W czwartek, 8 października ogłoszono laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2020. Otrzymała ją amerykańska poetka Louise Glück. Jest ona dopiero 16 kobietą w historii, która otrzymała Literacką Nagrodę Nobla.
Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury przyznaje rokrocznie Akademia Szwedzka, a otrzymują ją twórcy, którzy stworzą najbardziej wyróżniające się dzieła w kierunku idealistycznym. W roku 2019 wyjątkowo podano nazwiska dwojga pisarzy – laureatów za rok 2018 i 2019. Byli to Olga Tokarczuk i Peter Handke.
Ogłoszenie nazwiska laureatki odbyło się tuż po godzinie 13:00.
Czytaj także: Nagroda Nobla w dziedzinie literatury 2020. Jak typowali bukmacherzy?
Literacka Nagroda Nobla 2020 - kto wygrał?
Kim jest laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2020? To amerykańska poetka Louise Glück.
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury za rok 2020: Louise Gluck
Louise Glück literackiego Nobla otrzymała za niepowtarzalny, poetycki głos, który z surowym pięknem czyni indywidualną egzystencję uniwersalną.
Louise Gluck – kim jest tegoroczna laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury?
Oto, jak Akademia Szwedzka przybliża nagrodzoną w tym roku pisarkę w poście na Facebooku:
Louise Glück urodziła się w 1943 roku w Nowym Jorku i mieszka w Cambridge w stanie Massachusetts. Oprócz pisania jest profesorem języka angielskiego na Uniwersytecie Yale w New Haven w Connecticut. Zadebiutowała w 1968 roku utworem „Firstborn” i wkrótce została okrzyknięta jednym z najwybitniejszych poetów amerykańskiej literatury współczesnej. Otrzymała kilka prestiżowych nagród, między innymi Pulitzera (1993) i National Book Award (2014).
Louise Glück opublikowała dwanaście zbiorów wierszy i kilka tomów esejów o poezji. Wszystkie cechuje dążenie do przejrzystości. Dzieciństwo i życie rodzinne, bliskie relacje z rodzicami i rodzeństwem to tematy, które są w centrum jej zainteresowań. W wierszach Gluck podmiot liryczny nasłuchuje tego, co pozostało z jego snów i złudzeń, i nic nie może być trudniejsze niż konfrontacja ze złudzeniami dotyczącymi własnej osoby. Ale nawet gdyby Glück nigdy nie zaprzeczyła znaczeniu wątków autobiograficznych, nie należy jej uważać za poetkę wyznaniową. Glück poszukuje uniwersalności, czerpiąc inspirację z mitów i klasycznych motywów, obecnych w większości jej prac. Głosy Dydony, Persefony i Eurydyki – porzuconych, ukaranych, zdradzonych – są maskami w transformacji tak osobistej, jak to możliwe.
Dzięki zbiorom takim jak „Triumph of Achilles” (1985) i „Ararat” (1990) Glück zyskiwała coraz większą publiczność w USA i za granicą. W „Araracie” łączą się trzy cechy, które później powracają w jej twórczości: temat życia rodzinnego; surowa inteligencja i wyrafinowane poczucie kompozycji, które wyróżnia tę książkę jako całość. Glück zwróciła również uwagę, że w tych wierszach uświadomiła sobie, jak w swojej poezji zastosować zwyczajną dykcję. Uderzający jest zwodniczo naturalny ton tej poezji. Mamy do czynienia z niemal brutalnie prostymi obrazami bolesnych relacji rodzinnych. Ta poezja jest szczera i bezkompromisowa, bez śladu poetyckiego ornamentu.
Wiele ujawnia jej własna poezja, gdy w swoich esejach Glück cytuje naglący ton Eliota, sztukę wewnętrznego słuchania w Keatsie czy dobrowolną ciszę u George'a Oppena. Ale z własną surowością i niechęcią do zaakceptowania prostych zasad wiary przypomina bardziej niż jakąkolwiek inną poetkę, Emily Dickinson.
