Recenzja książki: Pewnego dnia, w grudniu

Martyna Ochnik wpisała się w poczet polskich pisarek Panem Wichrów i Powiewów, potem pokazała swoją odwagę powieścią Oszołomy, w której dotyka newralgicznych dla polskich czytelników tematów. Rok 2013 zakończyła kolejną książką, wydaną nakładem Zysku – Pewnego dnia, w grudniu. Pisarka z wykształcenia jest biologiem, prywatnie: żoną i matką, opiekunką zwierząt, lubi aktywnie spędzać czas. A własnymi pasjami, wiedzą i wyobraźnią obdarza bohaterów swoich książek.

 

Autorka w przypadku najnowszej książki zaskoczyła czytelnika dwoma powieściami w jednej. Pierwsza przedstawia jeden wieczór i noc z życia Barbary, dziennikarki, która pokusiła się o napisanie własnej książki. Inspirowana opowieścią Anny, dawnej koleżanki, Basia przeprowadziła własne śledztwo w sprawie zaginięcia młodej dziewczyny. Efekt poszukiwań Poli to maszynopis, który przez całą noc czyta wydawca, przyjaciel dziennikarki. Ta część ma charakter głównie informacyjny, niewiele się w niej dzieje. Poznajemy tu motywy, jakimi kierowała się Barbara (skrawek jej prywatnego życia) oraz reakcje jej przyjaciela na zapisane strony.

 

Drugim torem biegnie opowieść o Poli, czyli książka Basi. To właśnie ta część sprawia, że książkę Ochnik możemy oceniać na poziomie wyższym niż przeciętny. Wyjątkowy charakter ma ta historia, od początku do końca utrzymana w tonacji minorowej o poetyckim zabarwieniu. Czyta się ją z wielką przyjemnością (walor estetyczny) oraz zaangażowaniem (emocje, refleksje). Pisarka snuje rozważania na temat kondycji współczesnego człowieka oraz kruchości ludzkiego istnienia. O ile kreację Barbary bez wątpienia klasyfikujemy jako fikcję literacką, o tyle stworzony przez bohaterkę świat powieściowy zyskuje bardzo realny wymiar, a Pola to odbicie zagubienia młodego pokolenia (każdego pokolenia w czasach jego młodości).

Podczas lektury powieści Pewnego dnia… na pierwszy plan wysuwa się nastrojowość stylu. Dzięki takiemu klimatowi, doprawionemu mrokiem, tajemnicą, pesymizmem, poszukiwaniami stykamy się z książką wymagającą. Ochnik nie tylko opowiada, ale i wciąga czytelnika między strony powieści. Głównym tematem, wokół którego zbudowała swoje historie, jest przede wszystkim odpowiedzialność i ponoszenie konsekwencji swoich wyborów. Wyborów - dodam - które nie zawsze są przemyślanymi decyzjami, a najczęściej dziełem przypadku, braku czasu na zastanowienie czy analizę lub po prostu wynikiem ignorancji. Autorka pisze o ludzkich problemach, zdradach, tęsknotach, zagubieniu, poplątaniu życiowych ścieżek, o miłości bez namiętności i namiętności bez miłości, o śmierci. Szuka rozwiązań kłopotów swoich bohaterów na różnych płaszczyznach: od zwykłej ludzkiej uwagi, przez samopoznanie, medytację, aż do seansów spirytystycznych. I na tym polu ponosi klęskę. Niepotrzebnie pisarka brnie w różne techniki, triki czy po prostu specyfikę ezoteryki i pozostałych „dziwactw” – jest tego za dużo, w efekcie wątki te nużą, trącą sztucznością i negatywnie wpływają na wydźwięk całości. Wątpliwości budzi też zakończenie utworu, które zupełnie nie satysfakcjonuje – ani zwolenników happy endu, ani też odbiorców łaknących zgoła innych emocji. Nieco chaotyczna w wymowie powieść może przez znaczną część czytelników zostać potraktowana jedynie jako szkic. Rozczarowani, z nadzieją będą czekać na ciąg dalszy.