Szminka. O stylu, pięknie i moralności
Magdalena Pruszkiewicz

Monografia Magdaleny Pruszkiewicz, absolwentki dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Warszawskim, pasjonatki historii mody, makijażu, przedstawia dzieje tego woskowego kosmetyku - od najwcześniejszych wersji, sięgających czasów prehistorycznych, po zaawansowany współcześnie technologiczny produkt do makijażu. Została ona podzielona na cztery części. Pierwsza z nich odnosi się do historii szminki, druga przedstawia  liczne informacje i ciekawostki jej dotyczące. Trzecia zaś część skupia się na portretach uszminkowanych kobiet, a czwarta na obecności szminki w literaturze, filmie, muzyce, polityce, a nawet w architekturze, ekonomii, psychologii i języku. Rola pomadki do ust wykracza daleko poza jej walory estetyczne. W tym  niewielkim woskowym sztyfcie kryje się niebywały sekret, kobieca tajemnica, a także pewnego rodzaju  historia  zmieniającego się świata, poglądów, przedstawiana epoka po epoce.

Zwyczaj malowania ust wywodzi się od prehistorii, pierwsze ślady używania tego woskowego malowidła pochodzą sprzed 100-125 tysięcy lat, to na terenach obecnego RPA natrafiono na duże ilości czerwonej ochry, proszku, który służył do ozdabiania twarzy i ciała. Pewnie  dlatego wydaje nam się, że gest szminkowania mamy w genach. W końcu od pradziejów obecny jest zwyczaj poprawiania swojego wizerunku i pielęgnowania urody, a historia szminki obejmuje tysiące lat.  Autorka prowadzi nas zatem w fascynującą podróż przez epoki, wieki, lata, pokazując, że szminka była równie ceniona w Europie zarówno w epoce baroku jak i na początku XXI wieku, a jej popularność sięga czasów starożytnego Rzymu.  Przedstawia też, jak podejście do szminki, tego “niemego świadka rzeczywistości” wielokrotnie zmieniało się na przestrzeni dekad. Raz kobiety z pomalowanymi ustami wzbudzały zachwyt i pożądanie, innym razem bardzo je potępiano. Przecież tak niedawno temu, w XIX wieku,  szminka była na cenzurowanym i obowiązywał zakaz malowania ust, a  z kolei staranny makijaż, czerwone usta,  w czasie II wojny były swoistą formą oporu wobec okupanta. Nie wyobrażałam sobie nawet, jak wyjątkowo burzliwe są losy tej barwiczki do ust i jak bardzo są wpisane w kontekst społeczno-kulturowy, obowiązujące koncepcje piękna i prądy artystyczne . 

Choć  szminka ma za sobą bardzo bogatą przeszłość,  pełną wzlotów i upadków, to pamiętajmy, że  w tę historię wpisane są losy wielu kobiet i mężczyzn malujących nią usta czy autorów tego najpopularniejszego na świecie kosmetyku. O ludziach, twórcach szminek, pomadek, błyszczyków, o najsłynniejszych uszminkowanych kobietach, artystkach, aktorkach, muzach sporo Pruszkiewicz w książce pisze. I właśnie ten rozdział monografii zatytułowany “O uszminkowanych” zainteresował mnie najbardziej. Tyle znakomitych nazwisk. Począwszy od starożytnych królowych: Nefretete i Kleopatry, angielską monarchinię Elżbietę I, Józefinę Bonaparte czy bardziej współczesne - Coco Chanel, która nie pokazywała się publicznie bez uszminkowanych ust; Polę Negri, Josephine Baker i inne gwiazdy XX-wiecznego kina: Elizabeth Taylor, Audrey Hepburn, Marilyn Monroe, Sophia Loren oraz inne sławne osoby, kobiety władzy - Elżbieta II, Margaret Thatcher. Trudno nie wspomnieć o twórcach kosmetycznych imperiów: wymieniany wcześniej Max Factor, Estee Lauder, Revlon, Helena Rubinstein, MAC Cosmetics i wiele, wiele  innych.

Książka Pruszkiewicz o historii szminki to niezwykle wnikliwe i rzetelne opracowanie. Zdumiała mnie dokładność i skrupulatność przekazu, gruntowne zgłębienie tematu, odwołanie się do badań naukowych. Zachwyciły ciekawostki o szmince, szczegóły i szczególiki jej dotyczące. Dowiedziałam się wielu nieznanych mi rzeczy, chociażby to, że wynalazek szminki poprzedza pojawienie się koła i pisma, a słynny Max Factor, to nie kto inny Maksymilian Faktorowicz, Polak z pochodzenia! Jesteście ciekawi, jaki związek ma ze szminką maszyna do całowania (tak, skonstruowano takie urządzenie)? Zerknijcie do książki, tam znajdziecie odpowiedź. A może macie ochotę przygotować sobie własną pomadkę do ust. Proszę bardzo, jest najprostszy przepis na samodzielne wykonanie szminki. Zresztą, takich świetnych ciekawostek na temat szminki jest w książce mnóstwo.

Uważam, że monografia Magdalena Pruszkiewicz na temat szminki to wartościowa pozycja, skierowana do wszystkich, nie tylko do osób zainteresowanych modą i kosmetykami. Niezwykle staranne, albumowe wydanie, elegancka okładka, kredowy papier i moc barwnych, sugestywnych ilustracji, fotografii, rycin zachęcają do lektury tej książki. Szczerze polecam, naprawdę warto zapoznać się z tą publikacją, bo ona  niejednokrotnie zaciekawi i zaskoczy czytelnika. Zakończę słowami Charlotte Tilbury, brytyjskiej wizażystki, z którymi się zgadzam: “Szminka to szczęście w sztyfcie”.

Współpraca recenzencka z  ksiegarnią internetową TaniaKsiazka.pl