Czarna wołga. Kryminalna historia PRL
Przemysław Semczuk

Kryminalny PRL.

Tym razem dostajemy barwny pod względem językowym portret PRL.  Od strony kryminalnej. Autor przypomina ciekawe i zapomniane sprawy. 

Czy profesor faktycznie otruł swoją małżonkę? Co się stało z synem Bolesława Piaseckiego?

Reportaż złożony jest z 14 rozdziałów i pięciu podrozdziałów dokładnie opisujących kluczowe przestępstwa. Przybliżono główne motywy działania sprawców. Na kartach tej książki przypomniano: epidemię dżumy we Wrocławiu, porwania dzieci.

Czarna wołga to to wyborne kompendium zawierające historię przestępstw popełnianych w komunistycznej  Polsce.

Przemysław Semczuk pracując na dokumentach Instytutu Pamięci Narodowej odświeża sprawę Wampira z Zagłębia. Oficjalnie na karę śmierci skazano Zdzisława Marchwickiego, lecz to nie on mordował kobiety. W śledztwie popełniono multum błędów, w dodatku sprawa miała charakter polityczny. Wśród ofiar Wampira  znajdowała się bratanica Edwarda Gierka, wówczas jeszcze I sekretarza KW PZPR w Katowicach.

Publicysta w zajmujący sposób prezentuje sprawę uprowadzenia Bohdana Piaseckiego, syna działacza stowarzyszenia ''PAX", a wcześniej związanego z Ruchem Narodowo-Radykalnym ''Falanga". Zajście to ma miejsce w 1957 roku, kiedy to licealista zostaje porwany w drodze ze szkoły do domu. Dwa lata później chłopiec zostaje odnaleziony martwy. Przypuszcza się, że zginął zaraz po porwaniu, a motywem miała być  zemsta na Bolesławie Piaseckim za działalność polityczną.

Opinią publiczną wstrząsnęły regularne uprowadzenia dzieci. Tylko od 1950 do 1957 roku porwano 200 dzieci.

W opracowaniu Semczuka przeczytamy też o seryjnych... porywaczkach dzieci. Tak, ten ''zawód" był demokratyczny: Mieczysława Hała czy... nieletnia Anna Kwiatkowska, trudniąca się kidnapingiem.

Interesująca jest też  kwestia filmu ''Wściekły" z Bronisławem Cieślakiem w roli głównej, który miał stanowić odpowiedź na serial ''07 zgłoś się" z tym samym aktorem. Odtwórca głównej roli opowiadał, że nie miał świadomości, że produkcja oparta jest na prawdziwych wydarzeniach. Chodzi o postać Władysława Baczyńskiego, który zabijał na terenie Wrocławia i Bytomia.

I wiele różnych historii. Przemysław Semczuk jest wytrawnym dziennikarzem, który umiejętnie buduje napięcie.

Trzeba przyznać, że władza zadbała o zaaplikowanie obywatelom pewnej dawki propagandy, odnośnie skuteczności MO. Wystarczy przypomnieć sobie niektóre produkcje filmowe.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Przemysław Semczuk to polski dziennikarz, publicysta, jego specjalizacją jest historia Polski w okresie PRL. Publikował w tygodnikach "Newsweek" oraz "Wprost". Obecnie współpracuje z miesięcznikiem "Wysokie Obcasy Extra". Czarna Wołga zawiera w sobie sprawy kryminalne z okresu Polskiej Republiki Ludowej. Jest to zbiór dwunastu dochodzeń, jednych nieudolnych, kończących się klęską, innych sprawnych, zakończonych sukcesem. Autor odkopał zbrodnie, które wstrząsnęły Polską w czasie powojennym, dotarł do wielu świadków, oskarżonych i milicjantów. Na podstawie starych akt i wielu wywiadów stworzył pozycje, która miała za zadanie obnażyć kryminalną przeszłość naszego kraju, pokazać techniki śledcze agentów i Służb Bezpieczeństwa. Na jaw wyszło wiele spraw, które były sprawnie zatuszowane przez tamtejsze władze. Błędy i porażki śledztw również zostały pokazane bez zbędnej otoczki, fałszywej oprawy i uników. Semczuk opowiada między innymi historię tytułowej Czarnej Wołgi, którą rzekomo porywano dzieci. Najbardziej jednak interesującym mnie artykułem był ten o Wampirze z Zagłębia, seryjnym mordercy, opowieść znana chyba wszystkim. Mężczyzna zabijał kobiety i nie robił tego na tle rabunkowym czy seksualnym. Udowodniono mu 14 morderstw i 7 usiłowań zabójstw. Jednak sprawa Zdzisława Marchwickiego do chwili obecnej pozostaje zagadką. W tamtym okresie częstym wyrokiem była kara śmierci. Była to najsurowsza kara. Spotkała ona kilku bohaterów owej książki. Najczęstszym środkiem wykonania wyroku było powieszenie. W 1989 roku sejm ogłosił amnestię, która między innymi zamieniała osobom skazanym na stracenie wyroki na 25 lat pozbawienia wolności. Obserwujemy przebieg wydarzeń, zauważamy kulejące zasady organizacyjne wyższych struktur dbających o bezpieczeństwo społeczeństwa. Widzimy również, że wiele razy za bardzo skupiali się na samym zamaskowaniu przestępstwa niźli jego rozwiązaniu. Z racji tego, iż jestem na studiach na kierunku Kryminologia i Kryminalistyka, to jestem świadoma tego, jak rozwinęła się technologia oraz sposób rozwiązywania zagadek, tropów, taktyk śledczych. Czy coś mnie zawiodło? Niestety tak. Na okładce czytamy "Odkryj kulisy najbardziej wstrząsających zbrodni", a tak naprawdę takich przypadków znajdziemy w całości niewiele. Niektóre owszem, wstrząsnęły Polskę. Jednak to tylko ze względu na to, że sprawcą był na przykład sławny aktor bądź ofiara była rodziną jednego z polityków. Liczyłam na pikantne szczegóły, dostałam wiele ogólników. Mimo wszystko jestem niezmiernie zadowolona z lektury, ponieważ poznałam wiele treści tajnych akt, przeczytałam informacje, które w tamtym czasie były owiane ogromną tajemnicą. Autor odwalił kawał dobrej roboty. Sprawne posługiwanie się językiem specjalistycznym, proste zdania i sposób w jaki całość została poprowadzona świadczy o dobrym rozeznaniu Przemysława Semczyka w tym temacie. Widać jego pasję do pisania, czytelnik wciąga się do granic, czuje dreszcz emocji. Autor przedstawił całokształt w takiej postaci, aby przypominał prawdziwe akta sprawy, zawierające liczne źródła. Nie były to tylko listy oskarżonych, zeznania świadków czy wspomnienia prowadzących śledztwa, ale również pamiętnik zbrodniarza, stare informacje prasowe z PAP. Na samym końcu znajdziemy rejestr zbrodni, bibliografię oraz spis ilustracji zamieszczonych w książce, bo i one urozmaicają treść. Jest to na przykład bank "Pod Orłami", w którym dokonano słynnego napadu, zdjęcie Czarnej Wołgi czy list "psychopaty ciemności". Jest to źródło ogromnej wiedzy, ciekawy spis tematów, zbiór najciekawszych i najbardziej tajemniczych zbrodni. Jeśli ktoś interesuje się kryminologią, to zdecydowanie powinien sięgnąć po tę publikację. Recenzja znajduje się również na www.zksiazkadolozka.blogspot.com

