Rok 2014 obfitował w wiele ważnych wydarzeń, w tym wydarzeń literackich. Był to również rok spektakularnych debiutów, rok powrotu do książek polskich autorów, a także rozczarowania tymi, którzy bezskutecznie próbowali utrzymać dobrą formę. Wśród kilkudziesięciu przeczytanych książek obyczajowych było również kilkanaście takich, które na stałe zamieszkały na moich półkach, zwracając na siebie uwagę wyrazistością, oryginalnością, piękną kompozycją. Wszystkie one niezmiennie budziły i budzić będą moje emocje. Z nich, wybrałam dziesięć tytułów, które zasługują na szczególną uwagę (kolejność tytułów jest przypadkowa – za wyjątkiem pozycji pierwszej, którą z pełną odpowiedzialnością za przyszłych czytelników umieściłam na szczycie) - pisze Justyna Gul w swoim czytelniczym podsumowaniu 2014 roku.
Przeczytaj również zestawienie najlepszych kryminałów 2014 roku!
Poznaj najlepsze książki non-fiction, wydane w 2014 roku!
Zagłosuj w naszym plebiscycie "Najlepsze książki roku 2014" i wygraj zestaw 10 książek!
1. Ewa Bartkowska, Ja, judaszka, Wydawnictwo JanKa
Co się dzieje, kiedy ONA ma czternaście lat, osiem miesięcy i czternaście dni, zaś ON jest mężczyzną o trzydzieści lat starszym? Co, jeśli tych dwoje połączy miłość? Co, jeśli ten związek ma więcej powodów by się rozpaść, niż by przetrwać?
O tym, jak piękna, głęboka i prawdziwa może być miłość, w zajmujący sposób pisze Ewa Bartkowska. Ja, judaszka to poruszające studium związku, który opiera się granicy czasu, związku absolutnego, w którym nie ma miejsca na chłodne kalkulacje, nie ma miejsca na grę. Jest tylko bezgraniczne oddanie, jest bliskość tak intensywna, że wręcz niepokojąca. Alicja i Wiktor stworzyli związek, który wymyka się sztywnym ramom, którego głębi nie są w stanie oddać żadne słowa. Autorka była jednak tego bliska, a poetycka i filozoficzna wymowa tekstu przybliżyła nas choć trochę do tej wielkości.
Ja, judaszka niepostrzeżenie uwodzi, zapada w pamięć, porusza i budzi tęsknotę. Za miłością podobną do tej, która połączyła bohaterów. Za wzajemną fascynacją, inspiracją, za wspólnym oddechem. Chciałabym tak kochać i chciałabym czytać więcej takich książek, w których emocji nie da się okiełznać, które wydają się boleśnie prawdziwe.
2. Magdalena Zimniak, Białe róże dla Matyldy, (Wydawnictwo Prozami)
Przeniesiony zespół Münchausena to zaburzenie psychiczne, polegające na wywoływaniu u osoby zależnej objawów zaburzeń somatycznych. Ma to na celu umotywowanie poddania tej osoby zabiegom leczniczym i pielęgnacyjnym. Ofiarami tej choroby padają najczęściej dzieci - i to te najmłodsze, całkowicie bezbronne, które nie mogą się poskarżyć, naprowadzić otoczenia na ślad morderczyni. Jedyną reakcją z ich strony jest bezgraniczne zaufanie do swojego oprawcy, do matki. Zespół Münchausena budzi gwałtowne emocje, zatem nie sposób zignorować powieści Magdaleny Zimniak, która jest nie tylko historią chorej osoby, ale pewnego rodzaju studium szaleństwa, cierpienia, a także powolnego rozpadu tożsamości osoby, która dowiaduje się, że całe jej życie oparte jest na kłamstwie.
Jesteśmy świadkami procesu destrukcji osobowości bohaterki, obserwujemy skomplikowaną budowę otaczającej ją spirali kłamstw, odsłaniamy wszystkie brudy, które nigdy nie powinny ujrzeć światła dziennego. Lektura książki zmusza nas do zastanowienia się, w jakim stopniu geny kształtują nas jako ludzi, a w jakim stopniu sami wpływamy na własne losy, na to, kim jesteśmy.
