Recenzja książki: Księga ludzi. Opowieść o tym, jak staliśmy się nami

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Czy jako ludzie naprawdę jesteśmy wyjątkowi? Czy umiejętności, które przypisujemy sobie, można zaobserwować również u zwierząt? A może trafnie określamy siebie jako arcytyp, istoty niepowtarzalne, najlepsze? Adam Rutherford w swojej Księdze ludzi zabiera czytelnika w niezwykle ciekawą podróż tropami ewolucji i odkrywa w niej wiele ludzkich, ale też zwierzęcych osobliwości.

Potrafimy mówić, rozniecać ogień, posługujemy się narzędziami i mocno rozgraniczyliśmy kwestie seksu (mającego przynosić nam przyjemność) od rozrodu (mającego skutkować przyjściem na świat zaplanowanego przez nas potomstwa). Potrafimy jeszcze wiele innych zdumiewających rzeczy, ale jeśli przyjrzymy się zwierzętom, znajdziemy wśród nich takie gatunki (lub tylko poszczególne osobniki), które również zaskoczą nas swoimi umiejętnościami. Pojawia się wtedy pytanie: czy jest to kwestia ewolucyjna? Czy zwierzęta wypracowały sobie te zdolności drogą naśladownictwa? I co w takim razie tak naprawdę odróżnia nas od zwierząt?

Na to ostatnie pytanie autor udziela odpowiedzi w drugiej części Księgi ludzi, w Arcytypie wszech jestestw. Adam Rutherford podsuwa czytelnikowi informacje dotyczące zmian, jakie zaszły w genotypie naszych przodków, które następnie przyczyniły się do tego, że obecnie wyglądamy, myślimy i zachowujemy się w określony sposób. Tłumaczy też, że sztuka towarzyszyła człowiekowi od zarania dziejów i z dużą dozą prawdopodobieństwa parali się nią nie tylko homo sapiens, ale też homo neanderthalensis czy nawet homo erectus.

Księga ludzi Adama Rutherforda to pasjonująca podróż w przeszłość, zderzona z tym, co obserwujemy współcześnie. Autor poszukuje w swoich badaniach odpowiedzi na to, jak bardzo jako ludzie zmieniliśmy się przez ostanie 40 000 lat. Czy zmiany są zauważalne? Czy gdyby człowieka pierwotnego ubrać i uczesać według obecnej mody, to czy ktokolwiek zorientowałby się, że ma do czynienia z istotą sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat? Odpowiedź, choć może to być zaskakujące, brzmi: prawdopodobnie nie.

Książka Adama Rutherforda oparta jest na solidnym researchu i wykorzystuje interesującą bibliografię. Autor w sposób niezwykle przystępny opisuje i przytacza liczne przykłady z życia zwierząt i ludzi, opierając je na dowody na poziomie genetycznym (o ile takie istnieją). Czyni to przy tym w sposób niezwykle przystępny i jasny, często uciekając się (zwłaszcza w przypisach) do dowcipów i żartów, dzięki czemu książkę czyta się jak pasjonującą powieść, nie zaś jak publikację – jak by nie patrzeć – popularnonaukową.

Księga ludzi zachwyca ogromem informacji i bardzo szerokim spojrzeniem na przeszłość i teraźniejszość ludzkiego gatunku, na to, jak działa ewolucja i jak bardzo jest nas w stanie zadziwić kierunkiem, w jakim przebiega. To świetna lektura, po której zupełnie inaczej spoglądać będziemy na zachowania zwierząt – domowych ulubieńców, ale także tych, które spotkać możemy w ogrodach zoologicznych. Może właśnie podczas jednej z takich wizyt uda nam się dostrzec jakąś godną zapamiętania lub rozważenia zwierzęcą osobliwość?

Tagi: bóg