Przystań na krańcu świata. Fragment

Przystań na krańcu świata to pasjonująca powieść oparta na losach dziennikarki Emily Hahn w okupowanym Hongkongu w czasach drugiej wojny światowej, uznana przez “Spectator” za książkę roku.

Lato 1940 roku. Stevie Steiber, młoda amerykańska dziennikarka w Hongkongu, nie przejmuje się trwającą w Europie wojną. Chociaż marzy o poważnym pisarstwie, dni upływają jej głównie na zbieraniu plotek i chodzeniu na przyjęcia. Jishang, jej chiński znajomy, próbuje przeciągnąć Stevie na właściwą stronę dziennikarskiej barykady i angażuje ją w działalność swojego opiniotwórczego, kontrowersyjnego pisma. Major Harry Field został wysłany przez jej Królewską Mość do śledzenia podejrzanej aktywności na terenie kolonii. Intryguje go tajemniczy Jishang, lecz piękna korespondentka budzi w nim nie mniejszą fascynację. Z chwilą ataku Japończyków kipiący życiem, urokliwy i dekadencki Hongkong pokazuje swoje straszne wojenne oblicze. Jak daleko posuną się szpieg i dziennikarka, by zapewnić sobie bezpieczeństwo? Aby się o tym przekonać, warto sięgnąć po powieść, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Prószyński i Spółka. Warto wziąć udział w poświęconym jej konkursie. My zaś prezentujemy premierowy fragment książki: 

Rozdział pierwszy

Hongkong, czerwiec 1940

Ziemia porośnięta krótko przystrzyżoną trawą, wprawiona w dygot odległym dudnieniem, zadrżała pod stopami. Wkrótce zjawiły się konie. Hałas i prędkość zdumiewały Stevie za każdym razem jednakowo. Odczuwała też dreszcz emocji: co by się stało, gdyby któraś z tych pokrytych potem, potężnie umięśnionych bestii zboczyła z wyznaczonego szlaku? Niechybnie by ją stratowała tuż za wątłym drewnianym ogrodzeniem. Mimochodem zerknęła na swoją dłoń. Drobne, kruche kości. Takie delikatne. Łamliwe. 

Nareszcie wyleciała w powietrze ostatnia gruda błota i nawałnica przewaliła się bokiem. Kilka źdźbeł wyrwanej przez kopyta trawy opadało z wolna. Stevie przegrała i wcale jej się to nie podobało. Tor wyścigowy, ochrzczony pełną optymizmu nazwą Szczęśliwa Dolina, okazał się miejscem doprawdy podłym. Niepotrzebnie tu przyszła. Przecież nie brakowało jej nałogów, a drobny hazard na tle innych występków nie miał już większego znaczenia. 

Podarła kupon i rzuciła go na ziemię, gdzie dołączył do innych straconych złudzeń. Do konfetti straconych złudzeń. 

– Sądziłem, że zerwałaś z tym. 

Przez tłum przedarł się Declan McKenna, niepokorny irlandzki reporter, którego poznała na jakimś koktajlu w Astor House Hotel w Szanghaju. Uśmiechał się szeroko, wyraźnie zadowolony, że ją znalazł. Zbudowany był w sam raz, by przetrwać na torfowych bagnach w zachodniej Irlandii: miał krępe ciało i wielkie dłonie, dla odmiany niezbyt pasujące do zawodu wymagającego siedzenia za biurkiem oraz pisania na maszynie. Nie wiedziała o jego przyjeździe, ale też nie było nic dziwnego w tym, że podróżował. 

– Rzuciłam, a jakże. Jestem tutaj z powodów czysto zawodowych. 

– Kupujesz konia? 

– Gardząc pospolitą bojaźnią, zbieram dla swoich wiernych czytelników, pozostających w kraju ojczystym, materiały do opowieści o najbardziej niebezpiecznych miejscach w Hongkongu. 