3. Agnieszka Turzyniecka Dziewczynka z balonikami, Wydawnictwo Szara Godzina
Depresja to coś więcej niż zniechęcenie, zły dzień czy smutek. To poważna choroba, stanowiąca – według Światowej Organizacji Zdrowia – czwarty problem zdrowotny na świecie. Książka „Dziewczynka z balonikami” to głęboka i przejmująca lektura, która odsłania dramat osób cierpiących właśnie na zaburzenia maniakalno-depresyjne, czyli chorobę afektywno-dwubiegunową. To nie tylko wstrząsające studium rozpadu osobowości, ale także wsparcie dla osób zmagających się z tym problemem oraz dla ich rodzin i bliskich.
Autorka, posługując się bohaterką i wykorzystując jej chorobę, zabiera nas w świat pełen gniewu, bólu oraz samotności. W świat osób chorych psychicznie, osób, skazanych na społeczny ostracyzm, osób pogardzanych i ignorowanych. Książka jest jednak nie tylko portretem osób chorych na depresję, ale również osób nie potrafiących kochać, nie radzących sobie z emocjami i uczuciami, jak matka Marleny.
Agnieszka Turzyniecka boleśnie doświadcza czytelników, ale dzięki temu emocje pozostają w nas na długo, podobnie jak bohaterowie książki oraz poruszone w niej problemy. To trudna lektura, budząca szereg kontrowersji, zmuszająca do zastanowienia się nad sensem życia, nad postawami wobec problemów, a także nad relacjami, w które wchodzimy.
4. Katarzyna Zyskowska-Ignaciak, Nie lubię kotów, Wydawnictwo Nasza Księgarnia
O tym, jak przewrotny może być los, jak bardzo lubi kpić z nas, splatając losy z osobami, które determinować będą naszą przyszłość, które nie tylko wywołają na naszej twarzy uśmiech, ale i łzy, pisze Katarzyna Zyskowska-Ignaciak. Jej powieść to nie tylko przykład splątanych ludzkich ścieżek, ale również dowód na dobrą kondycję polskiej literatury oraz na to, że można napisać dobrą powieść obyczajową, nie ocierając się o banał i nie ulegając modzie na lekturę lekką, łatwą i… przyziemną. Na kartach opowieści portretującej grupę przyjaciół odnajdujemy wizerunki współczesnych trzydziestokilkulatków, poddanych presji otoczenia, owładniętych konsumpcjonizmem, mających pozornie wszystko, a jednak boleśnie sztucznych i samotnych.
Sześć osób, sześć historii, które przenikają się wzajemnie, tworzy obraz niezwykle smutny, a niekiedy wręcz tragiczny. Rozczarowanie życiem, nuda, wszechobecne dążenie do tego, żeby mieć, a nie być – to wszystko trwale zagościło w codzienności bohaterów, napawając nas smutkiem tym większym, że autorka pokazuje powolną degradację swoich bohaterów, upadek wartości, którymi się niegdyś kierowali. Katarzyna Zyskowska-Ignaciak z niezwykłą spostrzegawczością stworzyła obraz społeczeństwa XXI wieku, owładniętego pragnieniem posiadania, zdobywania i udowadniania swojej wielkości. Doskonale przy tym ukazała rozpad wzajemnych więzów, a także osobowości każdego z bohaterów, nie oceniając ich, ale za to pozostawiając czytelnikowi pole do własnych przemyśleń.
5. Anna J. Szepielak, Wspomnienia w kolorze sepii, Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Niekiedy trudne chwile w naszym życiu, gwałtowne i niepożądane zmiany są zapowiedzią nowego rozdziału. Tak właśnie dzieje się u Anny J. Szepielak – jej bohaterka, Joanna, nigdy nie zajęłaby się genealogią, gdyby nie wszystkie przeciwności losu. Nie miałaby zapewne czasu na poszukiwania starych dokumentów czy porządki na strychu, gdyby nie zwolnienie ze szkoły. Gdyby nie zerwanie z narzeczonym, zapewne gdzieś daleko pielęgnowałaby własne dziecko, własną rodzinę, nie zastanawiając się nad kwestiami tożsamości i korzeniami. Gdyby jej siostra nie urodziła synka, gdyby nie wyprawiała mu chrzcin, zapewne Joanna nigdy nie stanęłaby przed koniecznością przemyślenia prezentu dla Kacperka. Stało się jednak inaczej i dlatego możemy delektować się historiami utkanymi przez autorkę z przeszłości i teraźniejszości.
