Recenzja książki: Intrygantki

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Za sprawą książki Oskar i pani Róża Eric-Emmanuel Schmitt na stałe zagościł w pamięci czytelników, którzy z niecierpliwością wypatrują kolejnych publikacji autora. Niestety, z twórczością Schmitta bywa jednak różnie. Często jego książki zachwycają, nie brakuje jednak i takich, które po lekturze raczej odkłada się na półkę z dużym rozczarowaniem i poczuciem, że zastosowane w książce „chwyty” pojawiły się już niejednokrotnie w dotychczasowej twórczości autora. Dla wszystkich, którzy publikacje Schmitta znają od deski do deski, każda kolejna książka jest wyzwaniem i zagadką. Czy ukaże ona w nowym, ciekawym świetle poruszane przez autora problemy? A może okaże się tylko nieudanym popisem grafomana? 

Do najnowszego dzieła Erica-Emmanuela Schmitta, Intrygantek, podejść należy z ostrożnością. Publikacja ta składa się bowiem z czterech dramatów, które właściwie wiąże jedynie nazwisko ich twórcy. Czy Intrygantki mogą zachwycić? Czy zapadną głęboko w pamięć? Czy autor w usta swoich fikcyjnych postaci włoży nietuzinkowe dialogi i odważne spostrzeżenia? Czy dramaty, które wyszły spod pióra Schmitta, czyta się z równą przyjemnością, co jego powieści? Na szczęście lektura Intrygantek to gwarancja dobrze spędzonego czasu, a przesłanie, jakie Schmitt zamieszcza w każdym dramacie na długo wyryje się w świadomości czytelnika.

Tytuł zbioru czterech dramatów nawiązuje do pierwszego z nich, Nocy w Valognes. Do starego dworu księżnej de Vaubricourt przybywają kobiety; zakonnica, hrabina, pani Cassin i panna de la Tringle, pisarka. Tym, co je łączy są uczucia, jakimi skrycie bądź otwarcie darzą tego samego mężczyznę – Don Juana. Kobiety w swojej przeszłości zostały bowiem przez Don Juana uwiedzione. Teraz każda z nich na swój własny sposób próbuje rozliczyć się z przeszłością. I chociaż wydaje się, że Noc w Valognes to nieustająca kłótnia kilku kobiet, zrodzona z urażonej dumy i złamanych serc, to tak naprawdę jest to sztuka o poszukiwaniu własnego miejsca, o odkrywaniu swojego powołania i akceptacji życia w takim kształcie, jaki każda z kobiet mu nadała.

Drugi dramat, noszący intrygujący tytuł Gość to znakomita kreacja Freuda rozmawiającego z tajemniczym mężczyzną. Akcja dramatu rozgrywa się w 1938 roku, kiedy echa zbliżającej się wojny rozbrzmiewają coraz głośniej. Freud bije się z myślami, czy wraz z rodziną powinien opuścić Austrię. Jego bolączki wzmaga dodatkowo jeszcze choroba i starość mężczyzny. Niespodziewana wizyta Boga w gabinecie psychoanalityka każe Freudowi spojrzeć na swoje życie z zupełnie innej perspektywy. Bóg wnosi w życie Freuda wątpliwość – nie wszystko bowiem da się wytłumaczyć przy pomocy nauki.

Kolejnym utworem zamieszczonym w Intrygantkach jest monolog. Knebel to poruszająca opowieść mężczyzny, który w swoim życiu pragnął jedynie zrozumienia. Odtrącony przez rodzinę, nie mający przyjaciół, bohater Knebla znajduje szczęście w ramionach innego mężczyzny. 

Publikację zamyka dramat Szatańska filozofia. To dzieło przewrotne, napisane bardzo sprawnie i z ogromnym dystansem do podejmowanego tematu. Bohaterami dramatu są diabły, które zastanawiają się, w jaki sposób mogą jeszcze bardziej rozproszyć zło w świecie ludzi. Wnioski, jakie wyciągają z zaproponowanych pomysłów i planów, są zaskakujące, a całość przyjmuje kształt naprawdę szatańskiej intrygi.

Intrygantki rozpatrywać należy indywidualnie pod kątem każdego dramatu. Można jednak stwierdzić, że sztuki te są bardzo równe i poruszają najważniejsze problemy współczesnego świata. Pragnienie spełnienia, poszukiwanie prawdziwej miłości, chęć odkrycia praw, jakimi rządzi się świat, czy wreszcie ukazanie zła w czystej postaci to tematy wielokrotnie już przez Erica-Emmanuela Schmitta poruszane. Autor w Intrygantkach ukazuje te problemy w zupełnie nowym, nietuzinkowym świetle. Zaskakujące zwroty akcji, wspaniałe zakończenia oraz fantastyczne puenty sprawiają, że autor Intrygantek na nowo zapunktował u swoich czytelników.