Gorączka
Mary Beth Keane

„Nigdy nie chorowałam na tyfus, zawsze byłam zdrowa. Dlaczego mam być odrzucona jak trędowata i zmuszona do życia w odosobnieniu, mając tylko psa za towarzysza?”

Może dlatego, że tyfusowe zupki Mary Mallon przyczyniły się do zgonu jednej osoby i zakażeń w domach wszystkich jej pracodawców.

Nie będę ukrywać, że tym razem zaczęło się od przyciągającej uwagę okładki. Spodziewałam się XIX wiecznego kryminału, w którym kolejne ofiary będą ginąć od bestialskich pchnięć zadawanych pogrzebaczem.

W „Gorączce” na darmo jednak będziecie szukać śladów wiktoriańskiej intrygi, ale nie oznacza to, że powieści Mary Keane brakuje napięcia. Historia Mary Mallon podobna jest do biografii wielu imigrantów, którzy u progu XX wieku zawitali na nowojorską Ellis Island. Młoda, rudowłosa dziewczyna zostawia swoją ubogą rodzinę w Irlandii. Jako jedyna, pozbawiona jakiegokolwiek wsparcia, otrzymuje posadę praczki. Wkrótce okazuje się jednak, że prawdziwym powołaniem Mary jest gotowanie.

Jej potrawy smakują wszystkim, dzięki czemu pracuje w zamożnych domach i realizuje coraz więcej zleceń. Jednak niemal każdy uroczysty obiad czy przyjęcie urodzinowe kończą się tragicznie…

W „Gorączce” Mary Keane udało się przede wszystkim ukazać portret niebanalnej kobiety. Powieść ma nienachalne, ale jednak feministyczne przesłanie. Jej bohaterka obdarzona jest wybuchowym temperamentem. Zaciekle broni swojego zdania, niezależności i przysługujących jej praw. Niczym w „Siedmiu wspaniałych”, mimo braku wykształcenia i swojej niskiej pozycji społecznej, staje do zaciekłej walki z władzami oraz prasą. Książka porusza także temat opresji, w jakiej może znaleźć się niemal każdy, jeśli tylko jego historia okaże się wystarczająco medialna. Jej główną osią jest konflikt pomiędzy zamierzeniami urzędników a racjami samej Mary. Nie brak także wątku miłosnego, Nowego Yorku na przełomie wieków i dramatycznych losów imigrantów. 

Jedynym, czego zabrakło „Gorączce” jest bardziej przejrzyste i dynamiczne budowanie akcji, ale powieść ciągle można zaliczyć do tych choć popularnych, to ciekawych i napisanych przyzwoitym językiem.

Nowy Jork, początek XX wieku. Mary Mallon pracuje jako kucharka u państwa Kirkenbauerów. Malutki Tobias, syn gospodarzy uwielbia spędzać czas z Mary w kuchni. Pewnego ranka jednak wchodzi do kuchni ociężały, cichy, z zaczerwienionymi policzkami i rozpalonym ciałem. Po tygodniu umiera, a zaraz po nim matka i lokaj. Niania i ogrodnik także chorują, ale po kilku tygodniach wracają do zdrowia. Mary przenosi się do innego domu i gotuje dla następnej nowojorskiej rodziny, ale historia się powtarza. Kolejne osoby umierają na gorączkę tyfusową. Śledczy sanitarny George A. Soper siłą przewozi Mary do Willard Parker Hospital, gdzie poddaje ją kwarantannie. Uważa, że Mary jest nosicielką tyfusu i choć sama nie choruje, to przenosi je do gotowanych potraw i zaraża w ten sposób ludzi. We wszystkich domach, gdzie pracowała ludzie chorowali na tyfus, a niektórzy zmarli.

