Niesamowite przygody Kavaliera i Claya
Michael Chabon

Rok 1939, Josef Kavalier, Żyd z Pragi, za sprawą sprzedanego majątku rodziców, opuścił Czechy pogrążone niemiecką okupacją, trafił niemal przez magiczną sztuczkę i wielkie szczęście do rodziny mieszkającej na Brooklynie. Tam przebywając w śród ciotki, zaprzyjaźnił się z kuzynem Sammym który miał smykałkę nie tylko do rysowania, ale pisania tekstów do komiksów. Tak poznajemy tajniki kunsztu powstawania jednej wielkiej historii Eskapisty - zaprzysięgłego wroga nazistów i mistrza ucieczki walczącego o dobro narodu i świata, chłopcy przy okazji stworzyli Lunę na podobieństwo Rosy Saksy która staje się ucieleśnieniem ich życia. Dwója żydowskich chłopców podbija komiksem Amerykę, stają się sławni, bogaci, lecz każdy w duszy pragnie czegoś dla siebie innego. Jakie pragnienie ma Josef, za czym tęskni, jaki świat mu się zawali, co poczyni Sammy, jakie poweźmie decyzje, jak zakończy się ta pełna emocjonująca powieść?

Książka która może wystraszyć swą objętością stron, graficznie prosta, klucz złoty który jest odzwierciedleniem wszystkich znaków zapytania, otwiera drzwi do świata magii, żydowskiej kultury, obyczajów, tradycji, toku myślenia, skupiamy się na latach poprzedzających Wojnę Światową i talent chłopców, skupiając się na ich marzeniach, talencie rysowniczym, na pragnieniach i smutkach które nawiedzają ich bardzo często kolorując otoczenie jako melancholijne i nostalgiczne, dodając strach i lęk o najbliższych. Podobało mi się kreślenie historii super bohatera, silnego i nieprzejednanego który zawile walczy z Hitlerem chcąc obalić jego piedestał i przywrócić ład i porządek, jednocześnie mierząc się z demonami jakie tkwią w sercach chłopców, wyrzuty sumienia, ucieczka, a może to już depresja która wpędziła jednego z nich na skraj rozpaczy, odkupieniem win nie tylko jest klucz do odnalezienia wspólnego zrozumienia własnych słabości i pragnień, akceptacji siebie i miłości która wyrasta z nich samych, aby poczuć ulgę w tych jakże ciężkich czasach. Minusem stają się długie opisy, zawiłe określenia wspomnień, lecz powieść wygrywa cechami która jest zbudowana z komiksu, przyjaźni, miłości, heroicznej walki o pokój, niesie przesłanie - Nigdy się nie poddawaj, dąż do celu, kochaj, wybaczaj, żyj, bądź sobą. Polecam. 

Mało znam się na komiksach, kiedyś przeszły mi przez ręce przygody Tytusa, Romka i A’Tomka, Kajka i Kokosza albo kapitana Żbika. Postaci komiksowych gigantów jak DC tudzież Marvel kojarzę tylko z animacji czy filmów. Za sprawą nagrodzonej Pullitzerem powieści Micheala Chabona moje horyzonty zostały poszerzone. Chodzi o najsłynniejszą książkę amerykańskiego pisarza żydowskiego pochodzenia, czyli Niesamowite przygody Kavaliera i Claya. Chabon tytułowymi bohaterami uczynił dwóch młodych i zdolnych chłopaków Sama Claya, a raczej Klaymana oraz jego kuzyna Josepha Kavaliera, który uciekł z okupowanej przez Niemców Pragi zostawiając swoją rodzinę na starym kontynencie, a jej wydostanie z piekła wojny będzie stanowiło jedną z głównych motywacji Joe’go.

Michael Chabon zdobył popularność pod koniec lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku dzięki debiutanckiej powieści, The Misteries of Pittsburgh. W swoich książkach stara się mieszać prawdę z dobrze opowiedzianą blagą, jak choćby w Poświacie, która w dużej mierze stanowi zmyślone wspomnienia sięgającej korzeniami wschodnioeuropejskich kanałów rodziny Chabonów, czy też Czabanów. Często w twórczości autora Związku żydowskich policjantów bohaterami są Żydzi, co w przypadku Niezwykłych przygód... nadaje powieści dodatkowej mocy. Joseph Kavalier wychowywał się w Pradze i od najmłodszych lat interesował się dwiema sztukami - sztuką plastyczną oraz sztuką ucieczki. Pobierał nauki od jednego z najsłynniejszych iluzjonistów i mistrzów ucieczek w Europie i to właśnie ucieczka będzie jednym z motywów przewodnich powieści Chabona. “Nieważne skąd, ważne, dokąd uciekasz” - słowa mistrza Kornbluma pozostaną z Kavalierem jeszcze długo po tym, gdy młodzieniec z sukcesem zakończy najtrudniejszą ucieczkę w życiu.

