Recenzja książki: Janosik. Prawdziwa historia

Recenzuje: Sławomir Krempa

„Janosik. Prawdziwa historia” to album opublikowany na fali medialnego szumu wokół filmu pod tym samym tytułem w reżyserii Kasi Adamik i Agnieszki Holland. To publikacja ogromnie dopracowana pod względem estetycznym, zawierająca dziesiątki pięknych fotografii ilustrujących zarówno wybrane sceny z filmu, jak i ukazujących proces jego powstawania. Książka to piękna i interesująca, ale – przyznać trzeba – stosunkowo droga.

Pierwszym aspektem, na jaki zwraca się uwagę po otwarciu albumu, jest jego strona estetyczna. Ta zachwyca już od pierwszej chwili. Zdjęcia Piotra Bujnowicza i Marcina Makowskiego natychmiast przykuwają uwagę – w niemal każdym z nich znajdziemy zalążek pewnej historii, interesującą anegdotę, a piękno niektórych – choć to przecież tylko fotografia – zapiera dech w piersiach. Czasem mamy okazję obserwować pracę reżyserek, rzadziej – operatorów, sposób filmowania i umieszczenia kamery, co stanowi doskonałą dokumentację pracy filmowca. Z wielkim artyzmem obaj fotografowie umieją uchwycić twarze aktorów, bohaterów filmu. Charakteryzacja i scenografia, często oświetlone jedynie płomieniem świecy lub blaskiem płonącego ogniska, robią naprawdę duże wrażenie.

Rzadko tak dużą uwagę zwraca się na skład, projekt publikacji. Tu Katarzynie Gintowt udało się znaleźć idealną równowagę pomiędzy stroną estetyczną, a umiejętnym wyeksponowaniem najważniejszych treści, co sprawia, że całość przegląda się i czyta z ogromną przyjemnością. Bo – wbrew pozorom – i treść ma tutaj znaczenie niebagatelne. W pierwszej części książki Kasia Adamik i Agnieszka Holland opowiadają o wspólnej pracy nad filmem. Mówią o poszukiwaniu inspiracji, o słowackich balladach i podziale obowiązków – teoretycznym, który podczas pracy okazał się kompletnie nie przystawać do rzeczywistości. Opowiadają o trudnościach organizacyjnych – w końcu do pracy nad filmem reżyserki wróciły dopiero po latach. O castingach, pracy z aktorami i przygotowaniu scenariusza. Ale mówią też o prawdziwym partnerstwie i wspólnej wizji artystycznej. Bez zadęcia, za to z ogromną pasją – od razu widać, jak wiele serca wkładają w swą pracę.

Zupełnie inna jest historia opowiedziana przez Evę Borušovičovą. Scenarzystka skupia się na próbach zmierzania się z legendą Juraja Janosika oraz dotarcia do prawdy o tym człowieku. Opisuje najważniejsze wydarzenia z jego życia i pokazuje, jak odbijają się one w filmie na podstawie jej scenariusza. Doszukuje się jego motywacji, pragnień i marzeń. Mówi nie tylko o tym, kim był legendarny zbójnik, ale próbuje także odpowiedzieć na pytanie: jaki był. Cytuje fragmenty scenariusza i komentuje je, prezentując na kartach albumu historię mocno fabularyzowaną. Z kolei na faktach historycznych skupia się w ostatniej części książki Stanisław A. Sroka.

Jest więc w książce opublikowanej nakładem wydawnictwa MG wszystko, co trzeba i co warto wiedzieć o Janosiku oraz o najnowszym filmie o słowackim zbóju. Są fakty i legendy, mity, są: historia, biografia oraz wielka pasja. A całość ujęta w formie bardzo atrakcyjnej – zarówno pod względem stylu czy języka, jak i estetyki.