Mary Beth Keane ciekawie przedstawiła prawdziwe losy Mary Mallon, której historia zelektryzowała opinię publiczną w 1907 roku. Część ludzi uważa Mary za morderczynię, a inni bronią jej, szczególnie ci, którzy z nią pracują i lepiej ją znają. Dla lekarzy jest cenna jako osoba do nauki. Soper obserwuje ją całymi dniami, zabrania personelowi szpitala umożliwiać jej kontaktu z bliskimi, zadaje wciąż te same pytania i poddaje badaniom. Gdy Mary nie zgadza się na usunięcie woreczka żółciowego bez znieczulenia, uważanego za rezerwuar pałeczek tyfusu, zostaje umieszczona na Wyspie North Brother na East River, gdzie ma pozostać w odosobnieniu przez nieokreślony czas. Wyspa jest oazą spokoju i ciszy, a przebywają na niej tylko wyznaczone osoby, których nazwiska widnieją w spisie u przewoźnika na promie. Nie docierają tam odgłosy miasta. Nie słychać dzwonków, grzmotu kolejki elektrycznej, krzyku przekupniów i dzieci grających w piłkę, ale odzywają się drzewne żabki, śpiewają ptaki, a woda pluska o brzeg. Mary czuje się jak w więzieniu, tęskni za ukochanym Alfredem, pracą, gotowaniem, chodzeniem po Manhattanie i wkładaniem zakupów do kosza. Wie, że to wszystko czego pragnie jest po drugiej stronie wyspy, tak nie daleko, że ogarnia ją niepokój. Co z jej życiem? Autorka oddaje głos Mary i sprawia, że dostrzegamy w niej kobietę, która walczy o godne i normalne życie, ale z czasem widać jak jej nastawienie się zmienia. Początkowo waleczna, uparta i wojownicza Mary zaczyna zastanawiać się, czy jest winna. Czy trzeba ją oskarżyć i zamknąć? Czy jest chodzącym, oddychającym zarazkiem, wyrokiem śmierci dla ludzi, których spotyka na swojej drodze?

,,Gorączka" to niejednoznaczna opowieść o kobiecie, za którą nieustannie podąża tyfus i kładzie się cieniem na jej życie. Bohaterem równorzędnym jest Nowy Jork na początku XX wieku. Interesująca, oparta na faktach powieść, którą warto przeczytać.

https://magiawkazdymdniu.blogspot.com

MORDERCZYNI CZY OFIARA?

Popkultura, a zatem i ludzie, bez których ta nie miałaby racji bytu, uwielbia wszelkich morderców. Gdyby było inaczej, nigdy kryminały ani thrillery nie cieszyłyby się taką popularnością, a sami mordercy zainteresowaniem a czasem wręcz niezdrową fascynacją. Z Tyfusową Mary, też popularną postacią, sprawa nie jest wcale taka prosta - choć jej ofiarą padło kilka osób, tak naprawdę nie zaraziła ich gorączką tyfusową świadomie. Oczywiście całość jest bardziej złożona i niejednoznaczna, a związane z tym fakty relacjonuje niniejsza powieść. Powieść udana i wciągająca niczym dobry kryminał.

Początek XX wieku. Młodziutka, bo zaledwie piętnastoletnia Mary Mallon, przybywa do Ameryki by spełnić swoje marzenia. Chce zostać kucharką, ma nie tylko talent i ambicje, ale jest także pracowita i wkrótce jej sny zaczynają się spełniać. Nowy Jork wita ją przyjaźnie, Mary podejmuje pracę w kolejnych domach, zachwyca wszystkich swoimi lodami brzoskwiniowymi, znajduje nawet miłość i nagle wszystko zaczyna się sypać. Kolejni ludzie padają ofiarą tyfusu. Nieszczęście? Przypadek? Policja odkrywa niepokojący wzór - zarażeni mieli kontakt z Mary. Kobieta zostaje aresztowana i odizolowana jako rzadki przypadek nosiciela, ale nie chce uwierzyć, że mogłaby być chora, skoro sama nie ma objawów...

Całość recenzji na moim blogu: http://ksiazkarniablog.blogspot.com/2018/05/goraczka-mary-beth-keane.html

"Czyś nie zauważyła, że choroba i śmierć podążają za tobą krok w krok?"

Okazuje się, że życie potrafi napisać zdumiewający scenariusz, gdyby nie to, że powieść oparta na prawdziwych wydarzeniach, trudno byłoby uwierzyć w niezwyczajną fabułę. Losy Mary Mallon, okrzykniętej przez media Tyfusową Mary, z jednej strony wprawiają w zakłopotanie i rodzą współczucie, patrząc na to, co kobieta zmuszona była przejść, z drugiej wzbudzają niepokojące nuty odnośnie przyjętej przez nią postawy, wywołują zatrważające myśli o ofiarach przypisywanych jej działaniu.

