w jakich żyli i sposobach myślenia. O kobietach, miłości życia - Marii i jej listach, na które bohater nigdy nie odpowiedział. O krawcu Radzikowskim, szewcu Matei i matce. W tle notes z adresami. Wspaniałe arcydzieło.
Opinię do „Ostatniego rozstania” można napisać na dwa sposoby. Pierwszy sposób: „brak słów”. I właściwie na tym mogłabym przestać. Będąc jednak zwolenniczką wypowiedzi dłuższej niż dwa słowa muszę podzielić się swoimi przemyśleniami.
W książce tej mamy zwykłe imiona w notesie – niby nic, a patrząc już na pierwsze jej rozdziały, widać, iż nie tylko można stworzyć na ten temat monolog, ale też, że przemyślenia te mogą stać się pięknym słowem pisanym i wstępem do filozoficznych rozważań na temat życia.
„Ostatnie rozdanie” to książka, której słowa się smakuje, a co za tym idzie: jest to takie dzieło, które czyta się powoli. Myśliwski zawarł tu sformułowania i przemyślenia istotne dla każdego człowieka. Świadczy to o uniwersalnym charakterze tej książki, gdyż niemal każdy może odnaleźć między wierszami cząstkę siebie oraz coś, co dogłębnie go poruszy. W sposób poetycki opisuje: śmierć, egzystencję, samotność, miłość, tęsknotę i związane z nimi cierpienia, starość i młodość, ale także najdrobniejsze ludzkie zachowania i gesty. A jego słowa są niejednokrotnie przepełnione wysoce odczuwalną głębią.
Wszelkie lęki, frustracje, obawy, przeżycia głównego bohatera stają się także obawami czytelnika, gdy nagle uświadamia on sobie, że oto czyta on słowa, które drzemały w nim od dawna lub drzemią w tej chwili.
I tak: jeśli ktoś przeżył rozstanie i poczuł ból miłości, tęsknoty, samotności, cierpienia – odczuje tematykę miłości i związane z nią bolesne przeżycia. Jeśli ktoś zastanawiał się nad istnieniem i niebytem lub istnieniem Boga – odczuje tematykę egzystencji i wiary (bądź też jej braku). Artysta natomiast odczuje wszelkie przemyślenia ściśle związane ze sztuką i żmudnym procesem tworzenia.
Autor posługując się notesem głównego bohatera ukazuje bolączki, których może czasem się wstydzimy lub ich nie chcemy dostrzec. Wyłuskuje z czytelnika wszystkie przemyślenia, każąc mu poddać je refleksji. Lecz „Ostatnie rozdanie” to nie tylko ciężar miłości i rozważania egzystencjalne. Myśliwski pokazuje tu także codzienność człowieka, którą ten nie zawsze zauważa (a nawet jeśli to nie przywiązuje na co dzień do niej uwagi pozostawiając by niektóre sprawy zepchnięte zostały do jego podświadomości).
Wiele przemyśleń głównego bohatera ma niekiedy znaczenie symboliczne. A autor w bardzo wysmakowany, piękny sposób stara się nam je przekazać. Jednymi z nielicznych przykładów takich pięknych porównań, które najbardziej zapamiętałam są między innymi: opis pola bitwy i błąkających się mundurów, bądź porównanie obrazów wiszących w galerii do sierot (które to porównanie jest dla mnie idealnym ukazaniem kwintesencji ludzkich zachowań).
W swojej czytelniczej podróży spotkałam się niegdyś ze słowami Bogumila Hrabala (znane ze "Zbyt głośnej samotności"):
„Bo ja gdy czytam, to właściwie nie czytam, biorę piękne zdanie do buzi i ssę je jak cukierek, jakbym sączył kieliszeczek likieru, tak długo, aż w końcu ta myśl rozpływa się we mnie jak alkohol, tak długo we mnie wsiąka, aż w końcu nie tylko jest w moim mózgu i sercu, lecz pulsuje w mych żyłach aż po krańce naczyniek włoskowatych.”
Od tego czasu przysięgłam sobie, że jeżeli kiedyś trafię na taką książkę gdzie znajdę słowa, które będę "sączyć niczym likier"; słowa, które wrosną we mnie, staną się całym moim jestestwem; gdzie niemal każda myśl stanie się moją myślą, przeżycie moim przeżyciem, a opis najbardziej elementarnego gestu moim gestem; książkę taką, która w sposób piękny acz niekiedy bolesny w swojej prawdziwości będzie niosła ze sobą mądrość i dogłębnie mnie poruszy - to z pewnością będzie to książka na miarę arcydzieła.
Dziś uważam, że oto znalazłam pierwsze czytelnicze arcydzieło. Jeśli więc istnieją książki, które można tak nazwać, to jak najbardziej "Ostatnie rozdanie" na to miano zasługuje. A ja po raz pierwszy w życiu czuję, że w całym swoim restrykcyjnym przestrzeganiu ocen, Pan Wiesław Myśliwski właśnie przełamał u mnie – może czasem nawet nadmierną - krytykę. I sprawił, że wprost zakochałam się w jego słowie pisanym.
Nigdy nie zgodzę się ze słabymi ocenami niektórych czytelników oraz uznaniem tej książki za "nudną", "niespójną" oraz „pełną komunałów". Uważam, iż aby dogłębnie doświadczyć zawartych w niej słów i w pełni pojąć tę ich mądrość, trzeba po prostu do niej dojrzeć. Nie tyle fizycznie, co mentalnie.
Automatycznie wpisuję „Ostatnie rozdanie” do moich ulubionych książek, jako tę niosącą ze sobą ogromny bagaż bólu i cierpienia w przepełnionych melancholią opisach relacji międzyludzkich, miłości, utraconych uczuć i tęsknoty za nimi oraz refleksji na temat śmierci i sensu istnienia.
Smakowanie owej książki było dla mnie absolutnie przyjemnym doznaniem, także w chwilach, w których prawdziwość czytanych słów wywoływała u mnie melancholię i zadumę, ale też duży podziw dla talentu autora.
Chylę czoła przed Wiesławem Myśliwskim, pragnąc jednocześnie wciąż poznawać kolejne jego dzieła, by móc chłonąć każde jego piękne słowo, każdą refleksję oraz metaforę życia.
10 lat po Widnokręgu – nowa wielka powieść Wiesława Myśliwskiego. Narrator w monologu skierowanym do tajemniczego przybysza dokonuje...
Świt drugiej wojny światowej. Do wioski zbliża się front. Jakub, pasterz, jest świadkiem ucieczki państwa z miejscowego dworu. Kiedy kierowany ciekawością...
Przeczytane:2015-01-24, Ocena: 5, Przeczytałam, 52 książki 2015, polskie czytanie, Z własnej biblioteczki,