Recenzja książki: Dziewczyny z Powstania

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Największą operacją militarną Armii Krajowej było Powstanie Warszawskie (co czwarty powstaniec to kobieta). Stojąc ramię w ramię z mężczyznami, kobiety brały udział w powstańczych działaniach, co jednak rzadko znajdowało uznanie w kronikarskich opisach. Książka Dziewczyny z Powstania. Prawdziwe historie jest oddaniem hołdu tym, które swoje młodzieńcze lata poświęciły ojczyźnie walcząc o jej wolność.

Publikacja Wydawnictwa Znak to lektura historyczna: wszystkie fakty w niej podane znalazły odzwierciedlenie w rzeczywistości. Anna Herbich, przedstawiając historie dwunastu walczących dziewczyn-żołnierzy AK (każdej z nich poświęcono osobny rozdział poprzedzony zdjęciem i pseudonimem bądź imieniem, na końcu zaznaczono rok urodzenia), pokazuje ich młodzieńcze zaangażowanie, samozaparcie, odwagę, oddanie sprawie. Przytacza wspomnienia dotyczące godziny „W”, doświadczeń związanych z koniecznością użycia broni, stale towarzyszącego powstańcom uczucia niepewności. Opowiada o przeprowadzanych akcjach bojowych (udanych i zakończonych niepowodzeniem) oraz trudnych warunkach pracy w szpitalach powstańczych. Prowadzi poprzez nieprzeniknione ciemności kanałów, a także pisze o emocjach towarzyszących pożegnaniom poległych powstańców, o konieczności zachowania zimnej krwi, o trudnościach z uporaniem się z uczuciem nienawiści, a także o wspólnocie i wzajemnej pomocy ludności cywilnej (choć zdarzały się przypadki pretensji za przedłużające się walki) oraz zwycięstwie kobiecości, która w każdej chwili powstańczego zrywu narażana była na zdeptanie.

Książka Dziewczyny z Powstania. Prawdziwe historie jest wyczerpującym studium przypadku, gdzie w analizę historycznych wydarzeń powstańczego zrywu autorka sprawnie wplotła zjawisko ewoluowania ludzkich uczuć: od początkowej radości, entuzjazmu, chęci dokonania wielkich czynów oraz wiary w zwycięstwo, poprzez rozczarowanie, sypiące się marzenia o bohaterstwie i coraz bardziej narastający niepokój, aż do złości, bezsilności, paraliżującego strachu oraz żalu z powodu ogłoszonego przez dowództwo AK aktu kapitulacji (oddawały broń w obecności salutujących im Niemców). Wymienia Anna Herbich najgorsze momenty Powstania i te najbardziej wzruszające, wylicza największe bolączki walczących kobiet oraz dowodzi, że z bezpośrednich spotkań – twarzą w twarz – ze śmiercią, kiedy nie miały czasu myśleć o niebezpieczeństwie, wyszły zwycięsko. I absolutnie nie można im odmówić bohaterstwa.

Oddane do rąk czytelnika powstańcze wspomnienia są mocne w odbiorze. O autentyczności przekazu świadczą występujące w tekście nazwy batalionów, jednostek wojskowych, dzielnic oraz ulic Warszawy, informacje dotyczące organizacji Armii Krajowej, daty, imiona oraz nazwiska wraz z pseudonimami konspiracyjnymi, fragmenty powstańczych listów. Pomocą służą pochodzące z wielu źródeł dobrze opisane czarno-białe zdjęcia (wykaz na końcu książki) oraz alfabetyczny Indeks osób.

Publikacja Wydawnictwa Znak jest lekturą jak najbardziej potrzebną. Napisana językiem interesującym i całkowicie przystępnym, przybliża fenomen powstańczej wędrówki ulicami (oraz kanałami) okupowanej Warszawy. Warto posłuchać głosu tych, które oddały młodość i życie za wolność Ojczyzny.

Tagi: historia