Istota faszyzmu, przyczyny jego sukcesu, odniesienia do autorytaryzmu i komunizmu, jego ewolucja w czasie i przestrzeni, te właśnie kwestie porusza w swojej książce Philippe Burrin, historyk zajmujący się nazizmem, Francją okresu rządów Vichy oraz zjawiskiem totalitaryzmu.
Philippe Burrin, znakomity historyk genewski, poświęcił dwa eseje faszyzmowi. Uczynił tak z powodów nie tylko profesjonalnych. Czytając tę książkę, mamy wrażenie, że autor czuje gorący oddech faszyzmu na plecach. Dlatego próbuje on uchwycić tajemnicę faszyzmu. Pyta o źródła tej duchowej zarazy, zwłaszcza w Niemczech. Czy faszyzm – zrodzony w Italii Mussoliniego – był tym samym, co nazizm Hitlera? Jakie były ich elementy wspólne, a jakie były różne? Na czym polegała koalicja nazizmu z prawicą konserwatywną, która pozwoliła Hitlerowi sięgnąć po władzę? W czym faszyzm odróżnia się od nacjonalizmów XIX wieku? Moc tych pytań, moc różnych wyjaśnień. Miał faszyzm swoją grozę, swój strach i swoją nędzę. Ale miał też swój urok, czar uwodzicielski, magnetyzm. Szczególnie urzekał młodych, którym oferował bajeczną przyszłość, świat oczyszczony i wolny od brudu. Autor zastanawia się: kim byli naziści? Jak powstała wśród nich myśl o zagładzie Żydów – najbardziej szalonej zbrodni naszych czasów? Burrin zestawia hitleryzm ze stalinizmem; wskazuje na bliskość rytuałów i technik terroru; pokazuje też odmienności. Fascynujący jest na przykład obraz kultu wodza w obu totalitaryzmach. Nazizm wielokrotnie analizowany przez Burrina to faszyzm potężny. Ale oprócz tego istniał jeszcze faszyzm lilipuci, kolaborancki i satelicki. Autor pokazuje to na przykładzie faszyzmu francuskiego. Opowiada o związkach bliskich faszyzmowi, ale podkreśla, że marszałek Pétain i reżym Vichy to nie były twory faszystowskie, choć zasłużyły na nazwę kolaboracji. Jednak faszyzm był czymś innym. Oprócz wyrażanych idei i klimatu mentalnego miał także swoją wizję narodowego społeczeństwa. Był to „projekt narodowego odrodzenia realizowany poprzez wykluczenie tych wszystkich, którzy ponoszą winę za dekadencję, podziały i kosmopolityzm, oraz poprzez ukształtowanie narodu wyznającego wartości takie, jak wiara, siła i walka, narodu, który pod kierunkiem absolutnego przywódcy i nowej arystokracji stawia sobie za zadanie narzucenie otoczeniu swojej potęgi i dominacji, wyzbywając się przy tym wszelkich ludzkich skrupułów”. Ta ważna diagnoza okazuje się nieoczekiwanie aktualna w Europie naszego czasu.
więcej
Informacje dodatkowe o Faszyzm, nacjonalizm, autorytaryzm:
Wydawnictwo: universitas
Data wydania: 2013-11-19
Kategoria: Polityka
ISBN:
Liczba stron: 408
Kup książkę Faszyzm, nacjonalizm, autorytaryzm
Sprawdzam ceny dla ciebie ...
Cytaty z książki
REKLAMA
Zobacz także
Faszyzm, nacjonalizm, autorytaryzm - opinie o książce
Przeczytane:2014-09-09, Ocena: 6, Przeczytałam, Mam,
Systematyczne niszczenie całych populacji, masowe sterylizacje, przymusowe aborcje, deportacje, eliminacja niepełnosprawnych i chorych psychicznie, eksperymenty naukowe. Dążenie do unifikacji. Próby asymilacji ludności pochodzenia germańskiego, budzenie w nich poczucie tożsamości kulturowej i rasowej. Kategoryzowanie ludzi. Rasizm. Masowe czystki. Tworzenie "nowego ładu". Dążenie do utworzenia "nowego człowieka". Propaganda, totalitaryzm. Przemoc, ciągły nadzór. Eliminacja przeciwników. Fałszowanie historii. Jednym słowem horror. Te ideologie na zawsze zmieniły nasz świat...
To bardzo pouczający zbiór esejów o faszyźmie, z naciskiem na nazizm Hitlera i reżim Vichy. Sekcja poświęcona nazizmowi poparta została licznymi przykładami propagandy. Procesy te ostatecznie wydały mi się bardzo zbieżne z efektami pracy pompatycznie zatrudnionych specjalistów rozrywkowych podczas ceremonii otwarcia i zamknięcia z nie tak dawnych Igrzysk Olimpijskich w Pekinie.
W tej książce Philippe Burrin stara się przybliżyć czytelnikowi charakter i przyczyny faszyzmu i nazizmu. Ich sukcesy, niepowodzenia i fascynację tymi ideologiami. Autor przedstawia relację pomiędzy faszyzmem a nacjonalizmem oraz ich dualizm na tle komunizmu. Historyk kończy swoją analizę ukazaniem postawy Francji wobec faszystowskiej fali, która przetoczyła się w Europie w latach 30. Wymienia długą listę francuskich intelektualistów, którzy widzieli w faszyźmie rodzaj błogosławieństwa, odnowienia systemu w kryzysie. Dzięki temu mogłam lepiej zrozumieć ich bierność, brak entuzjazmu wobec nazistowskiej agresji.
Pozycja skupia się również wokół tematu faszyzmu w odniesieniu do komunizmu. Analizuje je jako ideologie, jako składowe jednej rodziny pojęć historycznych. Publikacja jest także spojrzeniem na ponadczasowy wymiar faszyzmu poprzez przykład francuskiego reżimu. Książka została ponadto wzbogacona o najnowsze osiągnięcia w badaniach historycznych. Ukazuje innowacyjne podejście w kwestii wrogości. Niesie jasny przekaz, że demokracja może walczyć tylko wtedy, gdy posiada gruntowną wiedzę.
To właśnie dzięki powyższej książce Philippe Burrin ma szczególnie ważny wkład do historii XX wieku. Dlaczego? Często nie do końca rozróżniałam pojęcia faszyzmu, nazizmu, autorytaryzmu, a jednak ich używałam. I to właśnie dopiero ten zestaw esejów pomógł mi w ich głębszym zrozumieniu. To wyjątkowo spójna, szczegółowa publikacja. Znakomita analiza. Pod uwagę brane są tu wszystkie aspekty, przez co jest niestronnicza. Historyk bada wszystkie założenia.
To bardzo interesująca książka, a zarazem pierwsza, która pomogła mi zobaczyć nazizm, faszyzm i inne reżimy autorytarne oczami Francuza. Choć skądinąd wiem, że autor jest przeciwnikiem władzy totalitarnej w tej publikacji umiejętnie potrafił odłożyć na bok swoje przekonania. Dlatego właśnie uważam, że to jedna z tych rzadkich publikacji, które wnoszą niezwykły wkład w porównawcze badanie dyktatur. Polecam.