Dzieci Gosi
Iris May

Każdy człowiek wielokrotnie w swoim życiu staje w sytuacji wyboru. Czasami jest to wybór, który decyduje o naszej postawie życiowej, moralnej odpowiedzialności za własne czyny - wybór trudny i zarazem ważny. Niezwykle ważne jest, aby człowiek umiał wybrać między dobrem własnym a publicznym, prywatnym interesem czy między poświęceniem się dla ojczyzny. Nigdy do końca nie będziemy pewni, czy nasz wybór okaże się słuszny. O tym jaką drogę i jakie wartości wybrać decydujemy sami. Od tych wyborów zależy nie tylko nasze życie, ale i człowieczeństwo.

Przed takim wyborem stała Grete, główna bohaterka książki Iris May. Kiedy ją poznajemy mieszka wraz z rodzicami i siostrą w Berlinie (początki XX wieku). Poznaje Kasimira z Poznania, w którym się zakochuje. Imponuje jej swoim samochodem, urokiem osobistym, zamożnością. Spotykają się potajemnie przed jej rodzicami. Z biegiem czasu Krasimir prosi ojca Grete o rękę córki, na co ten wyraża swoją zgodę, gdyż córka wydaje się być z nim szczęśliwa.

W czasie akcji książki Polska jest pod zaborem pruskim. Krasimir (Kazimierz) pochodzi z polskiej rodziny. Grete jest Prusaczką, co jest nie w smak jego matce, Helenie. Nie toleruje tego, że na polskiej ziemi wszystkie imiona są zniemczane (według niej Polska ciągle istnieje, mimo iż nie ma jej na mapie), o wszystkim decyduje co jest przyczyną złych stosunków między synową a teściową.

Krasimir jest człowiekiem opiekuńczym i otwartym w stosunku do swojej wybranki. Opowiada jej o swoim zmarłym ojcu, o tym jak odziedziczył po nim interesy. Biorą ślub, Grete zachodzi w ciążę. Na świat przychodzi ich dwójka dzieci. Jak się okazuje czasy tej miłości nie były spokojne. Zamordowano arcyksięcia Ferdynanda co dało początek I wojnie światowej. Grete kłóci się z Kazimierzem, gdy ten oznajmia jej, że rusza na wojnę. Nie wie jeszcze o tym, iż ta kłótnia będzie dręczyć jej sumienie. Martwi się, gdyż ukochany długo się do niej nie odzywa. Po jakimś czasie dostaje zawiadomienie, że Krasimir poległ. Helena i siostry Kazimierza nawet po jego śmierci nie przepadają za towarzystwem Grete, która postanawia wrócić do Berlina, do swoich rodziców. W Berlinie panuje bieda. Grete staje przed wyborem, czy jej dzieci mają jechać do Niemiec czy zostać w Polsce - jakie mają mieć obywatelstwo w związku z sytuacją polityczną na świecie. Zostawia dzieci w Poznaniu, gdyż Helena grozi jej, że ją wydziedziczy.

Grete wydawała mi się głupią panienką, nie biorącą życia na poważnie jak po nie dużym okresie czasu po śmierci Kasimira zakochuje się we Fritzu i prowadzi rozrywkowy tryb życia. Po kilku miesiącach znajomości bierze z nim ślub. Nie zaprasza na nie nawet swoich rodziców. Ba, oni nawet o tym nie wiedzą. Jak wiadomo życie pisze różne scenariusze. Na szczęście dla Grete Fritz okazał się oszustem, który twierdzi, że nie lubi dzieci, że zpstał wyrzucony z pracy za częstowanie klientów absyntem, miał długi na 10 tys. marek. Grete prosi ojca o pożyczkę. Chce sprowadzić dzieci do siebie. Daje Fritzowi pieniądze na spłatę długu, które ten bierze i już nie wraca. Po fakcie Grete poznaje prawdę o oszuście. Okazuje się, że już ma żonę przez co jej małżeństwo jest nieważne. Jakby tego było mało, wybucha II wojna światowa...

Historia głównej bohaterki oparta jest na faktach. W książce znajduje się drzewo genealogiczne rodziny Mayów wraz z fotografiami. Autorka znakomicie ukazuje sytuację polityczną i ekonomiczną tamtego okresu oraz stosunki polsko - niemieckie, które tutaj przedstawione są z innej perspektywy - Niemiecka rodzina wzbudza większą sympatię czytelnika niż ta Polska. Jest to poruszająca książka z rodziną, miłością i wojną w tle. Małżeństwo, które połączyło dwie narodowości, potęgując konflikt między nimi. Książkę czyta się z zapartym tchem, śledząc losy Mayów. Jest to godna polecenia pozycja, która poniekąd odmieni nasze spojrzenie na wyobrażenie wojny.