Mamy koniec lat trzydziestych XX stulecia, mieszkający na Brooklynie Samuel Klayman pracuje jako podrzędny pracownik w imperium tanich śmiesznostek i marzy o stworzeniu swojego komiksu. Jego cel staje się osiągalny, gdy na progu mieszkania pojawia się kuzyn z Czechosłowacji, Joseph Kavalier. Od tej chwili nieodłączny duet niczym Don Kichot i Sancho Pansa będą starali się znaleźć sposób, by zaistnieć w przybierającym na sile przemyśle komiksowym. Z połączenia własnych lęków, słabości i marzeń tworzą postać, która wywinduje ich na sam szczyt - Eskapistę - mistrza ucieczek, rozwiązującego więzy i zdejmującego okowy z rąk tych którzy padli ofiarami tyranii. Eskapista walczy nie tylko ze złem i niesprawiedliwością, występuje on przeciwko Hitlerowi i nazistom, kiedy Ameryka jeszcze nie myślała o wzięciu udziału w wojnie.

Chabon w powieści stworzył bardzo ciekawy obraz nie tylko środowiska komiksowego, ale także amerykańskiej bohemy początku lat czterdziestych. W czasach, gdy triumfy święcił surrealizm, komiks miał okazję pozbyć się łatki bylejakości rysunku i scenariuszy i zdobyć ważne miejsce jako liczące się dzieło. Autorowi udało się przeplatać światy realny i przedstawiony, wprowadzając do książki autentyczne postaci i wydarzenia. W pamięć czytelnika zapadnie pewnie niezwykły epizod z udziałem Salvadora Dalego, którego duch unosi się nad nowojorskim środowiskiem artystycznym.

W Niesamowitych przygodach... udało się autorowi oddać także nastroje, panujące w społeczeństwie Wielkiego Jabłka. Początek lat czterdziestych okazał się okresem prosperity, choć dziś wiemy, że było to złudne myślenie. Ludzie poczuli, że żyją w złotych czasach, odkuwając się wreszcie po wielkim kryzysie. Miasto tętniło życiem i mało kto myślał wtedy o wojnie prowadzonej w Europie. Chabon stworzył bohaterów, którzy chcieli przemówić do rozsądku Amerykanom i otworzyć im oczy na zbrodnie nazistowskiego reżimu; chcieli walczyć, jeśli nie na froncie, to chociaż na kartach komiksu.

Przede wszystkim jednak przygody Kavaliera i Claya stanowią opowieść o wolności albo raczej wyzwalaniu się z więzów nakładanych przez tyranów, rządy, społeczeństwo. Zarówno jeden, jak i drugi z tytułowych bohaterów starają się uwolnić, przejąć kontrolę nad życiem i przeznaczeniem i zacząć naprawdę żyć. Chcąc jednak osiągnąć pełną niezależność będą musieli walczyć o swoje, a ich najpoważniejszymi przeciwnikami okazują się oni sami. Dokąd w rzeczywistości próbują uciec Joe i Sam? Czy tym, czego im potrzeba, są pieniądze i sława, a może co innego stanowi cel ich ucieczki?

Powieść Michaela Chabona czyta się świetnie, jeden wątek wiąże się cudownymi węzłami z drugim, a pisarz niejednokrotnie zadziwi czytelnika porównaniami i wznoszonymi konstrukcjami słownymi. Na pochwałę zasługuje narracja, która tylko udaje klasyczną, a bliżej jej do narracji Obywatela Kane’a, które to dzieło w powieści także odgrywa niepoślednią rolę. To chyba właśnie największa magiczna sztuczka Chabona: jak 800 stron powieści może tak szybko przelecieć? Polecam każdemu, bo, jak sądzę, każdy w tej książce znajdzie coś dla siebie.