Recenzja książki: Fiołki

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Kolejna, czwarta po Zaopiekuj się moją mamą, Będę tam i Dworskiej tancerce powieść południowokoreańskiej pisarki Shin Kyung-Sook Fiołki to delikatnie snuta historia o społeczeństwie, które nie pozwala na odmienność. To wyraźny sprzeciw wobec niezrozumienia, homofobii i samotności w świecie, który ceni postęp, a nie rozumie ludzkiej duszy.

Młoda kobieta, San, wychowana bez miłości, emocjonalnie odrzucona przez najbliższych, stara się o pracę, która pozwoli jej realizować pisarską pasję. Nie mogąc zrealizować marzenia o zarabianiu piórem, podejmuje pracę w kwiaciarni, która nieoczekiwanie stanie się miejscem, w którym San nie tylko odnajdzie siebie, ale też pozna świat uczuć – zarówno dobrych, jak i zupełnie złych. Fiołki są historią drogi, którą dwudziestodwuletnia kobieta przebędzie, poczynając od nowonarodzonej więzi o zabarwieniu queerowym do choroby, trawiącej jej umysł i przywołującej wspomnienia o dzieciństwie i o tym, co było w nim najstraszniejsze.

Tytuł powieści jest znaczący. Mówi o kwiatach, które są, niczym San, odrzucane i traktowane jak chwasty. Te delikatne i kruche rośliny, piękne w swej lekkości, ludzie widzą jako nieważne, nieistotne kwiaty, podczas gdy w rzeczywistości fiołki pachną i potrafią przetrwać bez ludzkiej opieki. Również angielskie określenie na fiołki: violets, mające podobny rdzeń słowotwórczy jak przemoc (violence) nie są w powieści bez znaczenia. Fiołki to oskarżenie patriarchalnego świata, niezrozumienia dla inności, dla niepokoju o wewnętrzne „ja", dla nieumiejętności dookreślenia, kim się naprawdę jest, jakie się ma upodobania i orientację seksualną, w rzeczywistości pełnego i wciąż podkreślanego szacunku dla wartości i kultury, w świecie szybko rozwijających się technologii i kultu postępu oraz rozwoju. Rozpięta pomiędzy tymi światami osoba queerowa jest podwójnie zagubiona, bowiem nie należy do żadnego z nich. Oba są jej wrogie i oba wykluczają ją w sposób ostateczny. Jak podkreśla Shin Kyung-Sook, takie jednostki są niczym fiołki. Ostro dookreślona nowoczesność pali je jak słońce, a zgniatająca maszyna tradycji i kultury pozostawia niewiele miejsca na rozwój. A jednak, niczym fiołek, San zawsze znajdzie szczelinę, która pozwoli jej na kolejną próbę przetrwania.

Fiołki to nieco mroczna i dotykająca surrealistycznych obszarów opowieść o niemożności dopasowania się do świata, który nie akceptuje odmienności. To głośny sprzeciw wobec braku wyboru i skazania na powielanie form społecznych, których nie akceptujemy. To niezgoda na odrzucenie inności i piętnowanie kobiet, które poszukują swojej drogi. To nie powieść LGTB, ale próba odpowiedzi na pytanie, czy inność oznacza gorszość. Czy świat boi się inności, czy seksualność jest formą władzy, a może sposobem na istnienie, gdy nie ma innej możliwości zaznaczenia swojego miejsca w społeczeństwie?

Warto zwrócić uwagę na zaskakujące zakończenie tej powieści. Nie ma nadziei, nie ma wiary w przyszłość. Jest tylko nicość.

Oszczędna, nie epatująca emocjami proza koreańska pozostawia w czytelniku poczucie otchłani, w którą zapada się cały powieściowy świat. Więcej w nim ciszy niż słów, ale to cisza, która przeraża. Pozostawia po sobie refleksję, na którą nie można się zdobyć w gwarze. Jesteśmy sami. Zawsze.

Bardzo polecam.

Tagi: literatura piękna