Jego Wysokość Nauczyciel-Koń
Jerzy R. Szulc

Koń sprowadzał mnie właśnie na ziemię. Do dziś mam dla niej i wszystkich znanych mi koni głęboką wdzięczność. One to pisały mi na bieżąco podręczniki i sprawdzały, czy nie zaniedbuję się w czytaniu. (s. 102)

Miłość do koni autor niejako odziedziczył w genach po ojcu ułanie, jednak ujawniła się ona znacznie później, dopiero gdy autor miał okazję wsiąść pierwszy raz na konia i przejechać się… Złapało go i już nie puściło, a i on dawał się lubić koniom. Jednak początkowo nauka może nie tyle szła opornie, co ułańska fantazja i odwaga były ważniejsze od zasad podręcznikowych. Bywało różnie. Jeden ogierek pokazał dobitnie, kto rządzi w związku człowiek – koń.

Czujna na każde dotknięcie wodzy, na każde muśnięcie łydką, zwrotna i szybka, współdziałała z człowiekiem jak jeden organizm. (s. 148)

I taki właśnie obraz jednego organizmu złożonego z dwóch wyłania się na kartach tej książki. Człowiek i koń stanowią jedność, ale żeby do niej doszło, trzeba spełnić wiele warunków. Wpierw trzeba się poznać. Dwie różne istoty, jakimi są koń i człowiek, to dwa różne charaktery, dwie różne osobowości, dwie różne psychiki. Do tego dochodzi przeszłość, a ta czasami bywa trudna. Historia konia o wdzięcznym imieniu Sygnet wzruszy i poruszy. Zwykłe konie trzymane w stajniach to główni bohaterowie zwierzęcy, choć pojawiają się także psy i koty.

Końskie przygody już niejednego miastowego wyprowadziły na ludzi. (s. 33)

Szesnaście opowiadań to różne wydarzenia i wątki z powtarzającymi się czasami postaciami. To przygody, nierzadko dramatyczne ze zwrotami akcji, to też emocje, niepowodzenia, wspólna nauka. Ale i piękna przyjaźń. Autor pamięta o wszystkich swoich koniach. Mnie zapadło w pamięć kilka z nich – wspomniany Sygnet, Malta od psikusów i widzimisię, Agenor ze swoim osobliwym powozikiem, Ordon o zwinnym pysku. I do tego jeden człowiek, lubiący procentowe trunki – bohaterski pan Edzio.

Końskiego przywiązania do człowieka nie da się pojąć w sposób zwykły, oglądany masowo dookoła w wykonaniu innych czworonogów. (s. 99)

Jego Wysokość Nauczyciel-Koń to zbiór szesnastu opowiadań wspomnień autora i historii jego znajomych. Opowiadania poświęcone są relacjom człowiek – koń. Napisane zostały językiem przystępnym, czasami literackim. Łączy je jedno – pasja i wielka miłość autora do koni. Czuć jego emocje, indywidualne podejście do każdego zwierzęcia. Widać ogromny szacunek i pokorę. A wszystko to w realiach polskiej wsi, gdzie życie nie jest usłane różami. Całość zdobią ilustracje Tomasza Przeździeckiego, przedstawiające te piękne zwierzęta, czasem w relacji z człowiekiem.

Koń swoje wie. (s. 23)

To prawda. I uczy człowieka cały czas, a i człowiek się uczy od zwierzęcia. Przede wszystkim tego, czym jest przyjaźń. Książkę polecam zwłaszcza miłośnikom koni. Dla nich to lektura obowiązkowa. A pozostali… może dzięki tym opowiadaniom pokochają konie albo przynajmniej polubią.