Recenzja książki: Psychiatria

Recenzuje: Justyna Gul

Cogito ergo sum

Psychiatria jest dziedziną kontrowersyjną, budzącą podejrzenia oraz strach. Mimo, iż uprawiana w dzisiejszej formie, znacznie różni się od praktyk stosowanych w okresie jej początkowego rozwoju, to wciąż jest darzona nieufnością, zaś jej pacjenci – stygmatyzacją społeczną. A jednak rozwój medycyny oraz wzrost świadomości ludzi sprawiły, że XXI wiek może nieść ze sobą znaczną eliminację błędów popełnianych jeszcze sto czy pięćdziesiąt lat temu. Już sam fakt, że na sporządzonej przez Światową Organizację Zdrowia liście dziesięciu globalnych przyczyn dożywotniej niepełnosprawności znalazły się aż cztery choroby umysłowe (w tym depresje), świadczy o coraz większej roli psychiatrii w ochronie zdrowia.

Z racji tego, że już czterdzieści cztery miliony Amerykanów leczy się na depresję (szacuje się, że w Polsce wymagającą leczenia depresję ma 2 proc. dzieci i 4 proc. młodzieży), a także z uwagi na fakt, iż wzrasta popularność leków antydepresyjnych i łagodzących lęk, przepisywanych nie przez psychiatrów, ale lekarzy rodzinnych, konieczna jest popularyzacja wiedzy na temat psychiatrii i zerwanie z określaniem pacjentów jako „szaleńców”, „wariatów” i „świrów”.

Tym bardziej cenna jest pozycja, która ukazała się na rynku nakładem Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego. Psychiatria Toma Burnsa to kolejna już pozycja z serii szerokie horyzonty, która stanowi wsparcie merytoryczne nie tylko dla psychiatrów, psychologów, psychoterapeutów, ale i dla rodzin, w których wystąpiły przypadki zaburzeń oraz wszystkich zainteresowanych tymi zagadnieniami.

Autor w siedmiu rozdziałach książki stara się przybliżyć pojęcie psychiatrii oraz pokazać kierunki jej rozwoju. Rosnące oczekiwania pacjentów i ich rodzin, zwiększona aktywność firm farmaceutycznych czy polityka rządu chociażby w zakresie szpitali psychiatrycznych wpływa na coraz większą potrzebę dyskusji na temat psychiatrii, stosowania przymusu w leczeniu psychiatrycznym czy niektórych form terapii. By jednak zająć określone stanowisko, warto przyjrzeć się bliżej psychiatrii, odpowiadając przede wszystkim na pytanie, czym ona właściwie jest?

Tom Burns zastanawia się nad tym w rozdziale pierwszym, zanim jeszcze omawia związane z psychiatrią kwestie filozoficzne czy polityczne. Zajmuje się również takimi pojęciami, jak psychologia, psychoterapia, psychoanaliza i różnicami pomiędzy nimi a psychiatrią oraz porusza kwestię zakresu psychiatrii.

Rozdział drugi dotyczy zakładów zamkniętych (omówiony został m.in. ruch na rzecz tworzenia zakładów zamkniętych), psychiatrii jako zawodu oraz jej genezy. Autor przywołuje życiorysy i osiągnięcia takich postaci, jak Kraepelin, Bleuler, Freud czy Wagner-Jauregg. Osoby dotknięte chorobami psychicznymi w kontekście ich funkcjonowania w społeczeństwie stanowią przedmiot zainteresowania Burnsa w rozdziale trzecim, natomiast kolejny dotyczy psychoterapii (w tym psychoterapii egzystencjalnej i eksperymentalnej) i psychoanalizy.

Psychiatria w ogniu krytyki środowiskowej i zewnętrznej – tak brzmi tytuł rozdziału piątego, poruszającego kwestię sprzeczności i napięć będących cechami psychiatrii. Rozdział szósty, najbardziej niepokojący, a jednocześnie pozwalający uzmysłowić sobie, jak poważne skutki może nieść niekompetencja i arogancja w tej dziedzinie, dotyczy niebezpieczeństwa nadużyć i kontrowersji w zakresie uprawiania psychiatrii. Autor wspomina grzechy przeszłości, takie jak różne (niehumanitarne) sposoby uspokajania „furiatów” - zimne kąpiele czy wirujące krzesło - a także grzechy zaniechania: troskę o chorych wyparła tendencja do ograniczania ich wolności. Rozdział ostatni to spojrzenie w przyszłość, dotyczy bowiem psychiatrii XXI wieku, rozwoju nauki o mózgu, badaniach genetycznych, ale i tych najbardziej przerażających (wydawałoby się: fantastycznych) wizji psychiatrii – prania mózgu i sterowania myśleniem.

Psychiatria Toma Burnsa to materiał fascynujący, który – z racji swojej objętości (niecałe 200 stron) – nie wyczerpuje ogromu zagadnień związanych z psychiatrią, skłania jednak do dalszego poszukiwania informacji, intryguje i wyjaśnia pewne niedopowiedzenia oraz niejasności, szczególnie w kwestii rozumienia terminu. Autor przedstawia początki psychiatrii i jej rozwój jako nauki oraz omawia najważniejszych przedstawicieli i najczęstsze choroby, podając informacje, które w toku nauki możemy poszerzać, korzystając chociażby z listy proponowanych przez autora lektur. Jestem przekonana, że publikacja ta stanowi krok ku rozwojowi świadomości społeczeństwa oraz bodziec do szukania fachowej pomocy z jednej strony, zaś z drugiej – do traktowania osoby chorej psychicznie nie jako wyrzutka, ale po prostu jako chorego człowieka.