Recenzja książki: Raróg

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Bardzo trudno dzisiaj o oryginalność. Wiele „nowych” rzeczy okazuje się zwyczajnie wtórnych, lekko tylko z wierzchu „podrasowanych”. Wprawny obserwator i świadomy swoich oczekiwań odbiorca co rusz stwierdza, że wszystko już – gdzieś lub kiedyś – było. Dlatego z tym większą przyjemnością warto zwrócić uwagę na książkę Anny Sokalskiej Raróg. To pełen zwrotów akcji kryminał, który wyróżnia pośród setek innych powieści kryminalnych nieoczywista, głęboko osadzona symbolika i niezliczone nawiązania do dawnych, przede wszystkim słowiańskich wierzeń.

Sonia Kosowicz to trzydziestokilkuletnia policjantka, córka zamordowanego trzy dekady wcześniej bossa mafii, Wołosa. Kobieta sprawnie odnajduje się w działaniach i procedurach obowiązujących w policji, jednak tym, co napędza ją do działania, jest chęć zemsty na mordercach ojca i rozwikłania tajemnicy zniknięcia matki. Na skutek nieprzewidzianych okoliczności Sonia wikła się w mafijne rozgrywki, poznaje tożsamość bossa nowego gangu – Raroga – i będzie musiała odpowiedzieć sobie na pytanie, na czym tak naprawdę najbardziej jej zależy i do czego wciąż dąży?

Warstwa kryminalna książki Anny Sokalskiej to jednak dopiero początek. Pod nią kryją się portrety bohaterów, w tym przede wszystkim postać niezwykle intrygującej Soni Kosowicz. Kobieta jest również narratorką opowieści. To z jej punktu widzenia obserwujemy powieściowy świat, to ona nadaje mu rytmu, barw i emocji. A tych jest w powieści naprawdę dużo – i to nie tylko z uwagi na szybkie tempo i gwałtowne zwroty akcji, ale też przez to, że Sonia zmaga się z chorobą, z przywidzeniami i pozostaje pod stałą opieką lekarską. Granica między tym, co prawdziwe, a tym, co jest tylko złudzeniem, została – mimo pozorów oniryczności o powieści – jasno w książce zaznaczona, nie ma zatem miejsca na snucie niepotrzebnych domysłów. Jednak „odloty” i wizje Soni świetnie splatają się z elementami mitologii, które obecne są w powieści od samego początku i które składają się na jej nietuzinkową atmosferę.

Właśnie – mitologia. To, że w obszarze tym Anna Sokalska porusza się ze znawstwem i swobodą, autorka udowodniła już w rewelacyjnej trylogii urban fantasy Opowieści z Wieloświata. Kiedy jednak motywy takie pojawiają się w powieści kryminalnej – i to solidnie osadzone w polskiej rzeczywistości, w połowie drugiej dekady XXI wieku – ich wykorzystanie nie wydaje się aż tak oczywistym czy łatwym wyborem. Z wyzwaniem tym Anna Sokalska poradziła sobie znakomicie. Wplatając w swą książkę nawiązania do historii Raroga i Wołosa, nadała postaciom noszącym te mafijne pseudonimy cały wachlarz swoistych, rzeczywistych i oddających ich prawdziwe „ja” cech. Na tym jednak nie koniec. Nawiązania do postaci zaczerpniętych z dawnych podań i symboli (ze wspomnianych już mitów słowiańskich, ale również z mitów greckich, a nawet staroegipskich) sprawia, że powieść zyskuje nowy wymiar. Aurę magii i tajemnicy, której wyjaśnienie może okazać się naprawdę zaskakujące.

Kolejnym atutem powieści jest język. Autorka koncentruje się na detalach, wykorzystuje bardzo trafne porównania, daje dowód na to, jak doskonałą jest obserwatorką: przestrzeni, miejskiego życia czy po prostu ludzkich zachowań i gestów. Anna Sokalska unika wyświechtanych fraz. Jej spostrzeżenia są niebanalne, miejscami – bardzo odkrywcze. Warstwa literacka Raroga dopracowana została nawet w najdrobniejszych szczegółach i chociażby z tego powodu po powieść sięgnąć trzeba.

Raróg to mozaika, na którą składają się dynamiczne wydarzenia, interesujące portrety bohaterów, mafijne porachunki, policyjne procedury i mitologia. To powieść zawieszona między opasłymi tomami koncentrującymi się na żmudnej prokuratorskiej i papierkowej pracy policji a powieścią akcji, w której liczne zwroty biegu zdarzeń nie pozostawiają nawet chwili na oddech. Autorka Raroga znalazła w swojej książce złoty środek. Tworzy intrygi, powołuje do życia nowych bohaterów, myląc tropy, doprowadza do pościgów, porwań i strzelanin, ale wraca też za biurko i do pokoju przesłuchań. Jest czas na akcję, ale jest też miejsce na chwilę wytchnienia.

Sięgając po powieści Anny Sokalskiej, z przyjemnością stwierdzić można, że autorka wciąż poszukuje nowych pomysłów, inspiracji i nowych sposobów na ich realizację. Pozostaje tylko czekać, kiedy znowu zaskoczy czytelników swoją kolejną książką.