Czarne
Anna Kańtoch

Są historie warte tego, by się nad nimi pochylić. Są tacy bohaterowie, których losy śledzimy w napięciu i z ekscytacją. Do takich postaci należy narratorka a zarazem bohaterka książki autorstwa Anny Kańtoch pt. „Czarne” z oferty Wydawnictwa Powergraph.

Duszny klimat sanatorium dla nerwowo chorych, lata 30. XX wieku i zagubiona młoda kobieta egzystująca na granicy jawy i snu, gdzieś między prawdą a zmyśleniem. Kalki przeszłości nakłada na teraźniejszość i odwrotnie. Bez konkretnego schematu, za to z określonym celem. Chce wrócić do feralnego dnia, kiedy zginęła kochanka jej ojca, Tadeusza Reca i obiekt westchnień młodziutkiej wówczas bohaterki - Jadwiga Rathe. Nagła śmierć młodej, obiecującej (zdaniem niektórych) aktorki to uporczywe wspomnienie z dzieciństwa, które wiedzie prosto do niewielkiej miejscowości, gdzie od warszawskiego blichtru każdego roku odpoczywali Recowie. I tak czytelnik poznaje tytułowe Czarne, w którym roi się od tajemnic i niewyjaśnionych zjawisk a największe sekrety skrywa las.

Autorka zręcznie żongluje chronologią raz po raz przerzucając czytelnika między 1914 a 1935 rokiem, ale początkowo historia jest tylko tłem dla prezentowanych wydarzeń. Z czasem, narracja idzie o krok dalej, przywołując przełomowy dla Polaków rok 1863. Ten epizod z historii XIX wieku, wyodrębniony graficznie w postaci czarnych stron, staje się pretekstem do uzasadnienia fantastycznej wymowy powieści i jest w moim przekonaniu najbardziej wyjątkowy. Choć nie ma słowa o powstańcach styczniowych, biją z tych kart: trwoga, cierpienie Polaków i charakterystyczne dla niższych warstw społecznych - elementy myślenia magicznego. To nieoczywiste i w efekcie wspaniałe połączenie świadczy o niebywałym kunszcie pisarskim Anny Kańtoch.

Dawno już żadna opowieść nie pochłonęła mnie tak jak koleje życia Reców i Jadwigi Rathe. Mam poczucie, że zakrzywienie czasoprzestrzeni odmienia nie tylko losy bohaterów, ale również czytelników tej historii. Balansowanie na granicy wieków, udział w seansie spirytystycznym i wątki homoerotyczne u progu XX stulecia są znakami firmowymi tej prozy, która zdecydowanie zasługuje na Waszą uwagę.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Wydawnictwo Powergraph określa książki swej serii ,,Kontrapunkty" jako ,,oczarowujące czytelnika piękną frazą i niejednoznacznością interpretacji". Jest to clou pozycji ,,Czarne" Anny Kańtoch. Narratorką powieści jest kobieta o nieznanym imieniu, którą poznajemy, gdy jest pensjonariuszką nadmorskiego sanatorium dla osób nerwowo chorych. Poszczególne rozdziały książki oznaczone są jako ,,teraz" i ,,wspomnienia". Teraz to rok 1935 (choć nie zawsze). Bohaterka opisuje swoje obserwacje, przekazuje swą wizję zdarzeń ówczesnych, jak i przeszłych, sięgających jej dzieciństwa. Wielkim sentymentem jest dla mniej wspomnienie wiejskich wakacji w Czarnem. Siebie i ludzi takich jak ona określa jako ,,innych, obcych w tym świecie". Chwytając słowa wypływające z kart książki, czytelnik (tak, jak i narratorka) sam często musi zastanowić się, czy mowa jest o rzeczywistości, czy to tylko wymysł zniekształconej psychiki, w którym miesza się też czas. Nie powoduje to jednak braku zrozumienia treści, a wręcz intryguje dwuznacznością. Anna Kańtoch to niezwykle utalentowana pisarka potrafiąca stworzyć dzieło, które od pierwszego do ostatniego zdania owiane jest mgiełką niepokojącej tajemniczości. Niemiłym zaskoczeniem był jeden z końcowych rozdziałów opisany jako ,,dawniej". Wydał mi się dopisany już na samym końcu jedynie po to, aby udowodnić obecność książki w wydawnictwie zajmującym się science-fiction. Według mnie jest bezcelowy i oderwany od całości. Niepotrzebnie podsuwa przyczynę rojeń bohaterki, inną niż wynika to z treści, czyli z chorego umysłu, który ma swą przyczynę. A może to również wymysł spaczonej psychiki narratorki? ,,Czarne" to powieść napisana nietypowym, ale ciekawym, wybitnym i fascynującym stylem, gdzie słowa ,,rozrywają tkankę rzeczywistości, w którą wkrada się niemożliwość", a fabuła pozostaje otwarta, niedopowiedziana. Jest to książka napisana przez kobietę, o kobiecej duszy i dla kobiet. Pokazuje, jak bardzo pewne czynniki wpływają na wrażliwy kobiecy umysł.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)