Recenzja książki: Detektyw Blomkvist i Rasmus, rycerz Białej Róży

Recenzuje: Damian Kopeć

Tajemna broń Białej Róży


To już trzecie spotkanie z dzielnym detektywem Blomkvistem i jego paczką fajnych przyjaciół. Widać ewolucję pisarską autorki i jej niezwykłą umiejętność nieustannego wykraczania poza schematy. Każda powieść z cyklu jest trochę inna, każda w jakiś sposób zaskakuje. Wszystkie zaś czyta się wybornie.

Detektyw Blomkvist i Rasmus, rycerz Białej Róży został wydany w 1953 roku, w dwa lata po wcześniejszym tomie Detektyw Blomkvist żyje niebezpiecznie. Ta książka jest najbardziej dynamiczna z całego cyklu i w sumie chyba najpoważniejsza w wymowie.

Od razu zostajemy wciągnięci w bieg dramatycznych wydarzeń. Rozpoczyna się kolejne lato, które jak zwykle zapowiada się dla grupki przyjaciół z małej miejscowości na pełne niesamowitych przygód. Trwa odwieczna wojna Dwóch Róż. Wymyślne potyczki i podchody, poszukiwanie i wykradanie sobie małego, dziwnego kamienia rozpalającego emocje i wyobraźnię dzieci. Przypadkowe spotkanie z pięcioletnim Rasmusem nie wygląda na początek znaczących, dramatycznych wydarzeń. Jego tatą jest sławny profesor opisywany w gazetach w związku z wielkim odkryciem naukowym. Wynajął on willę Eklunda na okres wakacji, żeby odpocząć tu od trudów pracy i rozmaitych problemów osobistych. Cóż, kiedy złoczyńcy nie śpią, a zło tylko czeka na stosowny moment, by wkroczyć do akcji. Białe Róże, uczestniczące w nocnej potyczce z Czerwonymi, stają się przypadkowymi świadkami uprowadzenia profesora i jego syna przez nieznanych sprawców. Nieznanych przynajmniej w pierwszej chwili. Evie-Lotcie udaje się zakraść do samochodu porywaczy, a Kalle i Anders śledzą ich samochód. Okazuje się, że Rasmus z ojcem zostają wywiezieni na pewną wysepkę u wybrzeży Szwecji. Kto porwał naukowca i jego syna? Dlaczego? Czy grupce przyjaciół uda się przeszkodzić w planach porywaczy? Jaką rolę odegra w tym wszystkim mały Rasmus?

Tym razem jest znacznie poważniej i bardziej dramatycznie niż dotychczas. W grę wchodzi bowiem szpiegostwo i bezwzględna walka o nowoczesne technologie. Dzieci znowu stykają się z groźnymi pomrukami świata dorosłych, z przemocą i wyrachowaniem. Ale i z ludzkimi odruchami, umiejętnością sięgnięcia w głąb własnego serca. Postać pięcioletniego Rasmusa znacząco ożywia fabułę powieści. Dziecko jest zarazem nieznośne i urocze, wyprowadzające z równowagi i zachwycające. Autorka z dużą gracją opisuje zachowania malucha oraz reakcje na nie starszych dzieci i dorosłych. Jak zwykle u tej pisarki, dużo tu niezwykle trafnych spostrzeżeń i ciekawych obserwacji świata dzieci. Sporo ciepła i delikatnego humoru. Astrid Lindgren unika prostych schematów i banałów, naiwnych sytuacji i irytujących dialogów. Potrafi wznieść literaturę dziecięcą na wyżyny. Nie rezygnując z wysokiej jakości swojej prozy, pisze pięknie, zrozumiale i ciekawie.

Cykl o detektywie Blomkviście to pochwała młodości, pochwała dziecięcej wyobraźni, bystrości i radości życia. To ukazanie uroków, ale i niebezpieczeństw tego okresu w rozwoju człowieka. Autorka opisuje świat, który jeszcze nie jest zdominowany przez nowoczesne media i wszechobecną technikę. Świat, w którym liczy się własna wyobraźnia, a nie gadżety takie jak gry komputerowe, filmy wideo czy odtwarzacze MP3. Świat na swój sposób dużo mniej skomplikowany i znacznie bardziej pełen uroku niż ten dzisiejszy. Bohaterom książki wciąż chce się coś robić. To nie zblazowane, znudzone, poirytowane i w głębi serca nieszczęśliwe dzieci. Posiadają siebie nawzajem, posiadają radość życia, lubią miejsce, w którym żyją. Złe doświadczenia, traumy nie niszczą w nich tego, co dobre.

Te książki tchną optymizmem, i to nie tym tanim, przecenionym i przegadanym. Emanują radością, a nie płytkim, głupkowatym chichotem. Mówią o życiu, o psychice dziecka, o jego problemach, radościach i smutkach. A w dodatku są bardzo dobrze napisane.