Zaśmiał się, rozciągając grube wargi jeszcze szerzej. Raptem jego spojrzenie powędrowało za szykowną Chinką, maszerującą przez tłum złożony głównie z mężczyzn. Stevie uśmiechnęła się pod nosem. Jakże łatwo było go rozproszyć! Doskonale też zdawała sobie sprawę, że ona sama, jedyna biała kobieta z dala od trybun, zwracała na siebie powszechną uwagę – niekoniecznie za sprawą czarnych, krótko przyciętych włosów, lecz na pewno z powodu zwiewnej bawełnianej sukienki, braku kapelusza i rękawiczek oraz szminki na ustach. Europejczycy i Amerykanie z zasady przebywali wyłącznie na trybunach, gdzie ich portfele były mniej narażone na bliski kontakt z kieszonkowcami, choć zarazem bardziej podatne na wpływy bukmacherów – próżno bowiem byłoby szukać jakiejś drugiej nici, oprócz hazardu, łączącej te dwie całkowicie różne społeczności mieszkające na tej dziwacznej wyspie. 

Declan ponownie skupił uwagę na Stevie, a oczy miał nadal roziskrzone wesołością. Zresztą stale wyglądał tak, jakby właśnie miał puścić zuchwałe perskie oko. Stevie uświadomiła sobie, że i on znajdował się daleko od rodzinnych stron. Pochyliła się ku niemu i ściągnęła lekko brwi. 

– Jednego nie rozumiem. Dlaczego te konie w ogóle biegną? Po co? 

Declan wzruszył ramionami rozbawiony, lecz zawsze ostrożny. 

– Powiem ci, do czego doszłam... – oznajmiła Stevie. Głos miała jasny, o miękkim brzmieniu, amerykański akcent zatarł się w ciągu lat spędzonych za granicą. 

– A informacje te uzyskałaś zapewne u źródeł... 

Pokręciła głową, przyznając tym samym, że dowcip nie należał do najbardziej lotnych. 

– Mogę mówić tylko za siebie. To znaczy wiem, co by mnie skłoniło do biegu – dodała i odwróciła się z uśmiechem. 

Zatrzymał ją. 

– Podwieźć cię do centrum? Udało mi się wetknąć samochód w koszty. 

– Nie, dziękuję, niczego mi nie trzeba. 

– Rzeczywiście, niczego ci nie brakuje. 

Przyjęła komplement bez komentarza, ponieważ jednak kąciki jej ust powędrowały w górę, Declan ośmielił się raz jeszcze: 

– Może namówię cię chociaż na szklaneczkę whisky w hotelu Peninsula? 

– Dziękuję szanownemu panu, nie dzisiaj.

– Przyjaciel krótko cię trzyma? 

Roześmiała się. 

– Spróbowałby. 

W tłumie dało się spostrzec niejakie poruszenie i po chwili Declan wyłowił wzrokiem smukłego Chińczyka o wysokich kościach policzkowych, ubranego w doskonale skrojony garnitur. Wskazał go z westchnieniem. 

– O wilku mowa. 

Stevie obróciła się w tamtą stronę i ku swemu zaskoczeniu stwierdziła, że musi przyznać Declanowi rację. Jishang nie miał zwyczaju bywać na torze wyścigowym. Nienawidził wszechobecnych tu naciągaczy, ścisku, plucia, krzyków i kwaśnego odoru tłuszczu. Potrzebę hazardu zaspokajał w dyskretnych salonach prywatnych kasyn. 

Gdy się zbliżył, Stevie powitała go uśmiechem. 

– Sprawdzasz, jak żyje pozostałe dziewięćdziesiąt dziewięć procent obywateli? 

– Mam dla ciebie żakiet i kapelusz. W samochodzie. 

– To bardzo miło z twojej strony, ale z jakiego powodu nagle zacząłeś się troszczyć o mój wygląd? 

– Nie mamy zbyt wiele czasu. Będziesz musiała iść tak, jak jesteś. 

Położył dłoń na jej ramieniu, jakby zamierzał pokierować ją do auta. Oswobodziła się. 

– Jedną chwileczkę. – Wskazała Declana, który z uniesionymi brwiami przyglądał się tej scenie. – Pamiętasz mojego kolegę po fachu? To Declan McKenna. Pisze dla „Irish Timesa”. 

Uścisnęli sobie ręce. Z jednej strony delikatna dłoń o smukłych palcach, z drugiej – wielka i mocna jak u drwala. 

– Tak, oczywiście. Zechce nam pan wybaczyć... Musimy z panną Steiber załatwić sprawę niecierpiącą zwłoki. 

