Bielawa. Lekcja historii na murze
praca zbiorowa

Książka jest tomem okolicznościowym, wydanym z okazji 90. rocznicy nadania praw miejskich Bielawie (dawna nazwa: Langenbielau) – małemu, kiedyś uprzemysłowionemu, miasteczku, leżącym w Południowo-Zachodniej Polsce, u stóp Gór Sowich. Z pewnością mogą być dumni włodarze miasta z faktu upamiętnienia tej rocznicy. Mogą też być usatysfakcjonowani pracownicy Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bielawie, bo jest to już X pozycja wydana przez działające od wiosny 2013 roku przy bielawskiej bibliotece wydawnictwo Bibliotheca Bielaviana.

Zadaniem recenzenta nie jest jednak pisanie okolicznościowych laurek w celu złożenia kurtuazyjnych gratulacji, dlatego - obok niewątpliwych walorów tej publikacji - jestem zobligowany również do wskazania zauważonych niedociągnięć i słabszych stron omawianej książki.

Do niezaprzeczalnych walorów tej publikacji należy wspomniany już fakt upamiętnienia ważnej dla miasta Bielawy rocznicy. Zważywszy, że w minionych latach PRL ignorowano i przemilczano tego rodzaju rocznice, zgodnie z obowiązującymi wówczas wytycznymi polityki kulturalnej, dzisiaj powie-dzielibyśmy standardami polityki historycznej. Jednak Bielawa nie jest dolnośląską Nową Hutą i jej historia sięga dużo głębiej w przeszłość, aniżeli datująca się od 1944 roku historia PRL. Omawiany tomik utworów poetyckich wspisuje się w realizowaną po 1989 roku inną politykę historyczną, która przykłada równą miarę do wydarzeń zarówno po, jak i przed II wojną światową.

Na wyróżnienie zasługuje również fakt, że tomik jest kontynuacją realizowanej konsekwentnie przez bielawska bibliotekę promocji twórczości lokalnych poetów i pisarzy z jednoczesnym otwarciem na autorów z innych regionów Polski. W tomiku pomieszczone są bowiem utwory lokalnych twórców z Bielawy, Dzierżoniowa i Pieszyc, ale jest również w tym gronie poetka z Warszawy (Brygida Błażewicz) oraz poeta z Łodzi (Mirosław Pęciak). Oboje związali się już wcześniej z bielawskim środoiskiem literackim poprzez uczestnictwo w organizowanym od 2012 roku Konkursem Literackim Na Utwór Inspirowany Fotografiami Bielawy i ich wiersze znalazły się już we wcześniej wydanym tomie VII „Sudeckiej poezji i prozy”.

Trzecim pozytywnym wyróżnikiem tomiku, wartym podkreślenia, jest fakt promowania twórców najmłodszego pokolenia: uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, którzy poprzez swój udział w odbytych już dwóch edycjach wymienionego wyżej konkursu literackiego mieli okazję zadebiutować jako autorzy utworów literackich w tomie I i VII (oba wydane w 2013 r.) w sudeckiej serii. W omawianym tomie X serii znalazło się aż 12 prac młodych bielawskich twórców.

Przejdźmy do tych spraw, które zdaniem recenzenta, nie należą do mocnych stron omawianej pozycji. Po pierwsze – w tomiku nie wskazuje się na redaktora odpowiedzialnego za dobór autorów, tekstów oraz redakcję publikacji. Odbiło się to niekorzystnie już w fakcie braku najkrótszej choćby noty informacyjnej, wstępu czy posłowia do tomiku. Trudno bowiem domyślić się z samej zawartości, z jakiej okazji powstała ta publikacja, kim są – choćby najogólniej - jej autorzy, a także, jakimi kryteriami kierowano się w doborze publikowanych tekstów. Te istotne, moim zdaniem, informacje, od których zaczynam niniejszą recenzję, posiadam bowiem nie z omawianego tomiku, ale z faktu wpółpracy z biblioteką w Bielawie oraz tego, że jestem też współautorem tomiku, gdyż trzy moje wiersze, w tym dwa wykorzystane w tytule książki („Lekcja historii na murze” i „Bielawa”) otwierają ten tomik.

Brak redaktora tomiku z pewnością powoduje, że publikacja robi wrażenie eklektycznego zbioru przypadkowo dobranych tekstów, o dość dużych różnicach w ich poziomie artystycznym czy literackim. Obok więc utworów o wysokich walorach artystycznych (np. Marka Cieśli, Brygidy Błażewicz czy Urszuli Kowalewskiej), są teksty – nazwijmy je – poprawne literacko (Zdzisława Maciejewskiego, Mirosława Pęciaka i Marii Grabowskiej), aż po teksty nieporadne, o niskich walorach literackich, ocierające się wręcz o grafomanię (Barbary Bulerskiej i Adama Lizkowskiego). W ocenie tej nie biorę pod uwagę tekstów najmłodszych twórców, jakie zawarte są w końcowych częściach tomiku, będących przedrukiem ze wspomnianych tomików konkursowych I i VII.

Za inny mankament tej publikacji uważam również to, że zawarte w niej utwory trudno uznać za reprezentatywne dla głównego tematu książki. Jest w niej na przykład 10 nowych wierszy, napisanych specjalnie do tego tomiku przez Zdzisława Maciejewskiego, a obok 6 słabiutkich i przedrukowanych z wydanego ledwie 2 miesiące wcześniej tomiku Adama Lizakowskiego „Bielawa. Randka trzech sylab” jako tomu IX serii „Sudecka poezja i proza”. Nie wiadomo też, dlaczego w ogóle w książce znalazły się słabe artystycznie i znane z niedawnych publikacji bielawskiej biblioteki wiersze Barabary Bulerskiej i Adama Lizakowskiego, a nie uwzględniono znakomitych literacko wierszy pieszyckiego poety Tadeusza Żurawka – notabene najbardziej, w mojej ocenie, reprezentatywnego poety Ziemi Dzierżoniowskiej. Widać, osobie dobierającej teksty do publikacji ważniejsze wydały się znane, słabiutkie i grafomańskie wiersze Barbary Bulerskiej i Adama Lizakowskiego, ale mające w tytule Bielawę, aniżeli oryginalne i na wysokim poziomie literackim wiersze Tadeusza Żurawka o pobliskich przecież Bielawie Górach Sowich.

Pomimo wytkniętych mankamentów, gorąco rekomenduję do lektury tomik utworów poetyckich pt. „Bielawa. Lekcja historii na murze”, piszę „utworów poetyckich” dlatego, że obok typowych wierszy, w tomiku są również ciekawe teksty Urszuli Kowalewskiej z gatunku prozy poetyckiej.

Bielawa. Lekcja histoii na murze, Praca zbiorowa,

Wyd. Bibliotheca Bielaviana, Bielawa 2014,

Seria: Sudecka poezja i proza, tom X, ss. 134

ISBN 978-83-939784-0-3

Tekst publikowany pierwotnie na łamach

portalu „Sztukater” (http://sztukater.pl)