Dzięki prowadzonym poszukiwaniom nie tylko Joanna odkrywa w sobie żyłkę detektywa, ale i nas wciąga układanie opowieści o przeszłości z informacji umieszczonych na dokumentach oraz z pożółkłych zdjęć. Dzięki takiemu zabiegowi autorka zyskała pretekst, by równolegle snuć opowieść o dawnych czasach, o Galicji, o walkach mających na celu ustanowienie nowych granic, o strasznej wojnie, która pochłonęła zbyt wiele istnień.
6. Agnieszka Gil, Układ nerwowy, Agnieszka Gil, Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Alkoholizm to śmiertelna choroba. Jeśli alkoholik nie szuka pomocy, nie leczy się, nie walczy z nałogiem, z każdym kieliszkiem zbliża się do dostatecznego kresu swojego życia. Szkoda tylko, że na dno ściąga nie tylko siebie, ale również wszystkich dookoła. Stają się oni współuzależnionymi, a bez odpowiedniej terapii bardzo często funkcjonują gorzej, niż sam alkoholik. Dlatego też książka Układ nerwowy jest lekturą bolesną, jest wstrząsającym studium alkoholizmu i rozpadu rodziny.
Mogłoby się wydawać, że Magdalena ma wszystko. Pięknie umeblowane, trzypokojowe mieszkanie we Wrocławiu, rezolutną córkę, męża-biznesmena, prezesa firmy zajmującej się dystrybucją nowych japońskich klocków. Tyle tylko, że bohaterka nie uświadamia sobie, że ma on poważny problem z alkoholem, zaś ona sama - wszystkie symptomy współuzależnienia. Wytchnieniem, ucieczką od bolesnej rzeczywistości, są dla Magdaleny chwile spędzone z robótką w ręce, odwiedziny w pobliskiej pasmanterii o wdzięcznej nazwie „Błękitny Kuferek” oraz rozmowy z przyjaciółką, Joanną. To dzięki pasji oraz życzliwym osobom spotkanym na drodze bohaterka będzie mogła rozpocząć nowe życie.
Agnieszka Gil posiadła wyjątkowy dar ujmowania w lekką formę spraw poważnych, ciężkich, bolesnych. Nie znajdziemy tu zatem kazań na temat alkoholizmu, a wszystkie informacje wplecione są w dialogi, podane w przystępny, choć zatrważający sposób. Zatrważający, bo nagle dociera do nas, jak często działamy odruchowo, mimowolnie chroniąc siebie, a tym samym otaczając opieką alkoholika.
7. Maria Duenas, Krawcowa z Madrytu, Wydawnictwo Świat Książki
Alexander McQueen, Stella McCartney, Gianni Versace, Calvin Klein – to czołówka sławnych projektantów, wielkich kreatorów mody, których nazwiska przeszły już do historii. Niestety, nie ma wśród nich zdolnej krawcowej, Siry Quiroga, bohaterki powieści Marí Dueñas. A szkoda, bowiem Krawcowa z Madrytu jest pełną zwrotów akcji opowieścią o Madrycie w przededniu wojny domowej, o talencie, miłości, poświęceniu dla sprawy i szpiegostwie, a także o wspaniałej kobiecie, która w pełni zasługuje na miejsce w czołówce wielkich projektantów.
Autorka przenosi czytelników do XX wieku, do Madrytu, gdzie dorasta Sira Quiroga, wychowywana samotnie przez matkę, doskonałą krawcową. W wieku dwunastu lat dziewczynka jest zmuszona zakończyć edukację i podjąć pracę zarobkową – zdobycie zawodu to priorytet, wszak pochodzi z pracującej klasy społecznej, nie ma majątku ani perspektyw na lepsze życie. Zatrudniona w zakładzie krawieckim Sira zdobywa pierwsze szlify jako krawcowa, podobnie jak matka odnajdując w tej pracy niebywałą przyjemność…
Będziemy świadkami przemian politycznych w kraju, wojny domowej, utraty pracy przez Sirę, ucieczki do Tangeru, niesłusznego oskarżenia o wyłudzenie i wielu wydarzeń, które ostatecznie prowadzą Sirę do ekskluzywnego salonu mody, znajomości z Wysokim Komisarzem Hiszpanii w Maroku i jego kochanką oraz do... działalności w wywiadzie.
