Recenzja książki: Przyjaźń jako wartość w relacjach społecznych dzieci i młodzieży
Recenzuje: Piotr Piekarski
Czy przyjaźń między podopiecznymi może okazać się przydatna w pracy pedagoga? Czym tak naprawdę jest przyjaźń i jakie bywają jej oblicza? Jak mówić dzieciom o przyjaźni? Na te pytania rzetelnie odpowiadają Mariola Szczepańska i Elżbieta Gaweł-Luty w swej książce „Przyjaźń jako wartość w relacjach społecznych dzieci i młodzieży”. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls praca to klasyczny przykład niezłej pracy naukowej na temat naprawdę ważny.
Autorki podeszły do sprawy jak należy – dobrze określiły temat dzieła, metodologię badań i całość ujęły w książce stosunkowo zwięźle (prawie 160 stron), a jednak wyczerpująco. Pokrótce scharakteryzowały pojęcie wartości i ukazały rolę wartości w procesie wychowawczym, a następnie zaprezentowały specyfikę przyjaźni jako więzi międzyludzkiej. Interesująco wypada część „Abecadło Przyjaźni, czyli o przyjaźni od A do Z”, choć wiele z haseł ujętych zostało raczej w sposób aforystyczny, niż naukowy – mimo iż zamieszczone tu cytaty pochodzą z dzieł dotyczących pedagogiki. Dopiero dalej Mariola Szczepańska i Elżbieta Gaweł-Luty przechodzą do badań własnych. I – ponownie – jest dokładnie tak, jak powinno być w pracy naukowej.
Poprawnie określony problem badawczy i populacja, jasno ujęta metodologia, dobrze przeprowadzone analizy oraz nieźle przygotowane testy statystyczne. Wyniki przedstawione jasno, w podrozdziałach, które tytuły jasno ujmują ich tematykę. Autorki pokazują, jakie cechy dzieci wśród przyjaciół cenią najwyżej oraz jaka jest ich wiedza odnośnie do cech osobowych, preferencji i cech zewnętrznych przyjaciół. Po przeprowadzeniu badań, autorki przygotowują rozwojowy model przyjaźni oraz wskazują, jak zdobytą wiedzę wykorzystać w praktyce na przykładzie autorskich programów nauczania. Oczywiście książka zawiera też scenariusze przykładowych zajęć dotyczących przyjaźni, które mogą okazać się bardzo przydatne dla wielu nauczycieli. Całość jest – jako się rzekło – niezła i przeprowadzona zgodnie z wszystkimi regułami sztuki.
Autorki sprawnie posługują się terminologia z zakresu pedagogiki, jednak starają się jej nie nadużywać, by całość była w pełni zrozumiała dla czytelników. Ich praca jest przystępna, a wyniki przeprowadzonych badań – naprawdę ciekawe. Niezłe, choć nieco konwencjonalne, są także zamieszczone w publikacji scenariusze zajęć, na pewno też wielu pedagogów z zainteresowaniem sięgnie po rozwojowy model przyjaźni zamieszczony w tej książce. A jednak publikacja ta doskonała nie jest. Nie jest – bowiem brak w niej nieco dalej idących wniosków, brak w niej pełniejszego podsumowania pracy badawczej. Najbardziej interesująca – jak już napisałem – jest część poświęcona badaniom prowadzonym przez autorki, której , choć opatrzona jest komentarzem, brak jednak zwieńczenia.
Dlatego publikację „Przyjaźń jako wartość w relacjach społecznych dzieci i młodzieży” traktować należy przede wszystkim jako interesujący wstęp, wprowadzenie do problematyki, jako ciekawy materiał do dalszej analizy i własnych badań, ewentualnie – jako źródło inspiracji i przykład interesujących scenariuszy pracy z dziećmi. To praca rzetelna – jednak nie wyczerpuje ona tematu. I to właściwie jedyny zarzut, jaki należałoby postawić jej autorkom.