Historia opowiedziana z perspektywy Mary Mallon, oskarżonej przez nowojorski wydział zdrowia i wydział policji o zarażanie gorączką tyfusową podczas przygotowywania potraw w domach kilku rodzin, u których służyła. Zastanawiające, jak w świecie zdominowanym przez mężczyzn, konwenanse, różnice klasowe, ma odnaleźć się silna osobowość kluczowej postaci, inteligencja i bystrość, ambicje i aspiracje, pragnienia i marzenia. Zdemaskowane zostają oparte na strachu i niezrozumieniu mechanizmy uniemożliwiające normalne życie, poprawne funkcjonowanie w społeczeństwie, prawo człowieka do najważniejszej wartości, jaką jest wolność osobista, czy przekładanie dobra ogółu nad dobro jednostki.

Mary trafiła na okres, kiedy środki masowego przekazu potrafiły już zlinczować obywatela, mając jedynie na uwadze wzrost nakładu poprzez podawanie odbiorcom trzymającej w niepewności sensacji. Choć wydawałoby się, że początkowo biorą jej stronę, to żonglowały słowem tak, aby jak najskuteczniej rozdmuchać sprawę, nadać jej charakterystyczny krzyk paniki i poruszenia, odwołać się do silnych emocji. Brudny Nowy Jork przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku, miasto bez należytego zaplecza sanitarnego, środków utrzymania czystości, warunków dbania o higienę. Także on stał się bohaterem powieści. Przyglądamy się dopiero rodzącej się świadomości zakaźnych chorób, sposobów ich rozpowszechniania, metod walki z nimi, definiowania pojęcia zdrowego nosiciela, a przede wszystkim zapobiegania eskalacji epidemii.

Świat oskarżonej zmienia się diametralnie, szczęście odchodzi w niepamięć, nie ma właściwie już mowy o możliwości podjęcia pracy, zaś najdotkliwszą karą okazuje się całkowita izolacja, wbrew woli, bez procesu, bez prawa decydowania o sobie i swoim życiu. W pierwszym etapie ujmujemy się za kobietą, patrzymy przez pryzmat jej krzywdy, jednak późniejsze czyny bohaterki wywołują stopniowo coraz większy sprzeciw i nastawiają w nieprzychylny sposób. Jej upór, złość i niechęć do przyjmowania medycznych argumentów wynikają z niskiej świadomości roznoszenia choroby, zaś wybuchowy charakter i duma nie pozwalają zapoznać się z podawanymi przez lekarzy przypuszczeniami i argumentami. Książkę czyta się szybko i z zainteresowaniem, jednak w nieco spłycony sposób przybliżono życie Mary, jej odczucia i charakter. Liczyłam na szerszy kontekst, a mniej obyczajowych nut, swoją drogą, czy Alfred, jej miłość życia, jest wytworem fikcji, a może to prawdziwa postać? Powieść niejednoznaczna w odbiorze, tak jak postać Mary Mallon.

bookendorfina.pl

Opowieść o Mary Mallon - nic o niej uprzednio nie wiedziałam i zdziwiłam się, jak bardzo to książka obyczajowa, a jak niewiele tu kryminału. Zaskoczyła mnie jej historia - uwięzienie na wyspie z powodu tego, że jest bezobjawowym nosicielem tyfusu wydaje się takie... nieamerykańskie, a właśnie tam się to zdarzyło. To także wspaniały pomysł na coś w rodzaju tragedii starożytnej (wolność jednostki a dobro ogółu) - ale autorka wprowadziła w opowieść za dużo cóż, prozy życia i wyszło nieco mdle i nudnawo. 

W zasadzie 'Gorączka' to takie czytadełko - miałam nadzieję na rewizję (jak obiecuje okładka) historii kobiety posądzanej o wiele zła, coś wyczerpującego i zaskakującego - ale przez ponad połowę książki dzieje się w zasadzie niewiele. Jest zwyczajnie przegadana. Ogromną zaletą jest bardzo 'żywa' postać tytułowej Mary - to nie jest kolejne mizerne popychadło, ale kobieta która nie da sobie w kaszę dmuchać. Od mniej więcej połowy książki wchodzi nam dosyć wzruszający wątek Mary i Alberta - podejrzewam, że jego postać to pretekst do ukazania chwytliwych tematów typu (spoiler?) alkoholizm czy narkomania - na miejscu autorki zastanowiłabym się nad pisaniem romansów, bo to jej znakomicie wyszło. 

Koniec końców dostajemy dosyć przeciętne czytadło, które owszem, czyta się przyjemnie, jest napisane zgodnie z regułami sztuki (obyczajówki - dużo opisów co robiła z kim i jak; mnie to nudzi) ale bez fajerwerków. Porównuję to sobie z podobną tematycznie 'Grace' Margaret Atwood i jednak Atwood, choć też nie powala, to jednak widać od razu, że jest o klasę wyżej pisarką. 

