Recenzja książki: Niezwykłe kobiety
Recenzuje: mrowka
„Kobiety wynalazły nowe typy kominów i metody ich czyszczenia, udoskonaliły pasty i środki do polerowania, rolety okienne i zawieszki do zasłon, kuchenki, garnki i sprzęt kuchenny, świece i lampy gazowe, wieszaki na ubrania, meble, schody pożarowe, urządzenia do prania i zmywania i wiele innych produktów. Wprowadziły ulepszenia w pokojach dziecinnych i przyłożyły rękę do dekoracji całych wnętrz. Nie zapomniały też o recyklingu ścieków” – czytamy w książce Deborah Jaffe „Niezwykłe kobiety. Od nalewki na szafranie do latających maszyn”.
Publikacja ta ma na celu uświadomienie czytelnikom, jak ogromną rolę w dziedzinie wynalazków odegrała żeńska część społeczeństwa, jest też wyzwaniem rzuconym mężczyznom. Okazuje się bowiem, że przedsiębiorcze i pomysłowe kobiety potrafiły znacznie usprawnić pracę i poprawić komfort codziennego życia. Ich praktyczne i często proste rozwiązania prowadziły do ułatwienia rutynowych czynności – przy wynalazkach zaś wykazywały się odwagą, zdolnościami, smakiem oraz zmysłem obserwacji – umiały dostrzec potrzeby określonych grup społecznych i wytworzyć lub zaprojektować przedmioty im niezbędne. Książka, co tu ukrywać, jest hołdem złożonym wynalazczyniom.
Obejmuje lata 1637 – 1914 – otwiera ją rok przyznania pierwszej kobiecie patentu, zamyka – wybuch pierwszej wojny światowej. Autorka śledzi rozwój kobiecych badań i wynalazków, opisuje drogi dochodzenia do pomysłów i nierzadko żmudne realizacje. Zamieszcza w książce rysunki, projekty, schematy, szablony i wzory, które były podstawami (lub ilustracjami) dla urzędów patentowych. Zaznacza przy tym, że poza opisanymi w „Niezwykłych kobietach” historiami istnieje – a właściwie istniało – mnóstwo wynalazków przejętych i opatentowanych przez mężów, ojców czy braci – wskutek czego prawowitym wynalazczyniom odebrane zostały nie tylko gratyfikacje pieniężne, uznanie i szacunek, ale również miejsce w podręcznikach historii. Jest też publikacja Muzy rehabilitacją kobiet-uczonych – „o kobietach i ich osiągnięciach historia zbyt długo milczała”. Teraz część z nich zostanie wysławiona.
Książka Deborah Jaffe to prezentacja wybranych badaczek i wynalazczyń – nie byłoby możliwe opisanie wszystkich: takie przedsięwzięcie wymagałoby znacznie większej objętościowo pracy, ale i stworzenia rejestru wszystkich twórczych kobiet – taki spis zaś nie istnieje; wiele nazwisk przepadło w mrokach historii. Często dane kobiet-twórców wylatywały z pamięci potomnych, a przeciw kobietom było też prawo – zabraniające do 1822 roku rejestrowania wynalazków przez mężatki. Są w książce informacje na temat „kobiecych” rewolucji w dziedzinie mody – panie musiały w końcu dostosować strój do jazdy na rowerze, rozluźnić gorsety, zadbać odpowiednio o zabezpieczenie fryzury i kapelusza przed deszczem, produkować kosmetyki, usprawnić prace domowe – pranie, zmywanie czy gotowanie.
Wśród praktycznych zdobyczy znalazły się między innymi zamykane próżniowo słoiki, pokrowce na butelki, szafki kuchenne, maszyna do krojenia chleba i smarowania kromek masłem, zabawki dla dzieci i wielofunkcyjne meble. Wśród patentów znajdują się też śmieszne dzisiaj wynalazki – aparat do korygowania kształtu ust, zwalczanie alkoholizmu męża odpowiednią dietą czy „rękawiczki do samoobrony i innych celów” dla samotnie podróżujących kobiet. Kobieca pomysłowość dotyczyła rozmaitych dziedzin, a mniej lub bardziej praktyczne wynalazki raz zaskakiwały precyzją i pomysłowością autorek, to znowu bawiły. Nie można jednak ich twórczyniom odmówić wyobraźni. Są u Jaffe i anegdoty – jak ta o pewnym panu, który ukradł jednej z wynalazczyń pomysł i opatentował go, zarzuty o plagiat odpierając „koronnym” argumentem, że niemożliwe jest, by kobieta coś takiego wymyśliła. Pan ów sprawę sądową przegrał, patent wrócił do prawowitej pomysłodawczyni – raz jeszcze okazało się, że dla kobiet nie ma rzeczy niemożliwych. Książkę zamyka spis przyznanych Brytyjkom i Amerykankom patentów – lista chronologiczna usprawnień oraz pomysłów wprowadzonych w życie przez kobiety.
Lektura to niezwykle ciekawa, gdyż odsłania świat do tej pory zbywany milczeniem. Uświadamia, że nie trzeba należeć do grona intelektualistek, by zasłynąć własnym wynalazkiem – wystarczy odrobina wyobraźni, zmysł praktyczny i odwaga w walce o swoje prawa.
