Berło i krew. Królowie i królowe Europy na wojnie 1914-1945
Jean des Cars

Nieco ponad 100 lat temu w Europie sytuacja wyglądała inaczej niż obecnie, gdyż zmiany w monarchiach, zmniejszanie "ilości" koronowanych głów i umniejszenie ich roli w państwie spowodowały dwie wojny światowe. I o tych zmianach w monarszych rodzinach, o koronowanych głowach z krwi i kości jest książka ,,Berło i krew. Królowie i królowe Europy na wojnie 1914-1945", której autor, Jean des Cars, jest dalekim kuzynem cesarzowej Sissi. W lipcu 1914 roku w Europie były 3 republiki na 22 państwa. Reszta, czyli 19 państw to królestwa, księstwa lub wielkie księstwa. Do udziału w I wojnie światowej od razu przyłączyło się 11 monarchii, zaś 8 (mimo neutralności) uczestniczyło w niej wbrew własnej woli. Nie licząc zatem Francji, pierwsza wojna światowa to wynik konfrontacji suwerenów i ich rządów z innymi królami oraz gabinetami uznającymi, że obowiązują ich własne sojusze i interesy. Krótko mówiąc to ,,wojna monarchów". (s. 7) Monarchowie za wszelką cenę usiłowali utrzymać swoje ostatnie wpływy w Europie. Rywalizowali na polach: politycznym, handlowym, wojskowym, religijnym. Do tego doszły osobiste zatargi koronowanych głów, bowiem często byli oni krewnymi, których małżeństwa umacniały sojusze. Królowie, cesarzowie, książęta spotykali się na oficjalnych wizytach w gronie rodzinnym na uroczystościach z okazji ślubu, narodzin, pogrzebów, aby potem wzajemnie się atakować i krytykować. Typowe zachowanie zwykłego człowieka, a przecież monarchowie to ludzie z krwi i kości, którym los i historia włożyły na głowę koronę. Każdy z nich rządził państwem, podejmował trudne decyzje, a jednocześnie miał swoje zainteresowania, życie intymne, sposoby na zdobycie informacji oraz lęki i obsesje. Autor proponuje czytelnikom spojrzeć na obie wojny światowe i okres międzywojenny z "ludzkiego punktu widzenia". Wszystkie monarchie ulegną wstrząsom społecznym, gospodarczym, kulturalnym. Jedne będą tryumfować, inne upadną. Zostanie ich tylko 10 w XXI wieku. ,,Berło i krew" to podróż w czasie, obfitująca w brutalną politykę, rewolucje, afery i wojny, naznaczona krwią i śmiercią oraz przepychem życia dworskiego i życia prywatnego skrywanego przed podwładnymi. Przedstawi i w pewnym stopniu udowodnia czytelnikowi, że choć monarchowie stali najwyżej w hierarchii społecznej, to po zdjęciu korony te same osoby okazywały się być zwykłymi ludźmi, co autor udowadnia opisami życia prywatnego monarchów i anegdotami z ich życia. Caryca Aleksandra, żona Mikołaja II Romanowa, wkładała fartuch pielęgniarki i asystowała chirurgowi przy amputacji kończyn żołnierzy. Automobile bardzo lubił Edward VII, który od 1900 roku namiętnie kupował automobile firmy Daimler. Tę pasję podzielał włoski król Wiktor Emanuel III, który najbardziej uwielbiał prowadzić automobil. Jeździł po Rzymie incognito w skórzanych goglach i czapce nasuniętej na twarz. Niektórzy monarchowie byli znani w świecie. Gustaw V Szwedzki był słynnym tenisistą, a książę Monako Albert oceanografem. Co ciekawe, aby zachować ciągłość rodu Grimaldich, niepodzielnie panującego na Skale Monakijskiej od 1927 roku, jego 48-letni syn Ludwik musiał ze względów prawnych adoptować swoją 20-letnią córkę z nieprawego łoża - Karolinę. Królowa Elżbieta, żona Jerzego VI, w błękitnym salonie pałacu Buckingham służącym jako sala balowa urządziła szwalnię. Porywy miłości nie omijały koronowanych głów. Stenotypistka została królową Albanii, zaś rumuński następca tronu zdezerterował, by wziąć potajemny ślub. Są również wątki polskie, np. wynalazek "polskiego Edisona", Jana Szczepaniaka, uratował Alfonsa XIII w czasie drugiego zamachu na jego życie. Takich ciekawostek i anegdot z życia koronowanych głów jest wiele. Nie brakuje różnych cytatów, fragmentów rozmów. Liczne, czarno-białe zdjęcia wzbogacają publikację. Ukazują monarchów samych lub z rodzinami w trakcie różnych okazji - podczas wypełniania królewskich obowiązków, na froncie wojennym, oddających się swoim pasjom, na wakacjach. Te klimatyczne zdjęcia to niecodzienne pamiątki zatrzymujące na chwilę historyczny czas, utrwalające ważne wydarzenia rodzinne czy polityczne. To także portrety władców, którzy zapisali się na kartach historii swoich krajów i Europy. ,,Berło i krew" podręcznik do historii z lat 1914-1945, okraszony anegdotami o monarchach. To także w pewnym stopniu obyczajówka, ukazującą codzienne życie ludzi, którzy mieli to (nie)szczęście nosić koronę i sprawować władzę w swym kraju. To rzetelne przedstawienie losów europejskich monarchów w trudnym historycznie czasie - w czasie dwóch wojen światowych, którzy musieli ze sobą walczyć o wpływy polityczne i o życie.