Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego
praca zbiorowa

Ocena: 0 (0 głosów)

Życie ludzi pod przymusem narzuconym im z zewnątrz bez możliwości świadomego tworzenia wspólnoty z czasem przybrało formy, które były możliwe tylko w getcie. Codzienna egzystencja zbiorowości wymagała wypracowania pewnych norm współżycia polegających na stworzeniu własnej struktury, języka i terminologii. Nigdzie na świecie nie było takiej wspólnoty ludzi, którą można by porównać z tą z getta.

Zbiór tego słownictwa tworzy część historii kultury getta. W późniejszej epoce, kiedy będą prowadzone badania nad gettem, taki zbiór, taka encyklopedia będzie mogła dostarczyć informacji tam, gdzie nie wystarczy sam opis warunków. Słowo, język w historii ludzkości - nauka dawno już potwierdziła tę tezę - jest bardziej wiarygodnym świadkiem i źródłem prawdy niż inne materialne pomniki.

Oskar Rosenfeld, 1 grudnia 1943 r.

Na tle innych wydawnictw źródłowych powstałych w gettach w okupowanej Polsce Encyklopedia ma wyjątkowy charakter. Jej autorzy, pracownicy Wydziału Archiwum w łódzkim getcie, podjęli się opracowania dla przyszłych badaczy najistotniejszych z ich punktu widzenia osób, pojęć, zjawisk, czy instytucji. Zwrócili uwagę nawet na zmieniające się w warunkach getta znaczenia słów i wyrażeń, zawężone do obszaru wyżywienia i pracy.

Zamiary autorów były bardzo szerokie – zaplanowano ponad 1300 haseł. Opracowanych zostało jedynie około 400. Stały się one, po przetłumaczeniu i opracowaniu naukowym, podstawą prezentowanej publikacji. Dodatkowym elementem uzupełniającym informacje zawarte w hasłach są fotografie i powstałe w getcie kolaże i ilustracje, z których wiele jest po raz pierwszy opublikowane w kolorze.

Po wojnie karty Encyklopedii uległy rozproszeniu pomiędzy kilkoma archiwami w Polsce i za granicą.

Prezentowana publikacja jest pierwszą edycją gromadzącą całość zachowanego źródła.

Publikacja została przygotowana przez pracowników Uniwersytetu Łódzkiego we współpracy z Archiwum Państwowym w Łodzi i Żydowskim Instytutem Historycznym, wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.