Nasłuchując pieśni wieloryba
Agnieszka Maliwiecka

Szczęście wabi nas, jak płomień świecy. Daje przyjemne ciepło, ale możemy też się boleśnie sparzyć. Klara, bohaterka powieści Agnieszki Maliwieckiej „Nasłuchując pieśni wieloryba”, wręcz „toksycznie” pragnie szczęścia. Do tego stopnie, że romantyzuje uzależnienie swojego mężczyzny. Aż spełnia się jej inne marzenie. Dziewczyna wyrusza w podróż do Indii. Rozpoczyna nową drogę, podczas której będzie szukać siebie i drugiego człowieka. Czy będzie to jej katharsis? Podobno wieloryby swoim śpiewem wabią samice. Czy wyczulone na miłość ucho bohaterki znajdzie swojego samca?

Agnieszka Maliwiecka raczy nas przepiękną poetycką prozą. I należałoby tu podkreślić, że jest bardzo poetycka. Znacie to pytanie z lekcji języka polskiego: „Co autor miał na myśli?”. No właśnie. W przypadku tej powieści nie tak łatwo to stwierdzić. Dostajemy trochę ponad 200 stron przepięknie skonstruowanych zdań, które budują niezwykłe opisy. Całość jest cudowna, acz ulotna. Trudno z tego wyłuskać istotę problemu, nie mówiąc o jakiejkolwiek akcji.

Treść książki chyba więcej powiedziała mi o autorce. W krótkim biogramie na okładce widzę, że jest absolwentką filologii polskiej, wiem więc dlaczego tak fantastycznie operuje słowem i zabiegami literackimi. Do tego w powieści znajdziemy mnóstwo odniesień do literatury. Przyznam, że ja je wręcz uwielbiam. Widać również, że autorce nie obce są podróże. Opisy miejsc plus cytaty z National Geographic, to ucieszy „obieżyświatów”. Podsumowując, na polską scenę literacką wkroczyła wrażliwa i obyta kobieta.

Przychodzi czas na wystawienie oceny. W przypadku tej książki nie przywiązujcie się do numerka, bo jej nota na pewno będzie zaniżona. Jest to trudna, wysublimowana literatura. Czuję, że wiele osób odłoży „Nasłuchując pieśni wieloryba” po kilku stronach zniechęcone specyficznym stylem Agnieszki Maliwieckiej. Ci co wytrwają odbędą wspaniałą podróż – krajoznawczą i literacką.
Do mnie niestety książka nie przemówiła. Chyba zbyt mocno stąpam po ziemi, bo bardziej odnajduję się w naturalistycznych powieściach o życiu niż w poetyckiej prozie. Szukanie ukrytych znaczeń to nie dla mnie. Wolę postacie z „krwi i kości” i ich historie.

Wydaje mi się, że każdy w którymś momencie swojego życia powinien zastanowić się nad tym, w jakim miejscu się znajduje i jaki jest sens jego życia. Odbyć swoją podróż w głąb siebie, by umieć spojrzeć na swoją przeszłość, teraźniejszość jak i przyszłość. Taka podróż wydaje mi się być najtrudniejszą podróżą w życiu. Wbrew pozorom jest pełna niebezpieczeństw, trudnych chwil i zapomnienia, ale to dzięki niej może dojść do pięknych rzeczy, a my sami możemy odkryć siebie na nową i zostać zaskoczeni. Jak uważacie?

Klara ma za sobą trudne wydarzenia. Tkwi w wyjątkowo toksycznym związku, pragnąc być kochana, podziwiana i zrozumiała. Jednak narkotyki, egoizm i źle pojęty artyzm doprowadzają do poniżenia i smutku. Dlatego kobieta musi coś zmienić. Klara decyduje się na podróż do Indii – podróż wymarzoną, niejednoznaczną i niosącą ze sobą nowy poziom poznania. Czy jesteście na nią gotowi?

Zdecydowałam się na wyjście z mojej gatunkowej strefy komfortu, by przeczytać książkę "Nasłuchując pieśni wieloryba". Opis książki zachęcał i wabił mnie. Miałam takie poczucie, że jest ona dla mnie stworzona. Jest czymś, co mnie zachwyci i da wiele tematów do przemyśleń. Nawet nie wiecie, jak bardzo się pomyliłam. Jest to wręcz przerażające. Na czym polegała ta moja pomyłka?

Przede wszystkim styl pisarki od początku mnie zagiął. Mam trochę trudności z opisaniem, w czym dla mnie tkwił problem stylistyczny. Składnia gramatyczna była prawidłowa, pochodząca ze współczesnego nam języka. Wydawałoby się, że nie będzie ona trudna w odbiorze, ale właśnie była dla mnie. Czytało mi się niezwykle ciężko, strony trwały wieki. Niekiedy miałam skojarzenie ze strumieniem myśli. Nie jest to dosłowne porównanie, lecz gdzieś te myśli pojawiły się w mojej głowie. A już mistrzyni strumienia myśli, czyli Virginia Woolf pokazała mi, że to nie jest mój styl.