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Narracja, przypominająca prezentowanie kryminalnych spraw przez Michała Fajbusiewicza w programie "Magazyn kryminalny 997", niesamowicie wciąga, a świadomość, iż przytaczane przestępstwa miały naprawdę miejsce wyzwala dreszczyk emocji. Opisy milicyjnych działań dają obraz rzeczywistej kondycji ówczesnego aparatu bezpieczeństwa i podejścia społeczeństwa do tzw. "pomocy służbom". Ciekawa pozycja dla interesujących się historią Polski w latach peerelu, tej od strony tajemniczych porwań, seryjnych morderstw i brutalnych napadów.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

"Władze robiły wszystko, by stworzyć wrażenie, że przestępczość jest wyłącznie problemem państw kapitalistycznych, zgniłego zachodu".

 

Całkiem zmyślne kompendium wiedzy z zakresu spraw kryminalnych z czasów Polski Ludowej. Semczuk prezentuje czytelnikowi różne sprawy, nie tylko morderstwa, czy zabójstwa. Prezentuje nam też, napady na banki, czy kradzieże obrazów z muzeum. Fałszerstwa banknotów i książeczek oszczędnościowych. Porwania dzieci, terroryzm lotniczy, czy różne dziwne zniknięcia ze statków handlowych, pływających wtedy po świecie z różnym ładunkiem, mniej lub bardziej legalnym. Jest też oczywiście opowiedziana historia tytułowej czarnej wołgi, której bały się wszystkie dzieci w PRL.

 

Najbardziej dla mnie ciekawa i tajemnicza była sprawa zabójstwa Jana Gerharda, a najbardziej mnie zniesmaczyła działalność Jerzego Nasierowskiego. Przyznaję, że takiego wrednego, cynicznego i obrzydliwego typa dawno nie spotkałam, nawet w literackiej fikcji. W przywoływanych sprawach bardzo dobrze widać działalność służb mundurowych, czyli milicji i nie mundurowych, czyli SB.

 

Jeśli SBecja już kogoś przesłuchiwała, to nie było opcji, by delikwent się nie przyznał. Ale jeśli ta sama SBecja chciała zamieść szybko sprawę pod przysłowiowy dywan, chwytano się wszelkich sposobów, by szybko zamknąć śledztwo i by społeczeństwo wiedziało jak najmniej, a najlepiej wcale o całej sprawie. Niektóre wywody i "dowody", były tak absurdalne i wyssane z palca, że aż brak słów. Wiele było spraw dziejących się na statkach handlowych, zniknięcia kapitanów, morderstwa, przemyt, o tych sprawach opinia publiczna najczęściej w ogóle informowana nie była. 

 

Reasumując, to bardzo dobrze skomponowany kawał świetnej reporterskiej roboty. Przemysław Semczuk po raz kolejny mnie nie zawiódł. Po przeczytaniu naszła mnie  konkluzja, że zmieniają się czasy i rządy, aparat bezpieczeństwa też już jest nieco inny, a jednak.... jakby tak naprawdę, niewiele się zmienia, by nie rzec, że nic. 

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Autor posługując się materiałami m.in. IPN opisał kilka znanych przestępstw PRL. Książka niczym mnie nie zaskoczyła.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)