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Dawno, dawno temu... Taki wstęp nie pasuje do tej książki, ponieważ wydarzenia w niej przedstawione dotyczą tak naprawdę niedalekiej przeszłości, która wciąż silnie oddziałuje na kolejne pokolenia. Kiedy uzmysłowimy sobie, że nieco ponad sto lat temu na dwadzieścia dwa europejskie państwa tylko trzy nie było monarchiami, bardziej rzuci się nam w oczy kontrast między przedwojennym a powojennym obrazem Starego Kontynentu. Jakie zatem były losy koronowanych głów w tych niespokojnych czasach? Publikacja to solidna dawka wiedzy o świecie monarchów i przedwojennej Europie za ich panowania. Władcami tych dziewiętnastu państw byli w większości ludzie w jakimś stopniu ze sobą spokrewnieni. Początkowo miałam problemy z połapaniem się w tych wszystkich rodzinnych powiązaniach, z rozwojem wydarzeń przyswoiłam sobie jednak kto był kim na tej rodzinnej mapie. Duża w tym zasługa sposobu przedstawiania postaci przez autora; dzięki przydomkom, charakterystycznym cechom czy ważniejszym wydarzeniom dotyczącym konkretnych władców stali się oni dla mnie nie tylko rozpoznawalni, ale również osobami z krwi i kości. Ostatecznie można powiedzieć, że wpadłam przez to w pułapkę - kiedy zdążyłam się do danego człowieka przekonać, polubić, docenić jako monarchę, wkrótce czytałam jak nieraz okrutnie los się z nim obszedł, co wywoływało we mnie frustrację. Z tego powodu lektura dostarczyła mi nie tylko wiedzy, ale była też wciągającą, prawdziwą opowieścią o wojennych losach członków monarszych rodów. Czy kogoś jeszcze spotkał los podobny do smutnego końca życia Romanowów, którzy są przykładem na to, że z rodziną dobrze wychodzi się tylko na zdjęciu, a kogo wojenne dokonania uczyniły bohaterem narodowym? Jak wyglądała sytuacja królów i królowych po pierwszej wojnie światowej? Komu udało się przetrwać drugą? Które monarchie dotrwały do dzisiaj? "Wszystko musi się zmienić, żeby nic się nie zmieniło" Jednak ta książka to nie tylko wojna. Lektura to okazja do poznania życia władców, ich osobowości, małżeńskich powiązań, słabości i słabostek a także chwil chwały. Kto był wiarołomnym małżonkiem, a kto miał szczęście w loterii "Aranżujemy małżeństwa"? To także początek rodu Windsorów, koniec bałkańskich czy włoskiej dynastii. Autor bardzo sprawnie łączy historie dotyczące ponurej wojennej i powojennej rzeczywistości z życiem władców i ich reakcjami na nieuchronnie zmieniający się świat. Historia pierwszej połowy ubiegłego wieku została napisana bardzo przystępnym językiem, a jej niemal gawędziarski ton zachęca do dalszej lektury i nie powoduje znużenia. W żadnym wypadku nie przypomina "podręcznikowej" historii, na którą mimo mojej wysokiej tolerancji na suche fakty nie mam już po prostu ochoty. Tym bardziej doceniam styl Jeana des Carsa, swoją drogą dalekiego kuzyna cesarzowej Sisi(!) Krótkie podrozdziały przenoszące czytelnika do różnych krajów pozwalały lepiej rozeznać się w ogólnej sytuacji na kontynencie i wśród poszczególnych dworów. Co do wydania, to wyjątkowo muszę o nim tutaj wspomnieć. Gruba oprawa w pięknych, królewskich kolorach prezentuje się naprawdę imponująco. Książka jest sporych rozmiarów, opatrzona bogatą bibliografią potwierdzającą przygotowanie autora do tematu. Dołączone zdjęcia pozwalają zobaczyć chociażby łudząco podobnych do siebie kuzynów: cara Mikołaja i króla Anglii Jerzego V, czy młodziutką przyszłą Elżbietę II (kto z Was wiedział, że w czasie wojny była między innymi mechanikiem?) stojącą obok Churchilla i pozdrawiającą tłum świętujący zakończenie wojny. Dzięki tym zdjęciom czytelnik ma możliwość zobrazowania sobie omawianych wydarzeń i jeszcze mocniej angażuje się w lekturę. Zatem niedawna historia, ale jednak historia? Czy dzisiaj, w tak nowoczesnych społeczeństwach monarchie nie tyle nie cieszą się sympatią, co odeszły w zapomnienie? Wystarczy wspomnieć, że transmisję ślubu Wiliama i Kate oglądało 2 miliardy ludzi na całym świecie, by uzmysłowić sobie, że koronowane głowy mają się dobrze. Przetrwały anarchistów, wojny, komunizm, i wciąż budzą w ludziach wiele emocji. To dobrze, niech w żyłach płynie błękitna krew, lubimy przecież szczęśliwe zakończenia. co-przeczytalam.blogspot.com

(Kliknij aby rozwinąć opinię)