– Miło mi było pana spotkać. – Declan uchylił kapelusza i mrugnął do Stevie. 

Pozwoliła się prowadzić po sprężystej trawie ku wyjściu ze Szczęśliwej Doliny, a szła nieco zbyt przesadnie kręcąc biodrami, gdyż miała świadomość, że Declan nie spuszcza z niej wzroku. A miała kształtną figurę o ponętnych proporcjach, więc nie było czego się wstydzić. 

– Co nowego? – spytała przyjaciela. – Dokąd tak pędzisz? 

– Mamy spotkanie z panią Kung – odparł Jishang, nie zwalniając. 

Stevie stanęła jak wryta. Zaszumiało jej w głowie. Jishang z rozpędu o mało nie wyrwał jej ramienia ze stawu. 

– Coś ty powiedział? 

– Słyszałaś. 

– Dobry Boże, aleś ty irytujący. – Dogoniła go jednym skokiem. – Spotkanie z panią Kung?! Kiedy? Jesteś pewien? Kto cię zawiadomił? 

– Tak, jestem pewien. I... jak brzmiało ostatnie pytanie? 

– Teraz? 

– A, już sobie przypominam. Przed godziną zatelefonował do mnie pan Leung i tyleż czasu upłynęło, nim cię odszukałem. 

– Pan Leung? 

– Zadajesz pytania jak dziecko. Tak, pan Leung. Prywatny sekretarz pani Kung, mężczyzna, którego nękałaś od miesięcy. 

Znaleźli się przy bramie. Stevie dostrzegła lśniące w promieniach słońca wynajęte czarne auto. Szofer opierał się niedbale o maskę, pogrążony w lekturze gazety. 

– A niech mnie! Teraz! Dobrze, że wziąłeś kapelusz i żakiet. Ten granatowy? 

Szofer pochwycił spojrzenie Jishanga. Pospiesznie złożył gazetę, jedną ręką wrzucił ją przez otwarte okno na przednie siedzenie pasażera, drugą chwycił za klamkę, by otworzyć wsiadającym tylne drzwiczki. 

– Tak, granatowy. Oczywiście. 

Stevie przystanęła. 

– Nie mogę jechać. Nie jestem przygotowana. 

– Możesz i musisz. Zyskałaś wielką szansę. Druga taka okazja się nie nadarzy. 

Miał rację, więc po prostu wsparła się na jego wyciągniętej ręce i wsiadła do samochodu. W końcu przecież o to jej chodziło. Czekała na to spotkanie. 

Trudno byłoby wyobrazić sobie piękniejszy dzień. Rzecz jasna panował upał, ale nie taki jak latem, nie lepki, ciężki skwar, wywołujący posmak goryczy w gardle. W miarę jak auto pięło się po Wzgórzu Wiktorii, powietrze stawało się zauważalnie bardziej eteryczne. Stevie wychyliła głowę przez otwarte okno. Strumień powietrza zdławił jej oddech, a ją to rozśmieszyło. Była rozradowana. Daleko w dole, poniżej pięknie utrzymanych tarasów uderzało w brzeg szafirowe morze – natura okiełznana przez bogactwo, ale tylko do pewnego stopnia. 

Auto zwolniło przed bajecznie zdobioną żelazną bramą, której zawijasy rzucały na blady żwir ostre cienie. Stevie oparła się o skórzaną tapicerkę i lekko bujnęła w stronę Jishanga, pełnego wdzięku rozpustnika. Zatrzymał na niej spojrzenie. 

– Włosy – powiedział. 

Przeciągnęła dłonią po starganym przez wiatr koku. 

– A komu to przeszkadza? – rzuciła. 

– Mnie. I jej także się nie spodoba. 

Bez wielkiej chęci, lecz zrobiła, co tylko mogła, by ujarzmić niesforne loki. Była podenerwowana – niepokoił ją pospieszny charakter spotkania. W ogóle, jeśli się nad tym chwilę zastanowić, to wszystko przebiegało jakoś niewłaściwie. Przeniosła wyzywające spojrzenie na bajkowy ogród przesuwający się z wolna za oknem. Gdyby wyciągnęła rękę, mogłaby dotknąć ciężkich i gęstych fioletowych hortensji, oblewających morzem kwiecia obie strony podjazdu. Chociaż z pewnością była osobą światową, nie zdołała powstrzymać cichego gwizdnięcia na widok pałacu z białymi filarami, który wyłonił się u wylotu chłodnego tunelu zieleni. 