Iris May w swojej debiutanckiej powieści powróciła do rodzinnej historii, wskrzesiła najbardziej bodaj wyróżniającą się krewną i z jej perspektywy prowadzi narrację.
96-letnia Grete wraca pamięcią niemal osiemdziesiąt lat wstecz, do roku 1909, który okazał się przełomowym w życiu młodziutkiej Niemki. Jako osiemnastoletnia dziewczyna, wychowywana dotąd surowo pod rodzicielskim kloszem, poznała o kilkanaście lat starszego mężczyznę, z którym szybko połączyło ją pierwsze poważne uczucie. Kasimir, Polak, choć był potomkiem słynnego doktora Romana Maya i pracował jako przedstawiciel rodzinnych Fabryk Chemicznych, budził pewne wątpliwości. Ostatecznie został przyjęty. Z relacji Grete z okresu beztroskiego zadurzenia, oddawania się marzeniom wyłania się obraz kobiety o silnym charakterze, nieustępliwej, odważnej, jednak nad tymi cechami góruje dziecięcy romantyzm, naiwność, potrzeba bycia w centrum uwagi. Iris May opisała proces dojrzewania bohaterki, który tak naprawdę nigdy się nie skończył. Mimo iż po ślubie Grete dostawała jedną bolesną lekcję życia za drugą, w głębi duszy jej charakter pozostał niezmieniony. Jako pierwsza sprowadziła dziewczynę na ziemię teściowa – ukazana dość schematycznie oschła wdowa, dbająca o dobre imię rodziny i pamięć po mężu, ustawiająca wszystko i wszystkich wokół siebie. Postać Heleny wprowadza do powieści również kwestię podziałów wynikających z narodowości i statusu społecznego. Kobieta jest silnym bastionem polskości w zniemczonym kraju, dba o najmniejszy nawet wyraz patriotyzmu, np. przemianowała synową na Gosię. Ale historię Polski wykłada się tu jeszcze za pomocą dyskusji narzeczonych. Kazimierz (Kasimir) edukuje Gosię, opowiada o dzieciach Wrześni, powstaniach, zaborach itp. Jego dojrzałość i żarliwość zderza się z jej niefrasobliwością i życiem dniem dzisiejszym. Podczas gdy on rozpamiętuje dotkliwe zadry historii i przywołuje bolesne wspomnienia o ojcu – ona fantazjuje o pocałunkach, popijając szampana. Rodzina Mayów wiodła sielankowe życie: służba dbająca o porządki, nieźle zarabiający mąż, Gosia oddająca się relaksowi, modzie i dzieciom. Śmierć Kasimira położyła kres tej bajce. Wydawać by się mogło, że to spowoduje przemianę bohaterki w – nareszcie – odpowiedzialną, mocno stąpająca po ziemi dojrzałą kobietę. Nic bardziej mylnego. „Dzieci Gosi” to historia Grete, która nie chciała (nie sprzyjały jej okoliczności, ale i sama nie pałała chęcią) pozostać Gosią. Za wszelką cenę pragnęła uwolnić się spod wpływu teściowej, zmuszona była do nauki kompromisu i powściągliwości. I wreszcie – los postawił ją przed wyborem przynależności do kraju i narodowości (także dla swoich dzieci), a jej decyzja miała zaważyć na dalszym życiu bohaterów. W podtytule powieści Iris May pyta – „Po której jesteś stronie?”. Na szczęście to nie czytelnik wzywany jest do odpowiedzi. To Grete musi zdecydować. Ale mniej lub bardziej dramatycznych wyborów będzie więcej w życiu bohaterki. I choć nie wszystkie jesteśmy w stanie zaakceptować, to są one fabularnie umotywowane. Niestety, nie wpływają na polepszenie wizerunku Gosi. W tej nieśpiesznej narracji liczą się gesty i słowa. W świecie Gosi często zapomina się o człowieku jako takim, nie dziwi zatem, że w Poznaniu kobieta po stracie Kasimira była jedynie „pruską pijawką”, ale  i w rodzinnym mieście, w Berlinie, nie było lepiej. Iris May w szczególny sposób pokazała obopólną nienawiść Polaków i Niemców, wytykając im wady, choć wcale nie po równo, bo to nasi przodkowie wypadają tu zdecydowanie gorzej – jako naród ksenofobiczny, prostacki, ufający zabobonom. Być może tą książką Iris May usiłowała zrozumieć postawę swojej krewnej. Wielokrotnie bowiem decyzje Gosi budzą konsternację czy wręcz niesmak. Grete należy do tego niewielkiego kręgu głównych bohaterów, których się raczej nie lubi, którym się nie kibicuje, a i często myśli się: „a dobrze ci tak”. „Dzieci Gosi” to smutna książka o zagubionej dziewczynie, której wiele radosnych i jeszcze więcej bolesnych doświadczeń nie nauczyło kochać nikogo poza samą sobą.