Ćwiczenia z niemożliwego
Magdalena Grochowska

Ćwiczenia z niemożliwego to panoramiczny obraz ubiegłego wieku odbity w losach wybitnych Polaków; wielowątkowa opowieść o ich trudnych wyborach światopoglądowych i konfrontacjach politycznych, rozpięta na osiach wojny, wiary i miłości.

Grochowska mistrzowsko kreśli zbiorowy portret poetów wojny – pokolenia Kolumbów. To krąg „Sztuki i Narodu”, związany z Konfederacją Narodu, organizacją o skrajnie nacjonalistycznych korzeniach. Andrzej Trzebiński, Wacław Bojarski, Zdzisław Stroiński śnią swój sen narodowo-imperialny. Na przeciwległym biegunie autorka stawia postać Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, związanego z socjalistyczną grupą „Płomienie” i ukazuje napięcie między obiema formacjami – prawicowo- mesjanistyczną i lewicowo-demokratyczną.

Paradoks zespolenia tradycji komunizmu z tradycją endecką pokazany jest przez pryzmat działalności Zygmunta Wojciechowskiego, historyka i prawnika, założyciela poznańskiego Instytutu Zachodniego. W tej głównej placówce polskiego niemcoznawstwa znaleźli bowiem po wojnie przystań działacze o narodowej proweniencji. Tutaj dawni endecy porozumieli się z komunistami – na antyniemieckiej nucie. Tutaj podsycali resentymenty i krzewili powrót do idei Dmowskiego – wybór Rosji. Autorka porusza też wątek sztuki w kleszczach ideologii. Kreśli postać Władysława Hasiora, syna praczki, który zostaje rzeźbiarzem, scenografem, malarzem, „pieszczoszkiem władzy”, uznanym za najwybitniejszego twórcę trzydziestolecia Polski Ludowej. Dziecko bez korzeni, uwiedzione przez PRL? Jako autor pomnika ku czci „poległych na Podhalu w walce o utrwalenie władzy ludowej” okrzyczany „pachołkiem komuny”. W wolnej Polsce skazany na śmierć cywilną. Grochowska przejmująco pokazuje dramat artysty, którego dzieło mierzono „postawą” autora i którego kariera załamała się z powodów pozaartystycznych.

To tylko niektóre z postaci tego niezwykłego, precyzyjnie skomponowanego reportażu historycznego. Pojawiają się w nim również, jak nici w gobelinie, Jarosław Iwaszkiewicz, Czesław Miłosz, Józef Czapski i inni. Czym jest konformizm, a czym niezłomność? Kim jesteśmy wobec Historii i Boga? Co oznacza patriotyzm? Te i wiele innych pytań towarzyszy nam w trakcie lektury Ćwiczeń z niemożliwego. A wielką zaletą pisarstwa Grochowskiej jest to, że nie daje nam jednoznacznych odpowiedzi.

Informacje dodatkowe o Ćwiczenia z niemożliwego:

Wydawnictwo: Wielka Litera
Data wydania: 2012-10-17
Kategoria: Literatura piękna
ISBN: bd
Liczba stron: 0