Jishang pozwolił sobie na nieznaczny uśmiech. 

– A czego się spodziewałaś? 

– Kurnika, rzecz jasna – odparła Stevie, szturchając go łokciem w żebro. 

Gdy auto się zatrzymało, w progu stanął mężczyzna odziany w nieskazitelną biało-złotą liberię. Do lepkiego skórzanego wnętrza samochodu przedostała się niewyraźna woń kwiatów zmieszana z ciemniejszą nutą zapachu ludzkiego ciała. Stevie pochyliła się ku drzwiczkom i poczuła na nadgarstku długie palce Jishanga. 

– Do boju. 

Uścisk był mocny. Nawet po wyjściu z wozu, idąc po żwirze chrzęszczącym pod jej pospolitymi pantoflami o zaokrąglonych noskach, nadal go czuła. Jishang pozwolił jej zrobić kilka kroków w stronę budynku, nim sam wysiadł, rozprostowując kończyny niczym ukwiał. 

Zapadła się w sofę obciągniętą perkalem, zdziwiona suchością w gardle. Zerknęła na Jishanga z nadzieją na uspokojenie, lecz on wziął ze szklanego stolika rzadko tu spotykany tytuł – błyszczący nowością egzemplarz „Time’a”. Na okładce widniało czarno-białe zdjęcie Franklina Delano Roosevelta stojącego za mikrofonami rozgłośni CBS. Patrzył gdzieś w bok – czy odwracał wzrok od wyzwania, czy właśnie mu się przyglądał? Jishang przerzucił nietknięte strony. Stevie dostrzegła nagłówek, przy którym zatrzymał się dłużej: „Wojna w Chinach. Bombardowania Chongqing”. Odwróciła wzrok. Nie chciała myśleć o rannych i zabitych. Nadal miała sucho w ustach. Jak zawsze towarzyszyły jej dwie nieproszone przyzwoitki: wątpliwość i obawa. Walka z nimi leżała u podstaw najważniejszych kroków poczynionych przez Stevie w młodości i poprowadziła ją daleko od miejsc bezpiecznych. Wątpliwość, czy potrafi w ogóle czegokolwiek dokonać, i obawa, iż poniesie porażkę, szły za nią krok w krok przez różne hotelowe lobby Szanghaju, gdzie pojawiła się, podobnie jak wielu innych życiowych rozbitków z całego świata. Mogły być spełnieniem przekleństwa, jakie rzucił na nią ojciec, gdy wyjeżdżała z domu ostatnim razem. Mogły się okazać przyczyną jej końca. 

Walczyła z przyciąganiem nabitych poduszek, skupiając się głównie na tym, by siedzieć prosto, gdy raptem ujrzała wymuskaną kobietę w trudnym do określenia wieku idącą drobnym kroczkiem przez marmurowy hol. 

– Któż to taki owa Stephanie Steiber? 

Czcigodna pani Kung, ze sztywno udrapowanymi włosami, kobieta pięćdziesięcioletnia, wzbudzała podziw i szacunek. Nie zadała sobie trudu, by zniżyć głos, choć Stevie i Jishang mogli ją usłyszeć. Mówiła tonem lekko wzgardliwym, a z pewnością lekceważącym. Tuż za nią podążał jej prywatny sekretarz pan Leung, zapięty pod szyję, kornie zgięty nieomal wpół, stale o pół kroku za chlebodawczynią. 

– To reporterka, czcigodna pani. Przyprowadził ją pani kuzyn, Wu Jishang. Rozmawiała już z siostrami pani... zdaje się o książce. – Zniżył głos. – Telefonowała przynajmniej sto razy, a pani dzisiaj rano wyraziła zgodę na spotkanie. 

