Recenzja książki: Trening kreatywności. Podręcznik dla pedagogów, psychologów i trenerów grupowych. Wydanie II poszerzone

Recenzuje: Justyna Gul

Co by było, gdyby…?

Co by było, gdyby okazało się, iż palenie papierosów podwyższa zdolności pamięciowe? Co by było, gdyby wykryto środek farmakologiczny zapobiegający zdradzie? Co by było, gdyby stolicę przeniesiono do Krakowa? To zaledwie kilka pytań pobudzających zarówno płynność, giętkość, jak i oryginalność myślenia, które w treningu twórczości znane są jako zawieszanie praw fizyki.  Tylko kilka, bowiem całą resztę pytań i specjalnych ćwiczeń pobudzających kreatywność możemy znaleźć w książce Trening Kreatywności. Podręcznik dla Pedagogów, psychologów i trenerów grupowych. Opublikowana przez wydawnictwo Helion książka Krzysztofa J.Szmidta jest drugim, poszerzonym wydaniem cieszącego się niesłabnącą popularnością zbioru.

Autor, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik Zakładu Pedagogiki Twórczości, we wstępie przybliża pojęcie kreatywności i akcentuje konieczność pobudzania postaw twórczych. Nie mamy jednak do czynienia z podręcznikiem akademickim, a z praktyczną książką, którą można wykorzystać do konstruowania treningu kreatywności. To pozycja obowiązkowa nie tylko dla pedagogów twórczości, ale i dla trenerów oraz szkoleniowców, nauczycieli wszelkich specjalności, a także studentów pedagogiki. Wiele z tych ćwiczeń jest dobrze znanych, z kilku z nich sama korzystałam na prowadzonych przez siebie zajęciach. Za każdym jednak razem, przygotowując się do lekcji, spędzałam kilkadziesiąt minut, poszukując takich propozycji, które rozbudziłyby zdolność twórczego rozwiązywania problemów czy myślenia kombinacyjnego. Dzięki pracy Szmidta wszystkie te ćwiczenia zostały zebrane, a na dodatek autor zdołał je wypróbować, dzięki czemu wzbogaca opis poszczególnych ćwiczeń o własne wnioski czy odpowiedzi swoich studentów – te stereotypowe i te najbardziej pomysłowe, świadczące o kreatywności.

Książka składa się z czterech części, odpowiadających przyjętej teorii treningu kreatywności. Pierwsza z nich stanowi krótki wprowadzenie w świat kreatywnych umysłów i pojęcia kreatywności. Autor omawia również podstawowe założenia teoretyczno-metodyczne proponowanego systemu ćwiczeń, opartego na koncepcji twórczości, rozwijanej przez angielską uczoną, Margaret Boden.

Część druga zbioru stanowi opis ćwiczeń treningu kreatywności, rozpoczynającego się od „Rozgrzewki”. Ćwiczenia te mają ułatwić uczestnikom koncentrację na przyszłych zadaniach twórczych, wprowadzić klimat grupowy, a także stymulować operacje myślenia rozbieżnego. Krótkie, proste ćwiczenia rozgrzewkowe zachęcają do myślenia i bawienia się myślą, niemal niepostrzeżenie wprowadzając uczestników zajęć w proces generowania twórczych pomysłów. Kolejnym krokiem są ćwiczenia pobudzające myślenie pytajne, których celem jest stymulowanie zdolności dostrzegania problemów, formułowania pytań i redefiniowania problemów, a także ćwiczenia myślenia kombinacyjnego i transformacyjnego.

W trzeciej części ("Kreatywność zaawansowana – metody twórczego rozwiązywania problemów") autor zawarł opis ćwiczeń związanych z zaawansowanym poziomem kreatywności. Szmidt przybliża tu metody heurystyczne, m.in. burzę mózgów i jej odmiany, metodę SCAMPER czy metodę lateralną de Bono.

Część czwarta, kończąca książkę, jest opisem podstawowych zasad, które ułatwiają prowadzenie treningów. Autor nie tylko omawia cechy dobrej grupy treningowej czy układy ćwiczeń, ale – korzystając z własnego doświadczenia – dzieli się też z czytelnikami normami postępowania dydaktycznego.

Książka Trening Kreatywności. Podręcznik dla pedagogów, psychologów i trenerów grupowych jest nie tylko gotowym do użycia narzędziem, ale i zbiorem cennych rad, informacji oraz wskazówek. Dzięki temu prowadzący dane ćwiczenie dokładnie wie, jakich rezultatów po wykonaniu konkretnego ćwiczenia należy się spodziewać, a także dostaje gotowe wzory szablonów, schematów czy arkuszy, które wystarczy powielić, powiększyć i na ich podstawie pracować z grupą.

Kolejność ćwiczeń prezentowanych przez autora wynika ze stopnia ich trudności i złożoności. Klarowny sposób ich prezentacji sprawia, że są zrozumiałe zarówno dla osoby prowadzącej trening, jak i dla uczestników, a dodatkowo w opisach ćwiczeń znajduje się część zwana „archiwum”, w której Szmidt umieszcza informacje o swoich doświadczeniach z danym ćwiczeniem, spostrzeżeniach i rozwiązaniach podawanych przez uczestników prowadzonych przez niego treningów.

Praca Krzysztofa J.Szmidta staje się tym samym pozycją, której nie może zabraknąć w biblioteczce osób prowadzących zajęcia, niezależnie od wieku uczestników grupy czy ich profilu zawodowego. Ponadto, oddając w nasze ręce owoc wieloletniej pracy dydaktycznej, autor przekonuje, że z nauczania można czerpać niekończącą się satysfakcję i inspirację, a także, że po prostu… twórczość cieszy!