Han Kang z Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury!

Południowokoreańska pisarka Han Kang otrzymuje w tym roku Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury! Pisarkę wyróżniono za  jej intensywną poetycką prozę, która mierzy się z historycznymi traumami i ujawnia delikatność ludzkiego życia. 

W swojej twórczości Han Kang mierzy się z historycznymi traumami i niewidzialnymi zestawami reguł, a w każdym ze swoich dzieł obnaża kruchość ludzkiego życia. Ma wyjątkową świadomość związków między ciałem i duszą, żywymi i umarłymi, a w swoim poetyckim i eksperymentalnym stylu stała się innowatorką we współczesnej prozie – czytamy w uzasadnieniu werdyktu.

Tegoroczna noblistka znana jest już polskim czytelnikom. W naszym kraju opublikowano jej powieści Wegetarianka, Nadchodzi chłopiec, Biała elegia oraz Nie mówię żegnaj. Polskim wydawcą książek noblistki jest Wydawnictwo W.A.B.  Han Kang jest laureatką Man Booker Prize z 2006 roku. 

Z noty biograficznej udostępnionej na stronie Akademii Szwedzkiej możemy dowiedzieć się o pisarce dużo więcej:

Han Kang urodziła się w 1970 roku w południowokoreańskim mieście Gwangju, a w wieku dziewięciu lat przeprowadziła się z rodziną do Seulu. Jej ojciec był uznanym powieściopisarzem. Oprócz pisania Han Kang poświęciła się również sztuce i muzyce, co wyraźnie widać w całej jej twórczości literackiej.

Han Kang zadebiutowała w 1993 roku, publikując szereg wierszy w magazynie „Literatura i społeczeństwo”. Jej debiut prozatorski miał miejsce w 1995 roku zbiorem opowiadań Miłość Yeosu, później ukazało się wiele kolejnych dzieł prozatorskich. Jej powieść Your Cold Hands jest odzwierciedleniem zainteresowania pisarki sztuką. W książce znajdujemy zapiski pozostawione przez zaginionego rzeźbiarza, zafascynowanego tworzeniem gipsowych odlewów kobiecych ciał. Widać w powieści fascynację anatomią człowieka. Rzeźbiarz doświadcza konfliktu, uświadamiając sobie dziwną rozbieżność między tym, co ciało ujawnia, a co ukrywa.

Najważniejszym dziełem Han Kang jest jednak powieść Wegetarianka. Składająca się z trzech części książka ukazuje konsekwencje decyzji głównej bohaterki, która buntuje się przeciwko normom dotyczącym jedzenia. Jej przejście na wegetarianizm powoduje różne, czasem skrajne reakcje. Odrzuca je mąż i autorytatyrny ojciec, a sama bohaterka jest wykorzystywana – seksualnie i estetycznie – przez swojego szwagra, artystę, którego fascynuje jej bierne ciało. OStatecznie główna bohaterka powieści trafia do kliniki psychiatrycznej, choć siostra stara się ją uratować i przywrócić do normalnego życia. Niestety, Yeong-hye pogrąża się coraz głębiej w stanie przypominającym psychozę.

Interesującą pozycją w dorobku pisarki jest Biała elegia, najbardziej osobista powieść Han Kang. Tematem przewodnim powieści jest biel. Jak pisze wydawca, to książka o żałobie, odrodzeniu i wytrwałości ludzkiego ducha. Oszałamiające badanie kruchości, piękna i obcości życia. Co ciekawe, Han Kang napisała większą część powieści podczas zimowego pobytu w Warszawie. Książka stanowi elegię poświęconą osobie, która mogła być starszą siostrą narracyjnego „ja”, ale zmarła zaledwie kilka godzin po urodzeniu. Biała elegia mniej jest powieścią, raczej formą świeckiego modlitewnika. Narratorka zastanawia się nad tym, co by było, gdyby, czy gdyby jej wyimaginowanej siostrze pozwolono żyć, ona sama nigdy by nie zaistniała. 

Kolejna ważna książka pisarki to wydana w 2021 r. powieść Nie mówię żegnaj która związana jest mocno z Białą elegią. Historia rozgrywa się w cieniu masakry, która miała miejsce pod koniec lat 40. na południowokoreańskiej wyspie Dżedżu, gdzie dziesiątki tysięcy ludzi, w tym dzieci i osoby starsze, zostało rozstrzelane pod zarzutem kolaboracji. Książka przedstawia wspólną żałobę, jakiej doświadcza narratorka i jej przyjaciółka Inseon, które jeszcze przez wiele lat noszą w sobie traumę związaną z tragedią, jaka dotknęła ich bliskich. Dzięki obrazom, które są precyzyjne i skondensowane, Han Kang nie tylko przekazuje prymat przeszłości nad teraźniejszością, ale także, w równie mocny sposób, obserwuje nieustępliwe próby przyjaciół, którzy starają się ujawnić to, co popadło w zbiorowe zapomnienie i przekształcić swą traumę we wspólny projekt artystyczny, od którego pochodzi tytuł książki. Powieść, która dotyczy zarówno najgłębszej formy przyjaźni, jak i odziedziczonego bólu, w bardzo oryginalny sposób oscyluje gdzieś pomiędzy atmosferą sennego koszmaru a powinnością literatury do głoszenia prawdy.

W powieści Nadchodzi chłopiec Han Kang wykorzystuje wydarzenie historyczne, które miało miejsce w mieście Kwangju, gdzie sama dorastała i gdzie setki studentów i nieuzbrojonych cywilów zostało zamordowanych podczas masakry przeprowadzonej przez południowokoreańskie wojsko w 1980 roku. Starając się oddać głos ofiarom, książka konfrontuje to wydarzenie z brutalną współczesnością i w ten sposób zbliża się do literatury świadectwa. Styl Han Kang, tak wizjonerski, jak i zwięzły, odbiega jednak od naszych oczekiwań wobec tego gatunku. W pewnych momentach, na widok niezidentyfikowanych zwłok, których nie można pochować, tekst nawiązuje do Antygony Sofoklesa.

Nagroda Nobla przyznawana jest od pierwszych lat XX wieku za wielkie zasługi dla ludzkości. Nagroda Nobla przyznawana jest w dziedzinie fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury oraz ekonomii. Przyznawana jest również pokojowa nagroda Nobla. Nagroda ufundowana została za sprawą testamentu Alfreda Nobla, szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu. Laureatów poznajemy co roku, choć zdarzały się lata, kiedy Nagrody Nobla nie przyznawano. Nagrodę Nobla otrzymać mogą wyłącznie osoby żyjące, w każdej z dziedzin możemy poznać najwyżej trzech laureatów – chyba, że nagradzane są organizacje lub instytucje. 

Najstarszą osobą, która otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury jest Doris Lessing, która otrzymała ją w wieku 87 lat. Cztery razy literacką Nagrodę Nobla podzielono między dwójkę laureatów cztery razy. Osoby nominowane ujawniane zostają po 50 latach. Mamy jak dotąd 120 laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.