8. Francine Rivers, Most Przeznaczenia, Wydawnictwo Szaron
Nawet, jeśli przepełnia nas cierpienie, kiedy wydaje nam się, że cały świat działa przeciwko nam, nie możemy nigdy zwątpić. Bóg nigdy nie wikła nas w sytuacje, których nie jesteśmy w stanie przetrwać. Niekiedy jednak trudno zachować niezachwianą wiarę. Trudno uwierzyć, że cierpienia są zamierzone, że wciąż Bóg jest obok nas, że patrzy i naprowadza nas na właściwą drogę. Abra, bohaterka wciągającej książki Francine Rivers, nigdy nie wierzyła w sprawczą moc Boga – nie jest bowiem łatwo uwierzyć, kiedy jest się porzuconym pod mostem dzieckiem skazanym na pewną śmierć…
Przyjemność, ale i ukojenie w lekturze znajdą wszyscy, którzy bezgranicznie wierzą w Boga, ci, którzy pełni pretensji przestali nazywać siebie Jego dziećmi, a także ci, którzy nigdy nie chcieli mieć z Nim nic wspólnego. Autorka swobodnie prowadzi wielowątkową akcję, zmierzając do kulminacyjnego momentu – do pojednania z Panem. Jednocześnie budzi wielkie emocje, a odwołując się do stałych wartości, nakłania nas do zastanowieniem się nad sobą, nad swoim postępowaniem. Nakłania nas do tego, byśmy stali się lepszymi ludźmi…
9. Anna Mulczyńska, Powrót na Staromiejską, Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Kołdra Dear Jane to najsłynniejszy patchwork świata. Po raz pierwszy został wykonany w 1863 roku przez Jane A. Sticle podczas wojny secesyjnej. Ogrom pracy włożony w szycie repliki tej pięknej kołdry, zasługującej na miano arcydzieła, jest ogromny, ale nieocenione są również korzyści – jej wykonanie skutecznie leczy złamane serca i zapobiega depresji, bowiem pojedyncze bloki wymagają maksymalnej koncentracji i oderwania myśli od wszystkich złych zdarzeń.
Właśnie taki cel przyświeca Weronice Peterson, bohaterce wciągającej powieści autorstwa Anny Mulczyńskiej. Powrót na Staromiejską jest nie tylko najlepszym antydeprestantem, ale też historią otwierająca nas na sztukę rękodzieła, dobrą kuchnię i… miłość do ludzi. Lektura stanowi prawdziwą gratkę nie tylko dla wielbicielek robótek ręcznych, ale i dla wszystkich lubiących dobrą literaturę oraz doskonale skonstruowanych bohaterów, z którymi wspólnie można przeżywać wzloty i upadki.
To książka, nad którą unoszą się zapachy włoskich potraw przyrządzanych w Trattorii Cannelloni, restauracji jednego z bohaterów, Edka, nasze nozdrza wypełnia też woń czekolady i słodkich pralinek, zaś wzrok pieszczą wytwory Weroniki – makatki, patchworki i zdobione meble.
10. Wendy Welch, Księgarenka w Big Stone Gap, Wydawnictwo Black Publishing
Ta pozycja nieprzypadkowo zamyka zestawienie – czy może być coś lepszego na podsumowanie TOP10 książek, niż książka o… książkach?
O książkach i o wspaniałym miejscu, księgarni Opowieść Samotnej Sosny, mieszczącej się w malowniczym Big Stone Gap w południowozachodniej Wirginii, opowiada właśnie książka Wendy Welch. Autorka, doktor etnografii i nauczycielka akademicka, porwała się wraz z mężem na szalony pomysł utworzenia w małym miasteczku księgarni z używanymi książkami, a teraz dzieli się swoimi doświadczeniami z szerokim gronem czytelników.
To książka, z której przebija pasja i miłość do świata, która zdradza niezwykłą osobowość Wendy i jej małżonka, a także zmysł obserwacji autorki. Portrety klientów księgarni są naszkicowane w taki sposób, że ze słów wyłania się człowiek z krwi i kości, targany namiętnościami bądź przytłoczony problemami. To uświadamia nam, że – jak pisze Welch – Najbardziej przerażające, najtrudniejsze, najsmutniejsze i najważniejsze historie, jakie można znaleźć w księgarni, nie kryją się w książkach, ale w klientach. Kryją się w ludziach, którzy dzięki książce Welch są nam równie bliscy, co gospodarze ksiegarni.
Przeczytaj również zestawienie najlepszych kryminałów 2014 roku!
Poznaj najlepsze książki non-fiction, wydane w 2014 roku!
Zagłosuj w naszym plebiscycie "Najlepsze książki roku 2014" i wygraj zestaw 10 książek!
