„Historia zebrana 2011” czyli najlepsi według jury
Borys Pasternak uważał, że historii nie można oglądać, podobnie jak nie można widzieć, jak rośnie trawa. O historii można jednak czytać, pozostaje jedynie pytanie o wybór najlepszej, z całej masy książek na rynku. W których zatem historia „ożywa”, wciągając nas w wir minionych wydarzeń, odsłaniając swoje tajemnice, fakty? Wybór najlepszych publikacji historycznych jest rzeczą trudną, ale dzięki organizowanym konkursom i plebiscytom zyskujemy wiedzę na temat wartościowych książek, które rzucają światło na minione lata, stulecia i wieki.
Konkurs i plebiscyt na najlepszą książkę historyczną są wspólną inicjatywą portalu historycznego Histmag.org oraz wortalu literackiego Granice.pl i mają na celu wyłonienie tych najlepszych spośród najlepszych publikacji historycznych w danym kwartale. Patronat nad akcją sprawują: Tygodnik Powszechny, Polski Związek Bibliotek, Ksiazka.net.pl, Archeologia Żywa, Odkrywca oraz portal Dlastudenta.pl.
Na placu boju ustawiło się 26 tytułów zgłoszonych w kilku kategoriach i teraz przyszedł czas, by wybrać te najlepsze. Jury w składzie: Michał Świgoń (założyciel i redaktor naczelny „Histmag.org”), Łukasz Grzesiczak (dziennikarz, recenzent kulturalny – obecnie współpracuje m.in. z tygodnikiem „Przegląd”), Roman Sidorski (były redaktor naczelny, a obecnie kierownik działu naukowego „Histmag.org” i zarazem jeden z założycieli portalu), Dariusz Wierzchoś (doktor nauk humanistycznych, archiwista w Archiwum Akt Nowych), Sławomir Krempa (redaktor naczelny wortalu Granice.pl oraz e-magazynu o książkach „Czytam”) oraz Małgorzata Gołaszewska (szefowa działu książki historycznej wortalu literackiego Granice.pl.), ciężko pracowało, by wyłonić dla Was te najlepsze spośród zgłoszonych pozycji. Warto także oddać swój głos na stronie http://www.historiazebrana.pl/, biorąc jednocześnie udział w losowaniu cennych nagród książkowych.
Karol Irzykowski powiedział kiedyś, że „Historia jest snem, który się ma ku obudzeniu”. Przekonamy się, co na temat historii i książek jej poświęconych sądzi jury konkursu.
W rolach głównych
- Znakomity esej, który wyszedł spod pióra Andrzeja Friszke poświęcony pasjonującemu bohaterowi lewicy. Na dodatek KP przekonuje, że książka historyczna w swej estetyce nie musi być nudna niczym polowy mundur – mówi o książce "Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty" (Krytyka Polityczna) Łukasz Grzesiczak. Nic dziwnego, że publikacja ta nie tylko spodobała się jury, ale została też zauważona przez internautów.
„Cel Patton” Roberta K. Wilcoxa (Ossolineum) to kolejna z książek nominowanych przez jury, prezentująca historię kontrowersyjnego amerykańskiego generała z okresu II wojny światowej, jednego z najważniejszych dowódców alianckich, Pattona. Jego śmierć w efekcie wypadku samochodowego w 1945 r. w Niemczech do dziś budzi wiele wątpliwości. Autor dociera do naocznego świadka wydarzeń oraz nieujawnianych dotąd dokumentów, a książka obiecuje nam zdemaskowanie bezkompromisowych działań służb specjalnych, jak i rzuca nowe światło na zagadkowe okoliczności wydarzeń.
"Starorzecza" czyta się naprawdę dobrze. Niecodzienne historie z rodzinnego skarbczyka opowieści, napisane w większości z werwą i dowcipem, wciągają i bawią, barwnie ukazując świat (międzywojenny, powojenny) który dawno przeminął – tak nominację dla fascynującej książki Antoniego Kroha (Iskry) uzasadnia Małgorzata Gołaszewska i trudno nie przyznać jej racji.
Jury nominowało również „W tajnej służbie” M. Z. Rygora Słowikowskiego (Rebis). - Ciekawe wspomnienia dotyczące udziału wywiadu polskiego w zmaganiach aliantów w Afryce Północnej z Niemcami. Wnikliwe studium przedmiotu z perspektywy naocznego świadka wydarzeń – pisze o książce Dariusz Wierzchoś, natomiast Gołaszewska dodaje, że to interesująca odtrutka na wszelakie powieści szpiegowskie. Nie zawsze obiektywna (w końcu to wspomnienia!), ale ukazująca te aspekty pracy wywiadu, o których zazwyczaj zapominamy.
