Recenzja książki: Słownik wiedzy o kulturze

Recenzuje: SiM

„Słownik wiedzy o kulturze” opublikowany nakładem wydawnictwa Arkady to interesujący zbiór haseł z zakresu historii sztuki, muzyki, teatru, filmu i antropologii kultury. To zbiór ciekawy, fascynujący, to również swoisty elementarz wiedzy o kulturze. To jednak książka, która przydatna okaże się nie tylko jako pomoc przy nauce wiedzy o kulturze w szkole średniej.


Bo właśnie wprowadzenie wiedzy o kulturze do programu nauczania stało się dla zespołu autorów i redaktorów „Słownika wiedzy o kulturze” inspiracją do stworzenia tego opracowania. Przeglądając dostępne na rynku podręczniki, stwierdzili badacze, że zdecydowanie nie spełniają one wszystkich wymagań, jakie postawić by im należało. Podjęli się więc dzieła z pozoru niemożliwego – wypełnienia tej luki. Czy się udało? To w zasadzie zależy od punktu widzenia osoby pracę tę oceniającą.


Powiedzmy otwarcie: ogrom informacji zawartych w tej książce momentami wręcz przytłacza. Autorzy rzeczywiście dziedziny, które zdecydowali się omówić, prezentują w sposób najzupełniej wyczerpujący. Na uwagę zasługuje poszerzenie zagadnień poruszanych na lekcji wiedzy o kulturze o treści z zakresu jej antropologii. Hasła opracowane są rzetelnie i przystępnie – choć raczej dają ogólne pojęcie na konkretny temat, niż zagadnienie wyczerpują. Czasem też zdarza się, że poszczególne pojęcia omówione zostają w sposób dość enigmatyczny. Prosty przykład: po lekturze artykułu dotyczącego hasła impromtu większość czytelników nie będzie ani o jotę bliższa zrozumienia tego pojęcia niż przed sięgnięciem po „Słownik…”


Wydaje się też, że czasem autorzy podejmują tematy bardzo luźno związane z faktycznymi wymogami nauczycieli wiedzy o kulturze. Więcej: tematy, które są tak specjalistyczne, że spokojnie można by było je pominąć. Tu kolejny przykład: trudno wyobrazić sobie, by większości z nas potrzebna była dość szczegółowa wiedza na temat lambrekinu. Mamy też mnogość haseł poświęconych współczesnym pianistom jazzowym, a brak na przykład informacji na temat żyjących w XX wieku filozofów i naukowców (Gadamer, Ingarden, Schleiermacher). Choć w zasadzie nie jest to element nauczania wiedzy o kulturze, musi boleć brak niektórych nazwisk najwybitniejszych literatów (z lektury słownika opublikowanego nakładem Arkad wyprowadzić można błędny wniosek, jakoby literatura nie była elementem kultury) – owszem, znajdziemy tu artykuł poświęcony Mickiewiczowi, ale Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej w publikacji tej zabrakło.


Niedobrze by było jednak, gdyby czytający ten tekst odnieśli wrażenie, że „Słownik wiedzy o kulturze” to publikacja zła. Nawet nie szukając konkretnego hasła, czytelnik, przeglądając to dzieło, może natrafić na wiele interesujących artykułów i potężnie wzbogacić swą wiedzę. Uczyni to tym chętniej, że publikacja ta wydana jest pięknie – na kredowym papierze, wzbogacona mnogością ilustracji, reprodukcji i zdjęć. Dość przystępny język sprawia, że – poza nielicznymi wyjątkami – zrozumienie poszczególnych artykułów nie powinno licealistom czy dorosłym czytelnikom nastręczyć większych kłopotów. Ponadto, pomijając kwestię historii literatury, „Słownik wiedzy o kulturze” to dzieło bardzo wszechstronne. Jeśli sięgniemy po teksty dotyczące poszczególnych epok, uzyskamy ich opis naprawdę wyczerpujący. Dowiemy się o najważniejszych zjawiskach, jakie zaszły wówczas w muzyce, architekturze czy malarstwie. Wydaje się, że więcej od publikacji siłą rzeczy ograniczonej pod względem objętości wymagać nie można.


„Słownik wiedzy o kulturze” daje więc ogólny obraz historii kultury i sztuki europejskiej, pozwala też poznać większość ważniejszych pojęć oraz poszerzyć swą wiedzę na tematy dość specjalistyczne. Dzięki publikacji wydawnictwa Arkady możemy poznać najważniejszych twórców poszczególnych epok oraz zapoznać się z niektórymi ich dziełami. Piękne wydanie sprawi też, że po publikację tę chętnie będzie czytelnik sięgał, co pozwoli mu odświeżyć wiedzę. Czy mogłaby być to książka lepsza lub bardziej dopracowana? Pewnie tak, ale mimo tego należy ona do najbardziej interesujących i wyczerpujących na rynku.