Louise Glück jest nie tylko zaangażowana w błędy i zmieniające się warunki życia, ale jest także poetką radykalnych zmian i odrodzenia, w których skok naprzód wynika z głębokiego poczucia straty. W jednej ze swoich najbardziej wychwalanych kolekcji, „The Wild Iris” (1992), za którą otrzymała nagrodę Pulitzera, opisuje cudowny powrót życia po zimie w wierszu „Przebiśniegi”:
„Nie spodziewałam się, że przeżyję,
ziemia mnie przytłacza. Nie spodziewałam się
obudzić się ponownie, poczuć
w wilgotnej ziemi moje ciało
w stanie odpowiedzieć ponownie, pamiętając
po tak długim czasie, jak ponownie otworzyć
w zimnym świetle
najwcześniejszej wiosny -
boję się, tak, ale znowu między wami
płacz tak, ryzykuj radość
w surowym wietrze nowego świata ”.
Trzeba też dodać, że decydujący moment zmiany często naznaczony jest humorem i kąśliwym dowcipem. Tomik „Vita Nova” (1999) kończy się następującymi wersetami: „Myślałam, że moje życie się skończyło i moje serce zostało złamane. / Potem przeniosłam się do Cambridge ”. Tytuł nawiązuje do klasycznego „La Vita Nuova” Dantego, celebrującego nowe życie pod postacią jego muzy Beatrice. U Glück celebrowana jest raczej utrata rozpadającej się miłości.
„Averno” (2006) to mistrzowski zbiór, to wizjonerska interpretacja mitu o zejściu Persefony do piekła w niewolę Hadesa, boga śmierci. Tytuł nawiązuje do krateru na zachód od Neapolu, który starożytni Rzymianie uważali za wejście do podziemnego świata. Kolejnym spektakularnym osiągnięciem jest jej najnowszy zbiór „Faithful and Virtuous Night” (2014), za którą Glück otrzymała National Book Award. Czytelnika ponownie uderza obecność głosu, a Glück podchodzi do motywu śmierci z niezwykłą gracją i lekkością. Tworzy oniryczną, narracyjną poezję, przywołując wspomnienia i podróże, tylko po to, by zawahać się i zatrzymać się na nowe spojrzenie. Świat zostaje pozbawiony ducha, by ponownie stać się magicznie obecny. – powiedział w uzasadnieniu Anders Olsson, Przewodniczący Komitetu Noblowskiego
Louise Gluck – książki
Żaden tomik tegorocznej noblistki nie został przełożony na język polski. Oto jej prace w języku angielskim:
Firstborn. – New York : New American Library, 1968
The House on Marshland. – New York : Ecco Press, 1975
The Garden. – New York : Antaeus Editions, 1976
Descending Figure. – New York : Ecco Press, 1980
The Triumph of Achilles. – New York : Ecco Press, 1985
Ararat. – New York : Ecco Press, 1990
The Wild Iris. – Hopewell, N.J. : Ecco Press, 1992
Proofs and Theories : Essays on Poetry. – Hopewell, N.J. : Ecco Press, 1994
The First Four Books of Poems. – Hopewell, N.J. : Ecco Press, 1995
Meadowlands. – Hopewell, N.J. : Ecco Press, 1996
Vita Nova. – Hopewell, N.J. : Ecco Press, 1999
The Seven Ages. – New York : Ecco Press, 2001
October. – Louisville, Ky : Sarabande Books, 2004
Averno. – New York : Farrar, Straus and Giroux, 2006
A Village Life. – New York : Farrar, Straus and Giroux, 2009
Poems 1962–2012. – New York : Farrar, Straus and Giroux, 2012
Faithful and Virtuous Night. – New York : Farrar, Straus and Giroux, 2014
American Originality : Essays on Poetry. – New York : Farrar, Straus and Giroux, 2017
Tuż przed ogłoszeniem nazwiska laureatki Anders Olsson z Akademii Szwedzkiej ujawnił kulisy pracy Akademii. Olsson wyjaśnił, że mimo pandemii koronawirusa, prace komitetu toczyły się zgodnie z planem.