Fabularnie książka okazała się wyjątkowym rozczarowaniem. Tak naprawdę jest o niczym. Przede wszystkim w całości dominuje chaos, niespójność. I mam wyobrażenie, do czego mógłby on służyć, gdyby był dobrze wykonany. Ale nie był dobrze wykonany, więc tylko zaburzał odbiór całości i sprawiał, że powieść odbierałam jako nudną. Była zaburzona chronologia, co jest niesamowicie trudnym zabiegiem literackim i ze swojego doświadczenia wiem, że trzeba być naprawdę wybitnym pisarzem, by podołać takiemu wyzwaniu. Należy wyjaśnić, po co jest zaburzona chronologia, przedstawić ją tak, by spełniła swoją rolę i utrzymała zrozumienie i zaciekawienie czytelnika. Tutaj nic z tego nie zostało spełnione.

Można by się zastanawiać, czy przypadkiem bohaterowie nie ratują sytuacji. Niestety również nie. Trudno jest określić, kto jest kim. W ogóle nie byłam w stanie uchwycić głównej bohaterki. Była dla mnie niedopracowana, a jej tok myślenia całkowicie niezrozumiały. Zakładałam, że "Nasłuchując pieśni wieloryba" ma być głęboką analizą psychologiczną Klary. Niestety stanowczo nią jest. Jest to płytkie, a autorka według mnie skupiała się nie na tym, co trzeba. Pozostawiała Klarę samą sobie ze swoimi myślami, nie dając szansy czytelnikom zrozumieć naszą główną bohaterkę.

Natomiast tematyka jest niezwykle szeroka. I ma to dla mnie dwojakie znaczenie, ponieważ odbieram całą powieść jako czysto metaforyczną, więc dającą wiele tematów do przemyśleń. I w pewnym sensie właśnie tak jest. Naprawdę tutaj temat za tematem do refleksji pojawia się w zabójczym tempie. I ja znalazłam gdzieś tę przestrzeń na rozmyślenia. Niemniej pojawiło się też poczucie, że tego jest za dużo, że wiele tematów jest niepotrzebnych albo przez niespójność, chaotyczność zaburzonych. W tym momencie traci to swój sens i cały potencjał.

Jak widzicie, dla mnie w tej książce niestety dominują wady i niedopracowania. Co najgorsze widzę, że ta powieść naprawdę mogłaby się udać, gdyby ktoś dokładnie to ułożył, ulokował myśli i przeżycia Klary w bardzo konkretnym, uporządkowanym kontekście. Mam poczucie, że w takim układzie książka spełniłaby swoją rolę. Tymczasem nie pozostaje mi nic innego, jak Wam odradzić jej lekturę.

Dziś przychodzę do Was z książką... która mnie mocno zaskoczyła. Przyznaję, że gdyby w tej książce nie znalazły się moje ukochanych Indie, które zajęły sporą część w tej historii, poddałabym się i odłożyła książkę na bok. Przyznaję, że akurat miałam ochotę na lekką i przyjemną książkę, z którą spędzę leniwe i niewymagające popołudnia, a w moje ręce wpadła ambitna, momentami wręcz filozoficzna opowieść o poszukiwaniu swojego miejsca na ziemi, godzeniu się z przeszłością, patrzeniu z optymizmem, ale i niepokojem w przyszłość, o ludzkich niezbadanych drogach, zwadach i pojednaniach, o trudnym wybaczeniu, ale przede wszystkim o trudnej miłości- która rani, krzywdzi, ale za nic nie chce odejść i wciąż przyciąga jak magnes, bo co można uczynić, gdy miłość jest wielka, zniewalająca, nie można bez niej żyć, a jednocześnie wszystkie okoliczności źle rokują na przyszłość?
Książka jest poprowadzona w trzecioosobowej narracji, ale trudno tu szukać zniewalających dialogów, znajdziemy tu za to mnóstwo opisów, nie tylko architektury, flory czy fauny, ale przede wszystkim uczuć, emocji, motywów, rozważań i refleksji.
Jest to wnikliwa analiza wszystkich czynników, jakie determinują losy nie tylko głównej bohaterki, ale i pozostałych postaci. Dostajemy więc różnorodny wielobarwny i wielowymiarowy obraz opisujący współczesne związki, zależności między kompleksami a niespełnionymi ambicjami.
Autorka pisze o roli przyjaźni, dojrzewaniu do trudnych i ryzykownych decyzji, o poszukiwaniu rozwiązań, które dadzą wolność... nie tylko tą emocjonalną.

Książka jest dość trudna w odbiorze, trzeba się w nią "wczytać" całym sobą. Autorka pisze ją wymagającym językiem, nie brakuje tu metafor, które na pierwszy rzut trudno jest zrozumieć. Tekst wymaga sporej dawki skupienia i uwagi.
Tak jak wspomniałam wyżej, gdyby nie Indie, odłożyłabym książkę na bok. Autorka przepięknie mi je pokazała, zabrała w miejsca, o których nie słyszałam, cudownie oddała, klimat, tajemniczość i wyjątkowość tego kraju. Za to z całego serca dziękuję.

Czy polecam?
Tak jak wspomniałam wyżej, jest to książka wymagająca. Nie każdy się w niej odnajdzie, ale jeśli dacie jej szansę, odkryjecie coś nietuzinkowego, a dla każdego będzie to coś innego.