Recenzja książki: Diagnostyka pedagogiczna. Nowe obszary i rozwiązania metodologiczne

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Współcześnie sfera edukacyjno-wychowawcza plasuje się na pierwszym miejscu pod względem wciąż wzrastających wymagań, które - kierowane bezpośrednio do nauczycieli i wychowawców - nasilają rozwojowe oraz wychowawcze sytuacje problemowe. Stan taki sprawia, że na pierwszy plan wysuwa się potrzeba uporządkowania i dopracowania diagnozy, będącej podstawą nie tylko oceniania rzeczywistości, ale również podejmowania konkretnych decyzji dotyczących dalszych losów poddanego diagnozie młodego człowieka. Temu newralgicznemu zagadnieniu przygląda się Oficyna Wydawnicza Impuls, która w Diagnostyce pedagogicznej nakreśla całościowy obraz złożonego procesu diagnozowania.

Dzięki przedstawionym w lekturze specjalistycznym treściom, Diagnostyka... jest pierwszym tego typu całościowym opracowaniem (wydanym w Polsce), obejmującym kompleksową inferencję problematyki diagnozowania pedagogicznego. Ewa Wysocka rozpoczyna swoje rozważania od analizy podstaw teoretycznych oraz metodologicznych procesu diagnozy, uwzględniając przy tym poszczególne obszary działania pedagogicznego (diagnostyka edukacyjna, opiekuńczo-wychowawcza, społeczna, socjalna, resocjalizacyjna). Analizie poddane zostały główne obszary, rodzaje i typy diagnoz, a także dylematy i problemy oraz odpowiedzialna rola diagnosty. Wśród podstaw metodologicznych nie zabrakło pytań strukturalizujących proces diagnostyczny (co podlega diagnozie, kto i po co diagnozuje, jak, kiedy i gdzie prowadzić badania). Szczegółowo omówione zostały również modele diagnozowania oraz standardowe i niestandardowe techniki diagnostyczne.

Po omówieniu podstaw teoretycznych i metodologicznych, uwaga czytelnika została skupiona na praktyce diagnozowania, gdzie na szczególną uwagę zasługują wyznaczniki jakości kontaktu diagnostycznego oraz zawodowych umiejętności diagnosty, czynniki dynamizujące i zakłócające przebieg relacji diagnostycznej, a także mechanizmy modyfikujące proces diagnozy. Nie zabrakło też przemyśleń skupiających się wokół niezwykle ważnej kwestii, jaką jest poprawność procesu diagnozowania: w tym obszarze podjęto rozważania dotyczące standardów etycznych pedagoga.

Publikacja Impulsu zaliczana jest do literatury specjalistycznej, co zawęża grono odbiorców. Zainteresowani tematem (pedagodzy - teoretycy i praktycy) odnajdą w lekturze całkowicie zrozumiały sposób przekazu, treści adekwatne do oczekiwań oraz wyczerpujące standardy profesjonalizmu. Bez wątpienia pomocą posłuży bogata polsko- i obcojęzyczna bibliografia, przypisy oraz ułożony w porządku alfabetycznym indeks rzeczowy i osób. W tekście nie zabrakło tabelek, rycin, schematów, wykresów oraz wyliczeń. Każdy rozdział zakończono podsumowaniem, wykazem problemów do dyskusji i słownikiem ważniejszych terminów. Teksty szczególnie warte zapamiętania zapisano w czerwonych ramkach.

Oddana do rąk czytelników Diagnostyka pedagogiczna jest pomysłem na nowe obszary i rozwiązania. Jeżeli trafi w ręce pedagogów, którzy potraktują zaprezentowane treści z pełną odpowiedzialnością, wspomoże niezwykle trudny proces diagnozowania, co bez wątpienia znajdzie odzwierciedlenie w codziennej pracy specjalistów z dziedziny psychologii, wychowania i resocjalizacji.