Małżeństwo doskonałe. Czy ty wiesz,że ja cię kocham...
Krystyna Pytlakowska

On był Zającem, a ona Zajączką. I chociaż zdarza mi się czytać wspomnienia pisane przez przyjaciółkę siostry przyjaciółki kogoś znanego, nie sądziłam, że sięgnę po „Małżeństwo doskonałe”. Trochę głupio bym zrobiła, bo wywiad z Wojciechem Karolakiem o jego życiu z Marią Czubaszek może być jedną z najważniejszych książek o miłości, jakie czytałam. Wiadomo, że tworzyli nieszablonową parę. Ale jednocześnie udowodnili, że małżeństwo i miłość mogą mieć naprawdę wiele odcieni. I że niezbywalnym prawem każdego człowieka jest jego własny, indywidualny pomysł na życie. Nie wszystko u Czubaszek i Karolaka musiało być przystępne, schludne, a na pewno nie przebojowe czy poprawne politycznie. Wywiad jest wzruszającym zapisem ich związku, ale także wspomnieniem o czasach kiedy byli młodzi. Kiedy ludzie – czy to w STS-ie, na Groblach, czy przy Myśliwieckiej – widywali się wyłącznie, żeby z sobą być. Spotykali się dla rozmowy, kawki/wódeczki i papieroska, a nie po to, żeby robić niezwykle ważne interesy. 

Wybitne i nietuzinkowe osobowości wyróżniają się tym, że nawet jeśli fizycznie opuszczają ten świat, to jednak nie odchodzą zupełnie. Non omnis moriar Horacego sprawdza się w przypadku takich postaci niezawodnie. Tak też stało się z nieodżałowaną Marią Czubaszek i o tym właśnie opowiada książka zatytułowana przewrotnie – o czym za chwilę – „Małżeństwo doskonałe”. Maria Czubaszek zmarła w maju 2016 roku, pozostawiając w nieutulonym żalu całą rzeszę fanów jej talentu, kilku bliskich znajomych i męża Karolaka, z którym tworzyła szalenie oryginalny związek przez kilkadziesiąt lat. Chyba nie trzeba jakoś szczególnie nikomu tłumaczyć kim była Maria Czubaszek, pisarka, satyryczka, autorka tekstów piosenek, scenarzystka, felietonistka, dziennikarka, komentatorka „Szkła kontaktowego” i juror licznych przeglądów kabaretowych. Trudno też wyobrazić sobie, że ktoś mógłby mieć w stosunku do niej jakieś negatywne uczucia, co oczywiście nie znaczy, ze była postacią krystaliczną, bo nikt nie jest. Jakkolwiek trywialnie by to nie zabrzmiało trzeba powiedzieć sobie jasno, że była postacią wyjątkową, jakby nie z tej planety. Dokładnie takie wrażenie można odnieść czytając rzeczną książkę, a przewracając jej ostatnią stronę zyskuje się wręcz taką pewność. Pewność, która unurzana jest w dojmującym smutku, że nie ma już wśród nas tej zjawiskowej osoby.

Pomysłodawczynią niniejszej pozycji była przyjaciółka Czubaszek - Krystyna Pytlakowska, autorka 2 tysięcy wywiadów, która - jak sama wyznała -pozazdrościła trochę Arturowi Andrusowi, z którym jej przyjaciółka Marysia popełniła dwie kapitalne książki w formie wywiadu rzeki. Usiadła więc z Wojciechem Karolakiem, włączyła dyktafon i postanowiła wypytać go na okoliczność jego związku z Marią Czubaszek-Karolak. To z jednej strony próba wnikliwej analizy relacji dwóch nietuzinkowych artystycznych osobowości, z drugiej rodzaj psychoterapii, wyzwanie zmierzające do pogodzenia się z odejściem kogoś, kogo się kochało. Małżeństwo Karolaków słynęło z osobliwych zwyczajów. On, wybitny jazzman, funkcjonował przeważnie nocą, ona odwrotnie, od wczesnego rana na nogach (legendarnych i zjawiskowych, o czy niejednokrotnie będzie mowa podczas tej rozmowy). Pozornie wyglądało to więc tak, jakby się mijali, tym bardziej, że wielu zapamiętało ich jako parę, która nie ma w zwyczaju okazywać sobie uczyć w towarzystwie. Okazało się, że podobnie było też w domowych pieleszach. Nie manifestowali sobie wzajemnie swoich uczuć, oboje nawet nie lubili na ten temat mówić. Nie musieli. Frazę, która znalazła się w podtytule niniejszej książki „Czy ty wiesz, że ja cię kocham” wypowiedziała Czubaszek dopiero niedługo przed swoim odejściem. Jakby chciała w końcu jakoś spointować to, co dla wszystkich, włącznie z zainteresowanym, było oczywiste.

Dzięki tej rozmowie, bo to przecież zapis intymnego spotkania bliskich znajomych, a nie klasyczny wywiad, uchylonych nam zostało sporo tajemnic z pożycia tej artystycznej pary. Jeśli ktoś jednak liczy na jakieś skandale czy sensacyjne ploteczki ze świata artystycznej bohemy, srodze się zawiedzie. To bowiem zupełnie nie jest ta bajka, wraz z Pytlakowską wkraczamy bowiem w świat, który niestety, a oprzeć się temu wrażeniu zaprawdę szalenie trudno, powoli odchodzi do lamusa. Wrażenie to wzmaga się wraz z kolejną porcją wspomnień o „Zajęczyc Karolaka”

Rozmowa z mężem przeplatana została bowiem krótkimi wstawkami wspomnieniowymi osób, które miała okazję poznać bliżej oboje naszych bohaterów. To szalenie ciekawy zabieg, dzięki któremu obraz pani Marii, jaki pojawia się w wyobraźni czytelnika nabiera wyraźnych kształtów. Sporo obserwacji potwierdza się w relacjach osób, które nie koniecznie musiały znać się między sobą, wiele motywów przewija się nieustannie przez te wspomnienia. Bardzo osobiste i czułe, wcale przy tym nie bałwochwalcze. W przypadku takich książek łatwo wpaść w hagiograficzną poetykę i zbudować bałwochwalczą wizję bohatera. „Małżeństwo doskonałe” pozbawione jest tej przypadłości i z całą pewnością przypadnie do gustu wszystkim tym, którym brak Marii Czubaszek w życiu kulturalnym doskwiera lub zwyczajnie chcieliby zbliżyć się do prawdy o tej nietuzinkowej postaci.