Stevie znała mandaryński zaledwie w stopniu elementarnym, ale pojęła sens tego, co dotarło do jej uszu. Rzeczywiście, od przyjazdu do Hongkongu wiele razy starała się uzyskać zgodę na spotkanie z panią Kung, lecz do tej pory stale jej odmawiano. Pani Kung była najstarszą z trzech sławnych sióstr Song, a przy tym, co zastanawiające, najbardziej niedostępną. Pierwsza zgodziła się na spotkanie pani Czang Kaj-szek, mniej więcej przed rokiem. Stevie przeprowadziła z nią wywiad do niezbyt obszernego artykułu na temat żon polityków, który miała nadzieję sprzedać jako fragment większej całości. W lekkim tonie, rzecz jasna, jako tekst dla kobiet. Jak pani sobie radzi z nieobecnością męża? Co pani mąż lubi zjeść, gdy wraca do domu z misji ratowania świata? Jak się państwu układa w sprawach domowych? Takie tam. Dzięki Jishangowi Stevie została jej przedstawiona na jakiejś imprezie w Szanghaju, po czym zdołała ją przekonać, że taki artykuł będzie całkowicie nieszkodliwy, a może nawet okazać się pożyteczny. Przecież w ogromnym społeczeństwie amerykańskim niezaprzeczalnie funkcjonowało wiele uprzedzeń wobec Chin i Chińczyków, a wypływały one głównie z niewiedzy. Gdyby obywatele Stanów Zjednoczonych znaleźli w jej artykule interesujące informacje, wzbogaciliby swoją wiedzę, wzrosłoby ich zrozumienie sytuacji panującej w Chinach, a może nawet, kto wie, pojawiłoby się współczucie. 

Jako żona przywódcy rządzącej Chińskiej Partii Narodowej pani Czang Kaj-szek, czy też raczej Meiling, bo tak pozwoliła Stevie się do siebie zwracać, była jednym z najzręczniejszych dyplomatów na świecie. Jej uroda, wdzięk osobisty oraz doskonała znajomość języka angielskiego oczarowały wszystkich graczy na scenie politycznej. Szczególne więzi przyjaźni łączyły Chinkę z państwem Roosevelt. Stevie wspominała spotkanie z panią Czang Kaj-szek bardzo miło, zwłaszcza że gospodyni odniosła się przychylnie do jej śmiałego projektu napisania książki o wszystkich trzech siostrach Song. Któż nie byłby zauroczony fascynującą historią trzech dziewczynek, które poślubiły trzy najważniejsze figury w Chinach? Stevie nie miała zamiaru podkreślać faktu, iż dzieci nie przyszły na świat w wiejskiej chacie, a ich życiorysy niewiele miały wspólnego z losem Kopciuszka. Mimo wszystko bezsprzecznie historia ich życia należała do zadziwiających, a ona, Stevie, dobrze ją poznała. I właśnie ona, wolny strzelec humorystycznie prezentujący spostrzeżenia wypływające z obserwacji społeczeństwa, zyskała szansę napisania poważnego, istotnego dokumentu na temat sporów o władzę we współczesnych Chinach, widzianych od wewnątrz. 

Tak też znalazła się u Czang Kaj-szeków, gdy rząd szykował adekwatną odpowiedź na agresywną ekspansję japońską oraz bezwzględne ataki na Chiny. Potem umożliwiono jej przeprowadzenie wywiadów z Qingling, drugą siostrą Song, która jako żona Sun Jat-sena, założyciela Republiki Chińskiej, stała się nieugiętą propagatorką komunizmu i zaprzysiężonym wrogiem swojego szwagra Czang Kaj-szeka. Dopiero niedawno wróciła z radzieckiej stolicy, Moskwy, by pomóc w zawarciu trudnego przymierza między dwiema frakcjami i w ten sposób doprowadzić do zjednoczenia Chin, tak by kraj mógł się wreszcie skoncentrować na obronie przed Japonią. Podziały w większości zwykłych rodzin, w tym także w jej własnej, należały do zdecydowanie mniej radykalnych. By zyskać niepodważalny przykład, wystarczyło Stevie przywołać w pamięci naznaczone łzami oraz nabrzmiałe emocjami relacje z własną matką. Nic zatem dziwnego, że była pod ogromnym wrażeniem głębokich uczuć łączących siostry mimo panujących między nimi przepastnych różnic światopoglądowych.