Recenzja książki: Jagiellonowie. Złoty wiek

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Historia Polski – fascynująca opowieść o intrygach, zakulisowych rozgrywkach, niewyobrażalnym bogactwie i wielkich podłościach. Ponad tysiąc lat zdarzeń, które były udziałem ludzi małych, wielkich i potężnych. I wspaniałych – jak kolejni potomkowie rodu Jagiellonów, który choć panował w naszym kraju zaledwie dwieście lat i był dynastią zatwierdzanych władców, chyba najmocniej i najwyraźniej zostawił swój ślad zarówno w kulturze, sztuce, architekturze, jak i w modzie oraz sztuce kulinarnej.

Tym razem Sławomir Koper, popularyzator historii, zaprasza czytelników w podróż po (głównie) Polsce śladami Jagiellonów, pokazując miejsca nieoczywiste, nieznane, podkreślające fenomen tej dynastii. Jagiellonowie byli bowiem niezwykli. Oczywiście, ich kariera w polityce nie zaczęła się wraz z osadzeniem na krakowskim tronie Władysława Jagiełły. Sam król, mąż Andegawenki, pochodził z walecznego i znanego litewskiego rodu, którego przodkowie już wcześniej wiązali się poprzez małżeństwa z Koroną. Jednak czasy Kazimierza Jagiellończyka, syna Jagiełły, który przez dalekowzroczny mariaż z Elżbietą Rakuszanką i doskonałą politykę wobec państw ościennych pozyskał dla rodziny trony w Czechach, na Węgrzech, na Litwie i zapewnił wpływy na kolejnych europejskich terenach ugruntowały pozycję rodziny w Europie. Choć ostatni Jagiellon na polskim tronie – Zygmunt August – zapisał się w powszechnej pamięci narodu jako nieszczęśliwie zakochany w Barbarze Radziwiłłównie król, to jednak dzięki jego staraniom i Unii Lubelskiej, Litwa i Korona stały się jednością na miarę współczesnej Unii Europejskiej.

Sławomir Koper, tym razem z nastoletnim synem, podróżuje po terenach dawnego Królestwa, rozpoczynając od słowackiej Lewoczy, gdzie w 1494 roku spotkali się władcy Polski, Litwy, Czech i Węgier, czterej bracia Jagiellonowie: Władysław (król Czech i Węgier), Jan Olbracht (król Polski), Zygmunt (późniejszy król Polski) i Fryderyk (arcybiskup gnieźnieński). Zabrakło Aleksandra, jednak jego decyzje w sprawie, w której odbyło się spotkanie, zostały już wcześniej ustalone. Bracia debatowali nad problemem, który miał olbrzymi wpływ na politykę rodziny aż do jej wygaśnięcia – zagrożenie ze strony rosnącej potęgi tureckiej. To stosunek do krewkich Osmanów decydował o tym, jakie działania podejmowali kolejni władcy na polskim tronie, jakie zawierali sojusze, jak starali się uniknąć wojen, które nie były jedynie wojnami o wpływy, ale postrzegano je jako starcie religii i kultur.

Choć terytorium, którym władali Jagiellonowie, było królestwem wolnym od wojen religijnych i słynęło z tolerancji wobec ruchów reformatorskich – nic dziwnego, w jednym organizmie zamieszkiwali ze sobą katolicy, prawosławni, Żydzi i protestanci – wizja utraty ziem na rzecz sił Islamu była groźna i realna.

Świat Jagiellonów to nie tylko włoskie przysmaki, renesansowe zamki i moda na bufiaste rękawy u kobiecych sukien. To schyłek panowania Krzyżaków na sąsiadujących z Koroną ziemiach, ich sekularyzacja i – wreszcie – hołd złożony królowi polskiemu przez Albrechta Hohenzollerna Zygmuntowi Staremu w 1525 roku w Krakowie. Hołd złożony przez siostrzeńca wujowi, bo ostatni mistrz zakonu w Polsce był synem siostry Zygmunta Starego. To czasy założenia protestanckiego uniwersytetu w Królewcu (ówczesnej Knipawie), którego powstania nie chciał poprzeć papież, a którego utworzenie wsparł Zygmunt August. To założenie Rakowa, zadziwiającej wspólnoty, w której ludność cieszyła się tolerancją religijną i została zwolniona z podatków i gdzie powstał Katechizm rakowski, będący jednym ze źródeł konstytucji amerykańskiej. To – wreszcie – czasy niezwykłej dynastii Gryfitów na polskim Pomorzu, która wyginęła (podobno) w wyniku klątwy, rzuconej przez piękną wiedźmę na niewiernego kochanka.

Sławomir Koper pokazuje Polskę, która fascynuje i intryguje. Prowadzi przez historię, snując opowieści o niezwykłej codzienności, gdzie awantury o ser na dworze królowej Bony bywały przyczyną kłótni o zasięgu międzynarodowym, a romanse i prawdziwe miłości stawały się przyczyną kłotni na sejmach. Ukazuje, jak wspaniałe były to czasy i jak niewiele z tego dowiadujemy się na lekcjach historii w szkołach. Podróżując z synem, odpowiadając na jego pytania, zachęca do poznawania Polski z innej perspektywy, w której pasja miesza się z zachwytem.

Bardzo polecam – ta książka to idealna inspiracja do rozpoczęcia wakacyjnych podróży.

Tagi: bóg