Testament, czyli opowieść o Tadeuszu Kościuszce słowami jego ordynansa, syna afrykańskiego księcia Agrippy Hulla
Cezary Harasimowicz

Znana jest mi sylwetka pana Harasimowicza, jednak nie ukrywam, że bardziej od strony filmowej (aktor, scenarzysta). „Testament” to moje pierwsze spotkanie z panem Cezarym jako pisarzem. Spotkanie miłe i bardzo obiecujące.
Opierając się na źródłach historycznych autor barwnie ukazał nam obraz amerykańskiej wojny o niepodległość oczami murzyńskiego żołnierza – syna afrykańskiego księcia, który 0nie posiadając broni ani butów służył jako ordynans u wysokich stopniem oficerów w tym u pana pułkownika a potem generała Tadeusza Kościuszki.
Początkowo czytelnik może mieć problemy z przyzwyczajeniem się do języka którym włada Agrippa Hull potocznie zwany Grippym, stylizowanego na prosty, chłopski, często niegramatyczny (posłuchajta, poszłem, lubieje itp. itd). Z czasem ten sposób pisania dodaje jednak lekturze kolorytu tak samo jak dobrym pomysłem są bardzo krótkie rozdziały o rozbudowanych tytułach.
Podstawą książki jest retrospektywna opowieść Agrippy o przyjaźni z panem Kościuszką i ich wspólna wojaczka. Rozgadany Grippy mimochodem za pomocą licznych wtrąceń czy śmiesznych dygresji opisuje również sytuację polityczno-gospodarczą i społeczną początkowych lat Ameryki widzianą oczami czarnoskórego chłopa.
„Testament” to bardzo ciekawa, barwna i wciągająca opowieść o przyjaźni, nierówności społecznej, walce o wolność oraz pokazanie polskiego, narodowego bohatera od ludzkiej, codziennej strony bez historycznego nimbu wielkiego patrioty. Wspaniała, godna polecenia rozrywka dla osób o szerokich literackich horyzontach.

Któż z nas nie słyszał o Tadeuszu Kościuszce, przywódca narodowego powstania, generał i naczelnik słynnej antyrosyjskiej insurekcji. Na pewno każdy, kto tylko uczęszczał do szkoły. Tę wyjątkową osobę, tym razem możemy zobaczyć oczyma czarnoskórego ordynansa z okresu wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Grippy Hull pracował na roli, wychował się w rodzinie wolnych czarnoskórych chłopów, co było nietypowe w tamtym czasie. Ordynans Kościuszki, barwna postać, która mimo prostoty swego języka, tworzy celne metafory dotyczące kolejnych etapów opowieści. Do armii poszedł na ochotnika, żeby walczyć o niepodległość Stanów Zjednoczonych, a w której służył, nie posiadając broni, ani porządnych butów.
Grappy to urodzony gawędziarz, w swojej opowieści, w bardzo zabawny i wciągający sposób, ukazuję nam tę nietuzinkową postać, z innej strony tak jakby za kotary. Ta opowieść to pełna czułości narracja, która ukazuje nam prawdziwe oblicze, człowieka o gołębim sercu, ujawnia to, co było w nim najbardziej cenne, lecz nie liczy się w historycznych zapiskach. Dzięki temu ta autentyczna postać zmienia się w naszej wyobraźni i widzimy człowieka doskonale wyedukowanego, ze złamanym sercem. Urodzony arystokrata z umiejętnością haftowania na tamborku i znakomicie grającego na fortepianie, oprócz tego bardzo dobrze malował i rysował. Kościuszko to przede wszystkim wybitny inżynier, świetny dowódca, bojownik w służbie wolności, równych szans i świeckiego państwa.

„Arystokrata i chłop”, różniło ich wszystko, a jednak byli ulepieni z tej samej gliny. Obaj nienawidzili niewolnictwa, wspólnie walczyli w bitwie pod Saratogą. Byli razem, gdy Kościuszko bronił West Point nad rzeką Hudson, a potem projektował i budował tam twierdzę.

Agrippa Hull, wieloletni ordynans Kościuszki, to przede wszystkim oddany przyjaciel, który uratował mu życie, pomógł nie raz wyjść z opresji. Szanował Polaka tak bardzo, że bezbłędnie wymawiał jego nazwisko, na którym wszyscy obcokrajowcy łamali sobie język. Polecam gorąco.