W twórczości artystycznej człowiek bardziej niż w jakikolwiek inny sposób objawia się jako obraz Boży i wypełnia to zadanie przede wszystkim kształtując materię własnego człowieczeństwa – napisał na Wielkanoc 1999 roku w Liście do artystów św. Jan Paweł II, zwracając uwagę na współistnienie sztuki i Kościoła w dziejach i szczególne powołanie artystów.
Spojrzenie na świat oczami artystów, czyli z perspektywy, która nie jest własną, może być zarówno źródłem zachwytu, jak i okazją do szerszego spojrzenia na otaczający nas świat, lekcją wrażliwości i dostrzegania akcentów wyróżnionych językiem sztuki.
Albumy dotyczące malarstwa wydawnictwa Jedność pozwalają na skompletowanie osobistej galerii sztuki, prezentującej wyselekcjonowane dzieła najwybitniejszych twórców w dobrej jakości i ze specjalistycznym komentarzem znawców tematu.
Chagall. Podróż przez Biblię Nieznane studia i gwasze to zbiór 22 niepublikowanych wcześniej prac Chagalla oraz 40 gwaszy o tematyce biblijnej. Powstały one na początku lat 30. XX w. i stanowią dwa cykle malarskie, którymi artysta rozpoczął swoje dzieło ilustracyjne Biblii, zakończone po II wojnie światowej kolekcją wydaną przez Tériade. Warto pamiętać, że Biblia stanowi centrum świata tego artysty. Jak zauważa Laurence Sigal, takie podejście do twórczości było czymś wyjątkowym wśród malarzy minionego stulecia.
Warto również cofnąć się o kilka stuleci, by poznać dużo wcześniejszych twórców. Choćby Rafaela, którego album zaplanowany jest na wiosnę br. Geniusz włoskiego renesansu, kształtował artystyczną wrażliwość i wyobraźnię nie tylko mu współczesnych ale także kolejnych pokoleń, które do dziś zachwycają się jego twórczością. Biblijny świat Rafaela, osadzony w konwencji epoki, jest doskonałym przykładem tego, w jaki sposób sztuka, ilustrując sceny Pisma Świętego może wpływać na wiarę i sposób rozumienia wydarzeń znanych chociażby z kart Nowego Testamentu.
Inną propozycją wydawnictwa Jedność jest Człowiek krzyża – Historia w obrazach. Książka zawiera ponad 200 reprodukcji dzieł sztuki i dla odbiorców staje się tym samym piątą, "nienapisaną Ewangelią". Niezwykłe komentarze ukazują, jak Krzyż Jezusa kształtował nie tylko wiarę chrześcijańską, ale również całą kulturę zachodniej Europy. Prezentowane dzieła - od najstarszych po współczesne - podkreślają, że Krzyż Chrystusowy wpływał nie tylko na rozwój wiary, ale także na kształtowanie wrażliwości i całej kultury - szczególnie zachodnich społeczeństw. Autor opisuje i porządkuje bogactwo artystycznego ujęcia krucyfiksu, podejmując temat w czterech głównych hasłach: Historia Ukrzyżowanego, Ludzkość u stóp Golgoty, W uścisku z krzyżem i Symbol krzyża. W efekcie otrzymujemy niezwykły portret Człowieka Krzyża na przestrzeni epok, które akcentowały w tym wizerunku różne aspekty historii zbawienia. Ów portret jest także punktem wyjścia do lektury utworów literackich oraz rozważań z zakresu liturgii, teologii i patrologii.
W podobnym duchu utrzymana jest Ewangelia w obrazach . To opowieść o narodzeniu, życiu, męce, śmierci, zmartwychwstaniu i niebieskiej chwale Chrystusa. Opowieść szczególna, bo osnuta na wybitnych dziełach sztuki malarskiej. Wspaniałe płótna nie tylko słynnych artystów, ale także tych mniej znanych, których prace wyróżniają się oryginalnością i pięknem, podążają za ewangeliczną narracją i ukazują ją w obrazach różnych epok, technik i stylów.
Cennym uzupełnieniem i kompendium twórczości opartej na Biblii i historii Kościoła jest także Nowy leksykon sztuki chrześcijańskiej, który wykracza swoją zawartością poza tradycyjne wydawnictwa tego typu: oprócz haseł poświęconych ikonografii oraz objaśnieniom terminów z zakresu architektury, sztuk plastycznych i rzemiosła artystycznego zawiera również syntetyczne omówienia sztuki różnych epok, kontynentów i miast, dziedzictwa artystycznego tych wspólnot zakonnych i zgromadzeń, które poprzez swoją działalność odcisnęły znaczące piętno na rozwoju sztuki i architektury nie tylko europejskiej, a także hasła dotyczące bardziej szczegółowych, a niezwykle ważnych zagadnień, jak np. proces kształtowania się bazyliki chrześcijańskiej, sztuka reformy katolickiej i protestanckiej, początki i rozwój paleografii oraz archeologii chrześcijańskiej czy problemy związane z konserwacją i przystosowaniem liturgicznym świątyń. Cennym uzupełnieniem owych haseł są ilustracje i rysunki oraz zdjęcia prezentowane aż na stu dwudziestu stronach.
Chcąc zrozumieć rozwój i znaczenie sztuki chrześcijańskiej, warto także spojrzeć na Wschód. Szczególnym przewodnikiem po wrażliwości chrześcijan tamtejszych obrządków jest kolejna propozycja wydawnictwa – Ikona. Podręcznik malarstwa ikonowego i ściennego Autor, Aidan Hart, jasnym i wręcz gawędziarskim językiem zaprasza nas w świat ikonopisarstwa. Autor, który wcześniej szukał odpowiedzi na te pytania w klasztorze Iviron na górze Athos, postanowił wyjść naprzeciw czytelenikom i ofiarować kompendium wiedzy na temat tworzenia ikon i malowania fresków. Czytamy więc m.in. o obróbce i gruntowaniu podobrazi, złoceniu, przygotowywaniu pigmentów, tynkowaniu czy technikach malarstwa temperowego, ale zawsze w powiązaniu z duchową i liturgiczną funkcją ikony.
Albumy o sztuce Wydawnictwa Jedność będą stanowiły cenną pozycję w domowej bibliotece. Są one przeznaczone dla odbiorców w różnym wieku i mogą być przewodnikami po epokach, twórczości artystów, ale także samym Piśmie Świętym. Uzupełniają bowiem Słowo wspaniałymi interpretacjami wydarzeń, które znalazły uznanie wśród znawców sztuki i biblistów.
Marek Klapa