– Jedyne, co się zmieniło, to nasze sposoby spotykania się i komunikowania się ze sobą. Komunikowaliśmy się więcej za pomocą tajnych kodów i tak dalej, mniej było spotkań fizycznych. Myślę, że wszyscy tego doświadczyli - mówi Olsson w krótkim filmie na Twitterze. Członek komitetu nie podał więcej informacji na temat tego, czym są owe tajne kody – może po prostu członkowie komitetu każdego z kandydatów do literackiego Nobla odbarzyli specjalnym kryptonimem, by nie można było zrozumieć ich dyskusji?
The Wild Iris to kolekcja kilkudziesięciu najpiękniejszych wierszy autorki, traktujących o naturze, człowieku oraz duchowych przeżyciach związanych z duchowym obcowaniem z przyrodą. Faithful and Virtuous Night, tomik pochodzący z 2015 roku, jest wyjątkowym zbiorem zawierający kilkadziesiąt poruszających wierszy autorki. Meadowlands to z kolei ciekawy cykl poetycki, który przedstawia historię rozpadu współczesnego małżeństwa. Wiersze inspirowane są i przeplatane wydarzeniami z Odysei Homera. Ten zbiór poezji bada również pojęcie nostos, powrotu do domu. Averno jest natomiast zbiorem wierszy, który trafił do finału National Book Award w 2006 roku. W wierszach z tego tomiku autorka skupia się wokół tytułowego jeziora Averno, znajdującego się w południowych Włoszech. Owe jezioro przez lata uważane było przez Rzymian za wejście do piekieł. Averno stanowi swego rodzaju lament, jednak bez konwencjonalnego rozwiązania czy pocieszenia.
Co decyduje o tym, kto dostanie literacką Nagrodę Nobla?
Olsson tłumaczy również, czego szukają członkowie komitetu noblowskiego, rozważając poszczególne kandydatury. „Trudno wyjaśnić, czym jest jakość?. Tak naprawdę jedyne, o co chodzi… to wartość literacka. Każdego roku prowadzimy intensywne dyskusje na temat tego, czym jest wartość literacka i oczywiście w jakiś sposób dążymy do uniwersalności, aby mieć szeroki ogląd tego, co się pisze i wydaje na całym świecie. Dlatego jesteśmy tak bardzo zależni od ekspertów, którzy nominują ludzi z całego świata”.
Polscy laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury:
Wśród Polaków Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury otrzymali: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska oraz Olga Tokarczuk. Również laureat Literackiej Nagrody Nobla z 1978 roku, Isaac Bashevis Singer, miał bardzo bliskie związki z naszym krajem.
Czytaj także: Wywiad ze Sławomirem Koprem: Polscy nobliści byli takimi samymi ludźmi, jak my!
Nagrody Nobla 2020 - kiedy gala?
W tym roku uroczysta gala z wręczeniem noblowskich medali nie odbędzie się, jak zwykle, w siedzibie filharmonii szwedzkiej, a to z uwagi na trwającą pandemię koronawirusa. Nie ulega wątpliwości, że Akademia Szwedzka zaproponuje inną formę zapoznania się z odczytami noblowskimi tegorocznych laureatów.
Czytaj także: Nagroda Nobla w dziedzinie literatury - transmisja
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury - to warto wiedzieć:
Od 1901 roku literacką nagrodę Nobla przyznano 112 razy.
4 nagrody podzielono między dwie osoby.
Jak dotąd tylko 15 kobiet otrzymało Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.
Najmłodszym laureatem literackiej Nagrody Nobla był Rudyard Kipling, autor Księgi dżungli.
88 lat to wiek najstarszej laureatki literatury, Doris Lessing, kiedy otrzymała tę nagrodę w 2007 roku.
