Recenzja książki: Gniazdo

Recenzuje: Damian Kopeć

Pękająca powłoka cywilizacji

Śmierć niepełnosprawnego umysłowo brata jest dla Kate Bishop porażającym przeżyciem.‭ ‬Od dawna opiekowała się‭ ‬dorosłym już‭ ‬Johnem,‭ ‬pozwalając mu‭ ‬jednak‭ ‬prowadzić w miarę samodzielne życie.‭ ‬A tu nagle zostaje on wyjątkowo brutalnie zamordowany.‭ ‬Policja odkrywa,‭ ‬że w piwnicy jego domu ktoś był więziony,‭ ‬więc może John nie był tak niewinny, na jakiego wyglądał‭? ‬Może jego otoczenie myliło się co do charakteru mężczyzny‭?

Kate na miejscu zbrodni spotyka‭ ‬śledczą Janek,‭ ‬która‭ ‬nieoficjalnie‭ ‬przyznaje,‭ ‬że znała‭ ‬jej brata.‭ ‬Wyjawia,‭ ‬że pomagał jej on w namierzaniu groźnych przestępców.‭ ‬Jak‭? ‬Patrząc na ich zdjęcia,‭ ‬zwłaszcza‭ ‬na‭ ‬oczy.‭ ‬Takie nieformalne,‭ można rzec: ‬paranormalne metody można, oczywiście, spotkać w dziesiątkach‭ ‬współczesnych‭ ‬seriali kryminalnych,‭ ‬niekoniecznie zaś w życiu.‭ ‬Detektyw‭ ‬Janek sądzi,‭ ‬że Kate również może mieć podobne zdolności.‭ ‬Życie i praca panny Bishop zdają się potwierdzać tę tezę‭ – ‬jest odnoszącym liczne sukcesy audytorem bezpieczeństwa w firmie zbrojeniowej.‭ ‬Ostatnio rozwiązała trudną sprawę nielegalnego handlu w‭ ‬jej‭ ‬firmie‭ ‬sprzedającej zaawansowaną technologię i spowodowała aresztowanie‭ ‬sprytnie kamuflującego się przestępcy.‭ ‬Prosty test ze zdjęciami,‭ ‬któremu poddana zostaje Kate, potwierdza jej zdolności.‭ ‬Kobieta jest zszokowana ciągiem wydarzeń.‭ ‬Najpierw ginie jej daleki krewny,‭ ‬później brat.‭ ‬A teraz ona wydaje się mieć jakieś paranormalne umiejętności.‭ ‬Takie,‭ ‬które mogą stanowić dla niej zagrożenie.‭ ‬Morderca Johna zabrał bowiem z mieszkania zdjęcia jego siostry.

Z Kate usiłuje skontaktować się pewien pisarz,‭ ‬Jack Rainer,‭ ‬autor‭ ‬Krótkiej historii zła.‭ Książki, która ma w Sieci bardzo dużo złych opinii. Rainer pisze o osobach takich jak John i Kate. Szuka ich. ‬W końcu dociera‭ ‬do niespieszącej się do kontaktów z nim kobiety‭, ‬by ją ostrzec.‭ ‬Kolejne wydarzenia zdają się potwierdzać jego‭ ‬dziwne domysły i teorie.‭ ‬Detektyw Janek i jej rodzina zostają zamordowani w wyrafinowany sposób,‭ ‬a sprawca‭ ‬udowadnia,‭ ‬że to on zabił Johna,‭ ‬a Kate jest kolejna na jego liście.‭ ‬Wydarzenia przyspieszają,‭ ‬a Kate, nieufna wobec Jacka, musi‭ ‬nie tylko‭ ‬przełamać swoje uprzedzenia i‭ ‬zacząć naprawdę‭ ‬walczyć o życie,‭ ‬ale też zmienić nastawienie wobec tego,‭ ‬kim jest i co jej zagraża.

Powieść‭ ‬Gniazdo znanego autora fantasy Terry`ego Goodkinda jest thrillerem z elementami fantastyki.‭ ‬Z tym,‭ ‬że jest owym dreszczowcem tylko chwilami,‭ ‬bowiem‭ ‬rzadko‭ faktycznie dreszcze wywołuje.‭ Owszem ma bardzo „ostre“ sceny, ale są one nieliczne. ‬Na pewno nie jest książką dynamiczną,‭ ‬a opisy,‭ ‬wyjaśnienia i teorie zajmują w niej więcej miejsca niż akcja.‭ ‬Goodkind ma przyjemny styl,‭ ‬pisze ciekawie i zrozumiale.‭ ‬Niepotrzebnie tylko zaczyna tworzyć niekończące się opisy,‭ ‬chociażby historii zła na świecie i ‬źródeł‭ ‬jego pochodzenia.‭ ‬Tym bardziej,‭ ‬że te teorie nie są zbyt realistyczne – ‬nie uwzględniają chociażby w procesach‭ ‬narastającego zła wojen,‭ ‬rewolucji i XX-wiecznych totalitaryzmów,‭ ‬które nadały‭ ‬słowu „mordowanie" nowy, nieznany dotąd wymiar.

