Recenzja książki: Masz prawa, człowieku

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Co rusz stykamy się z kolejnymi aferami, słyszymy o strasznych przestępstwach czy niewyobrażalnym wykorzystywaniu ludzi przy ciężkiej i niebezpiecznej pracy fizycznej. Kiedy tylko docierają do nas takie informacje, natychmiast zaczynamy się buntować, chcemy przeciwdziałać niesprawiedliwości. Ale czy tak naprawdę zdajemy sobie sprawę z tego jakie prawa zostały właśnie pogwałcone? Czy potrafimy wymienić chociaż kilka przywilejów, jakie gwarantuje nam państwo? I - wreszcie – czy znamy i szanujemy podstawowe Prawa Człowieka w kontekście naszego stosunku do innych ludzi?

Chociaż tak wiele mówi się o tym, że wszyscy ludzie są równi, że mają takie samo prawo do życia, pracy i posiadania ojczyzny, to tak naprawdę bardzo rzadko dopowiada się, że są to przywileje, które bez wyjątku przysługują każdemu człowiekowi, a które zapisane zostały w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Aby przybliżyć ten trudny, ale jakże ważny temat, najmłodszym odbiorcom, nakładem wydawnictwa Tamaryn wydana została książka Masz prawa, człowieku.

Książka składa się z kilkunastu ilustracji przygotowanych przez najwybitniejszych, współczesnych, polskich ilustratorów, m.in. przez Joannę Rusinek, Krystynę Lipkę-Sztarbałło czy też Jana Bajtlika. Na rysunkach tych dużą i czytelną czcionką wypisane zostały najważniejsze Prawa Człowieka. Ilustracje są ogromne – zajmują dwie sąsiadujące ze sobą strony i przygotowane w pełnej kolorystyce. Każdy z rysowników otrzymał za zadanie zilustrowanie jednego prawa przysługującemu każdemu człowiekowi. Interpretacje są różne, nierzadko zaskakujące. W książce znalazły się kolaże, obrazy wykonane farbami lub flamastrami czy przy użyciu techniki linorytu. Każdy z rysunków doskonale oddaje istotę zaprezentowanego prawa. Jeśli mowa jest o prawie do sekretów – ilustracja przybiera ciemne barwy i utrzymana jest w tajemniczej atmosferze. Gdy natomiast wspomina się o niewolnictwie – oczom czytelnika ukazują się ogromne nożyce, przecinające symbolizującą zniewolenie smycz.

Książkę Masz prawa, człowieku należy zatem omawiać jako publikację graficzną. Bardzo ważne przesłanie tekstu ma równie wielkie znaczenie, jak ilustracje - bez nich byłby tylko wycinkiem Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, same zaś ilustracje bez tekstu wydawałyby się raczej enigmatyczne i wieloznaczne. Taki sposób przedstawienia praw człowieka – jako nierozerwalne połączenie obrazu i tekstu – pomaga najmłodszym odbiorcom w łatwiejszej interpretacji zawartych w książce treści. Trudno bowiem kilkulatkowi w jasny i przystępny sposób wytłumaczyć pojęcie „sprawiedliwości”, „godnego życia” czy „szacunku”. Barwne ilustracje stają się zatem niezastąpionym w tej kwestii narzędziem.

Masz prawa, człowieku – chciałoby się wręcz krzyknąć, tylko wykrzyknika na końcu zdania brakuje. Jednak i bez niego publikacja ta staje się ważną i potrzebną lekturą. Książka wydawnictwa Tamaryn powinna znaleźć się w biblioteczce każdego malucha. Dzieci już od najmłodszych lat muszą znać nie tylko swoje prawa, ale także obowiązki, lektura zaś książki Masz prawa, człowieku uświadomi małemu odbiorcy potrzebę zrozumienia, szacunku oraz empatii wobec innych ludzi.