Recenzja książki: Praktyczne gotowanie według pięciu przemian. Tradycyjna medycyna chińska w kuchni

Recenzuje: Justyna Gul

Kuchnia Pięciu Przemian

Termin „yang” i „yin” wywodzą się ze starożytnej filozofii chińskiej i znajdują swoje zastosowanie w koncepcji, według której świat dzieli się na te przeciwstawne, ale uzupełniające się wzajemnie siły. Z nich też wywodzą się poszczególne żywioły występujące w kuchni Pięciu Przemian, czyli Drzewo, Ogień, Ziemia, Metal oraz Woda. Czytając, choćby pobieżnie, literaturę na ten temat, uświadamiamy sobie, jak wiele czynników ma znaczący wpływ na przepływ energii w naszym organizmie. Co więcej: możemy się dowiedzieć, że poszczególne artykuły spożywcze są tak naprawdę różnymi formami energii, a ich spożywanie wywołuje w naszym organizmie określone skutki (na przykład przepływ energii w górę czy w dół, na zewnątrz lub do wewnątrz).

O tradycyjnej medycynie chińskiej w kuchni fascynująco pisze Anna Czelej, a jej książka Praktyczne gotowanie według Pięciu Przemian jest znakomitym wprowadzeniem w tajniki chińskiej sztuki odżywiania się. Poradnik, a jednocześnie książka kucharska, przeznaczona jest zarówno dla tych, którzy nigdy wcześniej nie spotkali się z ideą dwóch sił wyjściowych, czyli yang i yin oraz ich wzajemnymi relacjami, jak i dla wszystkich, chcących pogłębić dotychczasową wiedzę.

Autorka dokładnie wyjaśnia koncepcję Pięciu Przemian, poczynając od wyjaśnienia takich pojęć, jak świadomość, Niebo i Ziemia oraz przywołania zasad transkrypcji chińskiej. Dowiemy się, że Chińczycy opracowali wiele metod, mogących zrównoważyć, zharmonizować i odblokować niepożądany kierunek ruchu w organizmie, a wśród nich znajduje się nie tylko akupunktura, lecznicze ćwiczenia Qigong, ale też na przykład leczenie przy pomocy odpowiedniej diety. To właśnie ona stała się tematem rozważań w jednym z rozdziałów, w którym Czelej przypomina, że opis fundamentalnej struktury rzeczywistości w chińskiej filozofii przyrody opiera się na określeniu praw, według których energie w przyrodzie wciąż płyną, zmierzając do zachowania dynamicznej równowagi. Idąc dalej tym tokiem myślenia, każde zjawisko, z którym się spotykamy, możemy określić według właściwego dla niego ruchu energii oraz umieścić je w grupie zjawisk, które charakteryzują się ruchem jednego z żywiołów.

Autorka książki podkreśla, że w tradycyjnej chińskiej medycynie uwaga nie jest zwrócona na skład chemiczny danego artykułu spożywczego, zatem zalecenia dietetyczne nie mają nic wspólnego z dietetyką w europejskim rozumieniu słowa. W kuchni Pięciu Przemian liczy się smak artykułu spożywczego, jak i jego właściwości wychładzające, nawilżające lub rozgrzewające. W każdej grupie spośród pięciu smaków (słodki, ostry, słony, kwaśny i gorzki) znajdujemy produkty, yin i yang, a ruch energii związany ze smakiem produktów może zrównoważyć zaburzony ruch organów wewnętrznych, ale może go też zakłócić.

Dlatego też, w medycynie chińskiej w skład zrównoważonej diety powinny wchodzić produkty w pięciu smakach i nie powinny być one ani zbyt wychładzające, ani zbyt rozgrzewające. Istotne jest to, że gotowanie według Pięciu Przemian jest metodą przyrządzania potraw, a nie dietą. W poszukiwaniu równowagi autorka pomaga nam, załączając przepisy kulinarne na wiele potraw, które zostały skomponowane według zasad obowiązujących w medycynie chińskiej.

Anna Czelej „zaserwuje” nam zatem makaron domowy, sałatkę z kalafiora z zielonym groszkiem, sałatkę owocową, zupę fasolową, a nawet… ciasta i inne łakocie (w tym pyszny tort makowy z polewą czekoladową i wafelki z masą czekoladową). Wszystko to sprawia, że nie tylko nasze zmysły domagają się zaspokojenia, a ślinianki rozpoczynają wariacje, ale wzrasta nasze zainteresowanie kuchnią Pięciu Przemian. Autorka nie stworzyła bowiem typowej książki kucharskiej, ale raczej poradnik „jak zdrowo żyć”, wykorzystując do poprawy jakości egzystencji jedzenie.