Recenzja książki: Jak radzić sobie z życiowymi wyzwaniami

Recenzuje: Damian Kopeć

Terapia poznawczo-behawioralna

Życie stawia przed nami wyzwania. Każdego dnia musimy się zmierzyć z czymś, co obiektywnie może się komuś innemu czasami wydawać proste, ale subiektywnie jest dla nas bardzo poważnym problemem. Trudne wyzwania to część życia. Windy Dryden, psycholog i psychoterapeuta, autor książki Jak radzić sobie z życiowymi wyzwaniami, zajmuje się tym, jak stawiać czoła życiowym trudnościom. Wyjaśnia, jak to się dzieje, że przeciwności losu zakłócają nasze życie psychiczne. Pokazuje, co możemy zrobić, by zmierzyć się z życiem w możliwie najzdrowszy, najlepszy dla nas sposób. Dryden opiera się na metodach terapii poznawczo-behawioralnej, którymi teoretycznie i praktycznie zajmuje się od ponad trzydziestu lat.

Książka nie jest przesadnie obszerna, ma 192 strony. Ma przejrzysty układ graficzny, napisana jest językiem prostym, konkretnym, odpowiednio oszczędnym. Autor bardzo skutecznie unika wielosłowia i pustosłowia, zagmatwanych teorii, niejasnych sformułowań. Stawia na konkrety, na życiowe przykłady i rzeczowe opisy. Zaczyna książkę od wyjaśnienia, czym jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i na czym polega jej wartość. Odpowiada na pytanie, dlaczego akurat ją warto zastosować. Przede wszystkim zaś - ze względu na sprawdzoną przez lata skuteczność. CBT przynosi znakomite efekty w rozwiązywaniu problemów.

Terapia poznawczo-behawioralna jest metodą terapii, która koncentruje się szczególnie na tym, w jaki sposób myślimy i jak się zachowujemy. Chodzi o to, by stwierdzić, jak reagujemy na przeciwności losu, czy w sposób zdrowy, czy też nie. Podstawowy schemat metody, o której mowa w tej książce, to schemat ABC, gdzie:
A = przeciwność życiowa
B = przekonania
C = konsekwencje przekonań, jakie żywimy co do „A”.

Przekonania (B), jakie mamy wobec wydarzeń, w znacznym stopniu determinują to, jak reagujemy na te wydarzenia. Racjonalność przekonań pomaga stawiać czoła przeciwnościom. Nieracjonalne przekonania wzmacniają niezdrowe reakcje. Jako nieracjonalne autor wymienia przekonanie:
- sztywne lub ekstremalne
- fałszywe
- nielogiczne
- wywołujące niekonstruktywne zachowania i emocje.

Ich przeciwieństwa to przekonania racjonalne, czyli:
- elastyczne lub nieskrajne
- prawdziwe
- logiczne
- w dużej mierze wywołujące konstruktywne emocje i zachowania.

Pod wpływem przekonań reagujemy na trudności życiowe (A) czyli negatywne zdarzenia, które spotykają nas w życiu. Mogą to być rzeczywiste zdarzenia lub coś, o czym tylko sądzimy, że miało miejsce (wywnioskowane zdarzenie). Autorowi chodzi w poradniku przede wszystkim o pokazanie, jak w zdrowy sposób reagować na niektóre spośród najtrudniejszych z nich. Ludzi, wbrew pozorom, nie zaprzątają często rzeczywiste trudności życiowe, martwią się oni za to różnymi aspektami sytuacji, które niekoniecznie stanowią integralną jej część. Przykład: jeden człowiek zwolniony z pracy (zwolnienie grupowe) martwi się nie tyle samym faktem utraty pracy, co przekonaniem, że jest bezużyteczny i dlatego go zwolniono. Inny na jego miejscu zajmuje się tylko faktem zwolnienia, bez oceniania negatywnie siebie samego i doszukiwania się wyłącznie w sobie przyczyn zaistniałej sytuacji.

Trzy podstawowe konsekwencje przekonań (C) są natury emocjonalnej, behawioralnej i myślowej. Dryden omawia je osobno, choć często są ze sobą ściśle powiązane. Na licznych przykładach pokazuje, jaką mogą one przyjmować postać w konkretnej sytuacji.

Co specjalnego CBT do zaoferowania? Według autora są to następujące cechy metody:
- posiada logiczną strukturę
- jest nakierowana na problem
- jest nakierowana na cel
- jest metodą, której można się nauczyć i korzystać z niej samemu
- wzmacnia realistyczne oczekiwania wobec tego, co możesz osiągnąć.

Po krótkiej, treściwej części ogólnej przechodzi autor do kilku zasadniczych rozdziałów, w których omawia wybrane, ważne sytuacje życiowe i zastosowanie do nich metody CBT. Możemy się dowiedzieć, jak radzić sobie z indywidualnymi ograniczeniami, ze stratą, z niepewnością, brakiem kontroli, porażką, dezaprobatą i odrzuceniem czy z niesprawiedliwością, bezprawiem i zdradą. Sięgając do swojego wieloletniego doświadczenia i wiedzy, analizuje Dryden przeciwności życiowe, omawia związane z nimi różne przekonania, pokazuje, jak wpływają one na nas i podejmowane przez nas decyzje.

Jest wiele poradników, mających na celu pomoc osobom borykającym się z życiowymi problemami. Metoda zaproponowana przez Drydena może się okazać przydatna dla niektórych z nich. Jest zrozumiała, metodologicznie nieskomplikowana. Wymaga przede wszystkim refleksji, umiejętności analizowania swoich zachowań, myśli i emocji. To w potrzebie refleksji widzę największą trudność w zastosowaniu CBT, podobnie zresztą, jak i innych metod. Współczesny człowiek boi się autorefleksji, zastanowienia nad życiem. Chce poprawy jakości życia bez większego zaangażowania i wysiłku. Niestety, życie uczy nas, że nie jest to możliwe. Wyplenienie irracjonalnych myśli o sobie samym i uniknięcie pułapki niewłaściwych działań jest z pewnością warte wysiłku. Celem jest udane i spełnione życie. Dobrze napisany, treściwy i konkretny poradnik Jak radzić sobie z życiowymi wyzwaniami może nam w tym znacząco pomóc. Sądzę, że warto zajrzeć do tej książki i zapoznać się z CBT. Nie wymaga to specjalistycznej wiedzy i ogromu czasu, a może skutecznie pomóc nam w problemach z samym sobą.