W 14. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA w czterech kategoriach: eseistyki, poezji, prozy, przekładu na język polski nagrodzono cztery kobiety. Poznajcie bliżej tegoroczne laureatki:
– Nie wiem, czy sny mają jakieś cele. Czy można je utylizować, na sposób obrazoburczy. Śniło mi się, że w kategorii poezji przyznajemy nagrodę wszystkim pięciu nominowanym. Urodą nagród jest jednak wyłanianie jednej tylko książki i myśmy na jawie jedną wyłonili. I o niej opowiemy. Siłą poetyckiej wyobraźni, siłą poetyckiego języka jest niejednokrotnie unieważnianie granic. Tak właśnie dzieje się w nagrodzonych przez nas wierszach. Co swojskie, przybiera postać niesamowitego. Śnione rozgrywa się w realistycznej scenerii. Smierć kusi witalnością a rytuał spotyka się z pierwotnym chaosem. Wyobraźmy sobie łapacz snów z nici kompletnie czarnych, kosmatych, obrzeżonego piórami kruka. To nie łapacz snów, tylko koszmarów. Polszczyzna wyposażyła nas w zestaw przymiotników: wiersze zmysłowe, perwersyjne, erotyczne, rozpustne, baczne, obrazowe, bluźniercze, niesforne, szaleńcze, precyzyjne, oniryczne, wnikliwe, przenikliwe, bazyliszkowe, namiętne, kliniczne, czułe, brutalne, gorące, pastoralne, bolesne, figlarne, szamańskie, rodzinne. Bardzo dobre. Znakomite. Świetne. Czyli, krótko mówiąc: wiersze Małgorzaty Lebdy – usłyszeliśmy w laudacji podczas gali.
W kategorii poezji nagrodę otrzymała Małgorzata Lebda za książkę Sny uckermärkerów.
W kategorii eseju nagrodzono Olgę Drendę za książkę Wyroby. Pomysłowość wokół nas.
– W kategorii prozy wybraliśmy pięć książek, bardzo rozmaitych. Podobieństwa między nimi istnieją, mimo wszystkich różnic. Głębokie. Nawet dramatyczne. Może to duch czasu, ale jeśli patrzyliście państwo na okładki, to pomyślałem, że może łączy je pies, narysowany na trzech. W czwartej książce psy biegają po zamarzniętej rzece. Ale to nie jest proza kynologiczna. Raczej psychologiczna. Jeśli nawet nominowane książki są zabawne, to życie bohaterów wydaje się pieskie, panuje w tej prozie nastrój pod psem. Ich bohaterami są ludzie w tarapatach, na granicy psychicznej równowagi. Najkrótsza historia jest najbardziej krytyczna, także w sensie klinicznym. A jednak odsłonięcie szpitalnego horroru jest boleśnie zabawne. W drugiej również pojawia się medyczna diagnoza: „ciężka depresja połączona z atakami agresji". Niby dotyczy suczki, ale główna bohaterka dzieli z nią doświadczenia i również podda się terapii. W trzecim przypadku szalony wędrowiec miota się po terenie ZSRR, ale wyląduje na szpitalnym łóżku, trafi na odwyk. Narratorka czwartej historii jest najbardziej rześka, ognista, aczkolwiek jej pierwsze słowa brzmią: Tymczasem zrobiłam się stara i stoję na przystanku, głośno mówię do siebie. To budzi niepokój, zaś trudne relacje między matką i córką pogłębiają to wrażenie. Bohaterka organizuje sobie psychoterapię, fantazjuje o własnym pogrzebie. Książka najobszerniejsza zaczyna się na peronie, ruszamy w niej w obłędną podróż, nie do Rosji, lecz do Gdyni, która jest mekką pasażera, bo jej bohaterka w tym właśnie mieście obudzi się z rozpoznaną amnezją. Ufff! Która z tych szalonych książek jest szalona najpiękniej? Książka tego, kto ma słuch absolutny. Nagrodę w kategorii prozy otrzymuje Zyta Rudzka za książkę Krótka wymiana ognia – mówili Aleksander Nawarecki i Eliza Kącka podczas uroczystości wręczenia nagrody.
- Kategoria przekładu różni się nie tylko tym, że tutaj jawnie nominujemy i nagradzamy językową maestrię, odkładając trochę na bok ideę, fabułę, bohaterów, świat przedstawiony, to, co nazywamy słowem „treść". Mieliśmy więc w tym roku trzy tłumaczenia z języka angielskiego: Filipa Łobodzińskiego (który właśnie wygrał proces z krytykującą jego przekład hejterką, o czym pisaliśmy w naszym serwisie), Marcina Szustera i Macieja Świerkockiego. Ale nie tylko po angielsku tworzy się literaturę. Pisuje się też po duńsku i bułgarsku. Dzięki Magdalenie Pytlak wierzymy, że Gospodinow opowiada nie w języku polskim, ale wręcz w języku każdego z nas z osobna, najtrafniejszym, bo intrymnym. Bogusława Sochańska przekonuje, że Inger Christensen Alfabet pisała po polsku, ale nie udało jej się oszukać jurorów. (...) Dlatego to właśnie Bogusława Sochańska otrzymuje Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii przekładu na język polski – usłyszeliśmy podczas gali.
W naszym serwisie mogliście obejrzeć transmisję na żywo z wręczenia Nagrody Literackiej Gdynia:
NOMINACJE DO NAGRODY LITERACKIEJ GDYNIA 2019:
ESEJ:
Tomasz Bocheński, Tango bez Edka. Eseje o literaturze współczesnej, Wydawnictwo Kusiński, Łódź 2018
Beata Chomątowska, Betonia. Dom dla każdego, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018
Olga Drenda, Wyroby. Pomysłowość wokół nas, Karakter, Kraków 2018
Rafał Księżyk, Wywracanie kultury. O dandysach, hipsterach i mutantach, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018 (współwydawca: dwutygodnik.com)
Mikołaj Wiśniewski, Nowy Jork i okolice. O twórczości Jamesa Schuylera, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2018
POEZJA:
Tomasz Bąk, Utylizacja. Pęta miast, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań 2018
Adam Kaczanowski, Cele, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań 2018
Małgorzata Lebda, Sny uckermärkerów, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań 2018
Jan Rojewski, Ikonoklazm, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 201
Julia Szychowiak, Dni powszednie i święta, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2018
PROZA:
Dariusz Bitner, Fikcja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2018
Olga Hund, Psy ras drobnych, Korporacja Ha!art, Kraków 2018
Zyta Rudzka, Krótka wymiana ognia, W.A.B., Warszawa 2018
Juliusz Strachota, Turysta polski w ZSRR, Korporacja Ha!art, Kraków 2018
Adelajda Truścińska, Życie Adelki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018
PRZEKŁAD NA JĘZYK POLSKI
Filip Łobodziński, autor oryginału Bob Dylan,Tarantula, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2018
Magdalena Pytlak, autor oryginału Georgi Gospodinow, Fizyka smutku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018
Bogusława Sochańska, autorka oryginału Inger Christensen, Alfabet, Lokator, Kraków 2018
Marcin Szuster, autorka oryginału Djuna Barnes, Ostępy nocy, Ossolineum, Wrocław 2018
Maciej Świerkocki, autor oryginału Joseph Conrad, Tajny agent. Prosta historia, Officyna, Łódź 2018
