Recenzja książki: Pan Apoteker

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Prześladowanie Żydów w czasie II wojny światowej doprowadziło do wydzielenia oficjalnie zamkniętej dzielnicy zwanej gettem, która wyznaczała granice ich przebywania. W serii Wojny dorosłych – historie dzieci ukazał się Pan Apoteker, przedstawiona przez Katarzynę Ryrych prawda o czasach minionych, do których jednak wracać warto. I trzeba.

Szli na ulicę Lwowską. Od tej chwili tam właśnie miał być ich dom, ich Ziemia Obiecana. Nowe życie, jakie musieli wieść w czasach wojennej zawieruchy, diametralnie różniło się od dotychczasowego. Tym bardziej, że ich Ziemia Obiecana otoczona została wysokim murem, a porządku pilnowali współpracujący z okupantem członkowie żydowskiej policji. Mimo trudnych chwil starano się żyć tak, jakby codzienność przebiegała bez zakłóceń, choć wolność i prawdziwe domy pozostały za murami.

Przebieg wydarzeń (od marca 1941 roku do czerwca 1943 roku) relacjonuje ośmioletnia Bluma, która w krótkim czasie z dziewczynki zmuszona była stać się kobietą (dzieci dorastały wtedy zbyt szybko). Nie bez powodu każda jej myśl biegła w kierunku Placu Zgody (obecnie Plac Bohaterów Getta), gdzie Pan Apoteker (Tadeusz Pankiewicz) od początku wojny wspierał ludność getta, a prowadzona przez niego Apteka Pod Orłem była „ambasadą wolności”: można było w niej otrzymać nie tylko lekarstwa, ale również tajne dokumenty, a zagrożeni aresztowaniami znajdowali w niej schronienie (wśród ukrywanych były nawet psy). Tajna aktywność Pankiewicza w połączeniu z działalnością Talmud Tory, organizacji zrzeszającej pobożną młodzież (w repertuarze jej było mnóstwo akcji sabotażowych), podtrzymywały w mieszkańcach getta wolę przetrwania. Tym bardziej wtedy, gdy na stołach zaczęło pojawiać się coraz mniej jedzenia, okna zasłaniano grubymi kotarami, a wspomnienia z przeszłości stawały się coraz bardziej mgliste.

Pan Apoteker pokazuje fragment historii w sposób zrozumiały dla dzieci. Wymowne ilustracje (czarne postaci na białym tle macewy z wizerunkiem gwiazdy Dawida) Katarzyny Ryrych doskonale uzupełniają tekst. Zwroty niemieckie oraz w języku jidisz przetłumaczono na język polski. Wymowna jest nawet okładka: na środku symbolizującej arkę Noego łódki z gazety stoi otoczony ludnością getta Tadeusz Pankiewicz. Dodatek stanowią fragmenty modlitw i hymnów hebrajskich, fotografie, krótka notka biograficzna dotycząca Tadeusza Pankiewicza, a także przypisy wyjaśniające zwyczaje żydowskie. Odpowiedni dla młodego czytelnika język przekazu pozwoli mu przyswoić wycinek z historii Polski w sposób prosty i ciekawy.

Opisana w publikacji Wydawnictwa Literatura historia wydarzyła się naprawdę. Wprawdzie Bluma z rodzicami, siostrą Doriną oraz braćmi Józiem i Arikiem są postaciami fikcyjnymi, w ich losach odbija się jednak prawdziwy dramat uwięzionych w krakowskim getcie żydowskich rodzin.