Recenzja książki: Agresja elektroniczna i cyberbullying

Recenzuje: Justyna Gul

Prawdy i mity o cyberbullyingu

Mówiąc o nowych mediach, mamy zazwyczaj na myśli Internet, którego wpływ na socjalizację młodzieży jest bezdyskusyjny. Z tego powodu nie można ignorować dużej roli, jaką sieć odgrywa w życiu młodzieży, a szczególnie nie powinni tego czynić pedagodzy - nawet wówczas, gdy postrzegają wirtualną rzeczywistość jako zagrożenie. Faktem jest, że bez nowych mediów agresja elektroniczna nie miałaby miejsca, bowiem to one stanowią zarówno narzędzie - jak i środowisko - w którym ta agresja może być realizowana. Jednak panujące przekonania na temat wpływu Internetu na młodych ludzi często są stereotypowe i nie uwzględniają całej sieci powiązań społecznych pomiędzy rodziną, szkołą i rówieśnikami a dzieckiem.

Na potrzebę dokładnego rozpoznania i zbadania tematu zwraca uwagę Jacek Pyżalski, a książka Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży to wprowadzenie w świat naznaczony dynamicznym rozwojem technologii komputerowych, pojawieniem się nowych mediów i nowych zachowań społecznych. Autor oddaje w nasze ręce studium interdyscyplinarne, które stanowi znakomitą rozprawę, wartą zauważenia zarówno w świecie naukowym, jak i przez wszystkich zainteresowanych tematem.

Publikacja, koncentrująca się głównie na tak negatywnym zjawisku, jakim jest agresja elektroniczna, stanowi podsumowanie wieloletniej pracy badawczej i koncepcyjnej Pyżalskiego, a także próbę opisu i analizy pedagogicznej zjawiska. W kolejnych rozdziałach czytelnik zagłębia się w świat nowych mediów, poznając podstawowe definicje, koncepcje i kontrowersje związane z ich kulturowym i społecznym znaczeniem - szczególnie tym, które modyfikują funkcjonujące koncepcje pedagogiczne, dotyczące socjalizacji i wychowania. Wraz z autorem mamy szansę przyjrzeć się właściwościom nowych mediów, a także dokonać ich analizy ze względu na ich związek z określonymi charakterystykami życia społecznego i wartością kulturotwórczą. Pyżalski udowadnia, że korzystanie z Internetu sprawia, iż staje się on coraz ważniejszym środowiskiem socjalizacyjnym obok tak tradycyjnych środowisk, jak rodzina czy szkoła. Wymienia również instrumenty mediów społecznych, takie jak blogi czy portale społecznościowe, zagłębia się także w projekty korporacyjne, umożliwiające użytkownikom wspólną pracę, a także w wirtualne światy gier, zwracając jednocześnie uwagę na typologie zagrożeń związanych z funkcjonowaniem on-line oraz wpływ, jaki nowe media mają na dzieci i młodzież.

Obszerny rozdział został poświęcony problematyce wrogich zachowań młodych ludzi wobec siebie, przede wszystkim bullyingowi jako specyficznemu rodzajowi przemocy rówieśniczej. Zmiana narzędzia realizacji działań agresywnych i użycie nowych technologii komunikacyjnych spowodowało powstanie nowego zjawiska - cyberbullyingu. Pyżalski szczegółowo omawia to pojęcie, przywołując współczesny podział rodzajów cyberbullyingu, zaproponowany przez amerykańskie badaczki Robin M. Kowalski, Susan P. Limber i Patricię W. Agatson. Analizując problem, wskazuje też na pięć jego atrybutów, wynikających z właściwości nowych technologii komunikacyjnych, wspomina ponadto inne typy agresji elektronicznej, a więc agresję wobec pokrzywdzonych, celebrytów oraz agresję przypadkową.

Przedstawione w części empirycznej rozważania autora na temat agresji elektronicznej i cyberbullyingu zostały oparte na rezultatach trzech projektów badawczych: „Cyberbullying 2010”, realizowanym w wyższej Szkole Pedagogicznej z Łodzi, „Nauczyciele 2009”, realizowanym w Wyższej Szkole Pedagogicznej oraz badania „Studenta 2009”, realizowanego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi. W wyniku tych badań i wniosków z nich płynących Jacek Pyżalski sformułował wstępne ustalenia dotyczącego tego, jakie pedagogiczne profilaktyczne i interwencyjne działania warto podejmować w temacie agresji elektronicznej.

Tym samym Agresja elektroniczna i cyberbullying... powinna znaleźć się w bibliotece nie tylko pedagogów, psychologów i wychowawców, ale również studentów tych kierunków - tak, by wkraczali oni na zawodową drogę bogatsi o wiedzę przekazaną w prawdziwym kompendium wiedzy o elektronicznej agresji.