Recenzja książki: Zwierzęta zodiaku w kulturze Japonii

Recenzuje: Katarzyna Krzan

HOROSKOP JAPOŃSKI

Kultura Japonii jest nam bliska dzięki kuchni, popularnym barom sushi, samurajom, Godzilli, karaoke czy osiągnięciom technicznym itp. Kraj Kwitnącej Wiśni znamy z filmów, dzieł sztuki, ale wciąż nie wiemy o nim zbyt dużo. Nasza wiedza opiera się bowiem na stereotypach, domysłach, uproszczeniach przekazywanych przez media. Tymczasem jest to przebogata kultura, zupełnie odmienna od zachodniej.

Autorka w sposób przystępny, choć wypełniony japońskimi terminami, przybliża jeden z ważnych elementów japońskiej kultury – znaki zodiaku. Nie są one jedynie podstawą tworzenia prasowych horoskopów, ale stanowią miarę czasu i sposób określania przestrzeni. Nie jest to zatem kolejny, mocno upraszczający przewodnik po symbolach i horoskopach rodem z Dalekiego Wschodu, ale książka przybliżająca bogatą tradycję, legendy, mity i opowieści związane ze specyficzną (jak dla nas) formą określania czasu. Po przeczytaniu „Zwierząt zodiaku w kulturze Japonii” można wreszcie zrozumieć enigmatyczne zdania z japońskich powieści i filmów, typu: w godzinie szczura, w kierunku koguta, w trzecim roku ery Angen, w miesiącu dzika i tak dalej.

Kalendarz japoński oparty jest na chińskim systemie liczenia dni, miesięcy i lat. Znaki zodiaku używane są także do określania godzin, pór dnia oraz kierunków geograficznych. Zatem północ to szczur, wschód – królik, południe – koń, a zachód – kogut. Każdy miesiąc ma również swój zodiakalny odpowiednik: styczeń – tygrys, luty – królik, marzec – smok, kwiecień – wąż, maj – koń, czerwiec – owca, lipiec – małpa, sierpień – kogut, wrzesień – pies, październik – dzik, listopad – szczur, grudzień – wół.

Autorka przytacza także liczne przesądy związane ze znakami zodiaku, przysłowia, przypowieści i legendy – często zupełnie nie zrozumiałe w naszym kręgu kulturowym, bo pozbawione morału, do którego tak bardzo jesteśmy przyzwyczajeni. Zaletą książki są przysłowia japońskie zapisane japońskimi znakami, w alfabecie łacińskim, tłumaczeniu wraz z wyjaśnieniem często zupełnie obcych nam wyrażeń typu: nezumi mo tora no gotoshi, co znaczy: Nawet mały szczur potrafi walczyć jak tygrys w obliczu śmierci.

Książka zawiera także liczne interesujące ilustracje, które przybliżają elementy materialnej kultury japońskiej. Jest to ciekawa lektura dla… studentów japonistyki. Autorka jest bowiem magistrem kulturoznawstwa UW o specjalizacji japonistyka. Zajmuje się prowadzeniem kursów kulturowych oraz warsztatów kulinarnych kuchni orientalnych.