Ale nie zawsze chodzi o to, aby czytać tylko wspaniale napisane dzieła - czasem i takie 'guilty pleasure' się przerabia - bo poniekąd łączy przyjemne z pożytecznym - w końcu coś o tej Mary Mallon i o epoce się dowiadujemy.

Powieść pełna emocji
 

"Gorączka" to jedna z najpiękniejszych i najbardziej poruszających powieści o kobietach, jakie miałam okazję ostatnio przeczytać. Autorka doskonale i z wielkim wyczuciem połączyła literacką fikcję z autentycznymi wydarzeniami z ponad stu lat. I właśnie dlatego czyta się tę książkę jednym tchem i z wielkimi emocjami. 

Mary Mallon, główna bohaterka "Gorączki", jest autentyczną postacią. Wyemigrowała z Irlandii do Stanów Zjednoczonych pod koniec XIX wieku, podobnie jak tysiące jej rodaków, szukających ze oceanem szczęścia i spełnienia marzeń o lepszym jutrze. 

Swoją ziemię obiecaną Mary powitała, mając zaledwie piętnaście lat. Dziś powiedzielibyśmy, że była jeszcze dzieckiem, jednak w czasach jej współczesnych uchodzić mogła za pannę na wydaniu, a nawet młodą kobietę. 

Zanim stała się kucharką przygotowującą posiłki dla nowojorskich dobrze sytuowanych rodzin, musiałą pokonać wiele przeszkód i wykazać się wielką pomysłowością. Jej determinacja została nagrodzona – Mary gotowała z wielką pasją od rana do wieczora, przy okazji zajmując się dziećmi zatrudniających ją rodzin. Po pracy zaś spędzała czas z ukochanym Alfredem. 

W pewnym momencie jednak młoda kobieta została oskarżona o zarażanie tyfusem swoich pracodawców i ich bliskich. Uznano ją za nosicielkę śmiertelnego wirusa i z dnia na dzień pozbawiono wszelkich praw, skazując na samotność oraz oskarżenia o świadome działanie. 

Nieszczęśliwa i skrzywdzona Mary znalazła się, wbrew własnej woli, na Wyspie North Brother, wraz z innymi chorymi pacjantami, cierpiącymi na różne choroby zakaźne. 

Jej walka o prawo do godności oraz obrony, a także osobiste perypetie, zwłaszcza skomplikowane relacje z Alfredem, to zasadnicza treść powieści. 

Oprócz bieżących wydarzeń poznajemy jednak także przeszłość głównej bohaterki oraz jej bliskich, dzięki czemu łatwiej zrozumieć jej decyzje oraz przeżycia wewnętrzne. 

Mary Mallon stała się nie tylko obiektem medycznych badań i eksperymentów. Jej sprawie wiele stron poświęciły niemal wszystkie amerykańskie media, które podzieliły się na obrońców i krytyków oraz oskarżycieli. Nie zabrakło bowiem głosów zarzucających kobiecie perfidne i przemyślane działanie. 

Główna bohaterka jawi się w powieści jako kobieta silna, ale zmuszona do walki, w której z góry skazana jest na klęskę. Mimo wszelkich przeciwności, nie poddaje się, walcząc o swoje prawo do wolności, szczęścia i decydowania o sobie. 

Pomagają jej w tym tylko nieliczni, ale dzięki rozbieżnym opiniom na temat Mary mamy okazję poznać zróżnicowany świat Nowego Jorku, zarówno medyczny, jak i społeczny, gdyż wśród obrońców i wrogów kobiety są przedstawiciele wielu środowisk. 

"Gorączkę" czyta się jednym tchem i z niesłabnącym zainteresowaniem. Sprzyja temu na pewno świadomość, że opisana historia została zainspirowana autentycznymi zdarzeniami. 

Poza tym autorka stopniowo dawkuje napięcie, sprawiając, że od lektury trudno się oderwać. 

Nie wyobrażam sobie czytelnika, który mógłby nie kibicować głównej bohaterce. Jej losy poruszają do głębi i – nawet jeśli budzą w odbiorcy wątpliwości – na pewno skłaniają do głębokich refleksji. 

Mary Beth Keane napisała powieść mądrą, głęboką i poruszającą, dlatego polecam ją z czystym sumieniem.

BEATA IGIELSKA