Odnosząc treść książki do rzeczywistości, najciekawsze, lecz niezbyt odkrywcze, jest zauważenie,‭ ‬że zło narasta w jednych okresach,‭ ‬maleje zaś w innych.‭ ‬Nie wydaje się jednak,‭ ‬że przypomina to wykres zwykłej sinusoidy.‭ ‬Okresy spokoju między fazami kumulacji zła są coraz krótsze.‭ ‬Jak ustami Jacka stwierdza pisarz,‭ ‬brutalna przemoc i agresja są coraz częstsze i tak naprawdę pozostają bezkarne.‭ ‬Agresja obecna jest w mediach,‭ ‬w Internecie,‭ ‬w kulturze popularnej.‭ ‬Ta wyraźna i ta mniej widoczna, jak namawianie kogoś do samobójstwa,‭ ‬dręczenie,‭ ‬poniżanie.‭ ‬Państwo udaje,‭ ‬że walczy z panoszącymi się przestępcami,‭ ‬gangami,‭ ‬mafiami.‭ Jednak tak naprawdę c‬oraz bardziej im ustępuje‭, naiwnie ‬licząc‭ ‬na ich umiarkowanie i opamiętanie.‭ ‬Wmawia obywatelom,‭ ‬że nie jest bardzo źle i pomaga nie dostrzegać coraz poważniejszych zagrożeń,‭ ‬umiejętnie je bagatelizując.‭ ‬Nowoczesna technika i technologie są skutecznie wykorzystywane najpierw przez‭ ‬przestępców‭ (‬chociażby telefony komórkowe,‭ ‬sieć Internet‭)‬ i to im wpierw ułatwiają życie.‭ ‬Przestępcy są o krok przed państwem,‭ ‬czując się coraz bardziej bezkarni.‭ ‬Na dodatek korzystają z rozbudowanego systemu ochrony‭ (‬prawnicy,‭ obrońcy ‬praw człowieka, których nie interesują ofiary, lecz sprawcy‭)‬.‭ ‬Coraz częściej‭ ‬boją się zwykli ludzie,‭ ‬a nie ci,‭ ‬co są na bakier z prawem.

Powieść przyciąga –‭ ‬zwłaszcza początek i koniec.‭ ‬Tam możemy liczyć na‭ ‬nagłe‭ ‬zwroty akcji i dużą dynamikę wydarzeń.‭ ‬Goodkind tłumaczy niezorientowanym, czym jest darknet i jak przestępcy całego świata umiejętnie korzystają z narzędzi oferowanych im‭ ‬(za darmo‭)‬ przez rząd Stanów Zjednoczonych.‭ ‬Swoją drogą to ciekawe,‭ ‬że władze, wiedząc o‭ ‬wrogim społeczeństwu‭ ‬wykorzystaniu sieci TOR, nadal‭ ‬pozwalają jej używać.‭ ‬Widać‭ ‬walka z mniej czy bardziej zorganizowaną przestępczością nie jest aż tak ważna, jak bezpieczeństwo komunikacji różnorakich służb czy pomoc dysydentom w‭ ‬niektórych krajach.‭ ‬To trochę przypomina współpracę rządu amerykańskiego‭ ‬z mafią w walce z faszystamiw czasie II wojny światowej‭.‭ ‬Cichy,‭ ‬ukryty przed obywatelami pakt z jednym diabłem przeciwko drugiemu.

Gniazdo nie jest książką zła,‭ ‬ale pozostawia wrażenie zmarnowanego pomysłu.‭ ‬Szkoda.‭ ‬To chyba cena prób Goodkinda w nowym dla niego gatunku literackim.‭ ‬Teoretycznie wie, jakie są zasady,‭ ‬ale nie potrafi przekuć ich w praktykę.

Czytając książki takie jak Gniazdo, można odnieść niepokojące wrażenie, że mogą stać się one instrukcją dla mniej pomysłowych psychopatów. Zbyt szczegółowo – co zresztą niczego nie wnosi do fabuły – podpowiadają, jak w wymyślny sposób krzywdzić, zabijać innych. W pogoni za czytelnikami pisarze radośnie przekraczają kolejne granice i epatują coraz bardziej wymyślną przemocą. Literatura współczesna zdaje się być nią wprost zainfekowana.