Sprzedam dinozaura. Paleontolodzy, kolekcjonerzy i przemyt skamielin
Paige Williams

Nie zawiodłam się. Przed Wami więc nie zwykła książka, ale prawdziwa księga, która z reporterską precyzją rozprawia się z ciemną stroną paleontologii i robi to arcyciekawie. Nie wiem czy znalazłby się ktoś, kogo nie wciągnie swoim specyficznym tematem. Tym bardziej, że karmi nas wyłącznie faktami. Żadne nazwisko nie zostało zmienione. Zabieramy więc narzędzia do preparacji kości, pędzle, szczoteczki, igły, grawerkę elektryczną i wcielamy się w rolę tropicieli. Dzieje się tu, dzieje.
______
"Wiemy, które formy życia istnieją, ponieważ widzimy je wokół siebie, ale co istniało wcześniej. Odpowiedzi można znaleźć w skałach. Każdy, kto wziął kiedykolwiek do ręki ząb rekina lub kamień z odciskiem liścia, trzymał skamielinę - portal czasu, wskazówkę dotyczącą przeszłości."
______
Wartka akcja, barwny język, przekaz pełen interesujących detali. Bo nie wiem czy wiecie, ale McDonald's i Walt Disney Company wspólnie postanowiły kupić tyranozaura dla Muzeum Historii Naturalnej w Chicago za bagatela osiem milionów trzysta sześćdziesiąt tysięcy dolarów plus podatek, zaskoczeni? A co mają do tego gadzia czaszka, Nicolas Cage i Leonardo DiCaprio, a nawet sam Steven Spielberg? Dowiecie się tego i dużo więcej. Do tego z dreszczem emocji, bo i liczne spiski kolekcjonerskiego podziemia tu znajdziemy.
Skamieniałości kryją się bowiem na każdym skrawku ziemi, a entuzjastów ich poszukiwania, analizowania, kupowania, handlowania, nie brakuje, mimo że nie zawsze jest to działalność legalna. Ba! Są domy, które w każdym milimetrze są nimi pokryte, "nawet w zmywarce do naczyń stoją trylobity" bądź hydraulicy, którzy odnaleźli szkielet tyranozaura. To one pozwalają nam odkrywać dzieje ziemi i sięgać aż 4,6 miliarda lat wstecz. A jednocześnie trwa odwieczny spór między paleontologami ze świata nauki, a handlarzami skamieniałościami. A my bierzemy lupę i z niemal jubilerską precyzją mu się przyglądamy. Czy da się połączyć te dwa środowiska o celach tak odmiennych? Znaleźć nić porozumienia? Czy jednak każda próba jej tkania musi zostać przerwana, bo zbyt cienka? Ruszamy więc w niesamowitą podróż do dalekiej, ale i niedalekiej przeszłości, przez szerokości geograficzne i epoki geologiczne.
O tym, że widok konia Przewalskiego, zagrożonego wyginięciem, może być przeżyciem nie z tej ziemi. A wszystko zaczyna się od historii kryminalnej. Głośnej, sensacyjnej, kontrowersyjnej. Z Ericem Prokopi i skradzionym dinozaurem w roli głównej. Bo ile razy w historii zdarzył się proces, w który pomieścił w sobie przemyt, pośrednictwo, pasję, małżeńską relację z bukietem orchidei i ananasów baby ozdobionym muszelkami oraz tortem weselnym uwieńczony jeżowcem - na dobry początek i brak środków do życia? Który dotyka sztuki i górnictwa? Ile razy taki, w którym pojawia się Hollywood, Rosja, Japonia wraz z nieoczekiwanym zerwaniem umowy i naszpikowane skamieniałościami Chiny, w których "głowy dinozaurów wyłaniały się niczym alegoryczne figury z fasady piaskowca"? W którym istotna jest polityka prezydenta Stanów Zjednoczonych, kultura mongolska z Chingis-chanem włącznie? I w którym prezydent Mongolii reprezentowany był przez młodego prawnika z Teksasu? Odpowiedź brzmi: "nie wiem czy w jakimkolwiek".
W lekturze nieoczekiwanie pojawia się słoneczna plaża, urodziny w stylu Małej Syrenki i kontrastujące z tą sielską scenerią nerwowe oczekiwanie Erica Procopi, komercyjnego paleontologa, na telefon z Nowego Jorku oraz aukcja, która pozwoliłaby wydostać się z finansowego bagna. Stało się. Tarbosaurus bataar zostaje sprzedany za dolarów milion i gdy wydawać by się mogło, że oto nastały lepsze czasy, naukowcy podnoszą larum, rząd mongolski nie zamierza tak tego zostawić.
O tym, że pasja może się narodzić już w wieku lat pięciu.
O wizytówkach z zębami rekina, owiraptorze i szkielecie limina.
O siedemnastu skrzyniach z dinozaurami i śmierci, która zmienia wszystko
O wpisie na Facebook'u: "Oto nasz szkielet tyranozaura. Prawie gotowy".
I o tym, że są sytuacje, z których nie można się wycofać.
O relacjach, zawiłościach losu i zbiegach okoliczności.
O prawnych zawiłościach, historycznych wątkach i kontekstach biograficznych.
Z nawiązaniem do pasjonujących biologiczno-geologiczno-archeologiczno-gemmologicznych aspektów.
Niesamowita to lektura, dla każdego. Pełna wiedzy, a jednocześnie tak przystępna. Przyznam się Wam, że nie potrafiłam jej odłożyć. Tym bardziej, że przez strony przenika pytanie kluczowe. Czy Eric Prokopi to zwykły człowiek, chcący utrzymać rodzinę, wciągnięty w wielki proces czy może bezwzględny przestępca kierujący się wyłącznie chęcią zysku? Jeśli chcecie dowiedzieć się jak to wszystko potoczyło się dalej to sięgnijcie koniecznie, bo jest o czym czytać.
Do swojej walizki "polekturowej" pakuję zdanie jednego z pasjonatów paleontologii, Franka Garcia:
"Nigdy nie jesteś za stary, za słaby, za chory, za biedny, zbyt przywiązany do jakiegoś miejsca, zbyt daleko od jakiegoś miejsca - zbyt cokolwiek - aby odkrywać świat i poszerzać swoją wiedzę",
którego życie, determinacja i oddanie, były na to najlepszym dowodem.