Szkiełko i oko, czyli…
Książki historyczne wyposażone w aparat naukowy to zgłoszone w kategorii okiem badacza pozycje, zaspokajające głód tropicieli prawdy historycznej. W tej kategorii jury nominowało „Burzliwy pokój. Historia Europy 1945 - 2000” Toma Buchanana (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego). Autor rozpoczyna od omówienia wpływu II wojny światowej na sytuację w Europie, analizuje gwałtowne i dramatyczne wydarzenia prowadzące do zakończenia zimnej wojny, proponuje także nową interpretację historii lat dziewięćdziesiątych XX wieku, koncentrując się na powstawaniu Unii Europejskiej i wciąż bezskutecznym poszukiwaniu „trzeciej drogi”.
Przydatna pozycja dla osób zainteresowanych dyplomacją. Jest ona również bardzo dobrą lekturą w kontekście dyskusji, które wynikły po katastrofie smoleńskiej dotyczących protokołu dyplomatycznego – pisze natomiast Wierzchoś, zwracając uwagę czytelników na książkę „Protokół dyplomatyczny i ceremoniał państwowy II RP” Janusza Sibory.
Jurorzy nominowali również pozycję „Obwód Przeworsk SZP-ZWZ-AK w latach 1939-1944/45” Teodora Gąsiorowskiego (Barbara), określając ją jako rzetelną, dokładną i poważną pracę naukową, opisującą jednak wycinek historii w bardzo wąskim zakresie na bardzo małym terenie – Małgorzata Gołaszewska.
Rzetelna, solidna robota historyczna na interesujący, a dotąd mało znany (przynajmniej w Polsce) temat – tak o książce „Udział Słowacji w agresji na Polskę w 1939 roku” Igora Baka (PISM), pisze Roman Sidorski, a Dariusz Wierzchoś zwraca uwagę na to, iż w bardzo obszernym zakresie wykorzystano materiał archiwalny.
Historia niebanalna
Pozycje pozostające na styku literatury, publikacji naukowej czy wspomnień, popularyzujące wiedzę historyczną, książki niebanalne, niekonwencjonalne i intrygujące… Która wśród nich zwróciła uwagę jury?
„Najstarszy zawód świata. Historia prostytucji” Marka Karpińskiego (Iskry) jest pozycją przyciągającą wszystkich bez wyjątku. Dobrze wydana, świetnie napisana historia prostytucji do zdecydowanie nienaukowego zastosowania. (…) Gawędziarski styl, popularyzacja w starym dobrym stylu – pisze o książce Roman Sidorski, a Łukasz Grzesiczak dodaje: Gdzieś między „Pamiętnikiem Fanny Hill" a „Historią seksualności” Foucaulta. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Nic dodać, nic ująć!
„Życie i śmierć w Trzeciej Rzeszy” Petera Fritzsche (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego) to, według Dariusza Wierzchosia, książka zasługująca na uwagę ze względu na temat, wykorzystane materiały. Autor w przejrzysty i zwięzły sposób wyjaśnia zagadkę ideologicznej władzy nazizmu nad Niemcami i uświadamia nam, jak ideologia opanowuje ludzkie umysły.
Kolejna z nominowanych książek to pozycja wydawnictwa Rebis „Poznańczycy w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921” Bartosza Kruszyńskiego. Czytelne, ciekawe wydanie albumowe. W środku reprodukcje dokumentów. Książka na którą czekałem – pisze o niej Łukasz Grzesiczak, motywując swój wybór, i trudno się z tym nie zgodzić.
- Świetna szata graficzna, dobra robota redakcyjna, czytelność i przejrzystość. Czego więcej chcieć od książki historycznej? – pyta retorycznie Grzesiczak. - Książka ta nie dość, że w sposób stosunkowo prosty i zrozumiały wyjaśnia zawiłości początków europejskiej historii, to jeszcze prezentuje całkiem nowy sposób interpretacji wędrówek barbarzyńskich ludów. Dzięki temu będzie interesująca zarówno dla mało obeznanych z historią czytelników, jak i dla tych, którym temat ten obcy nie jest – dodaje Małgorzata Gołaszewska. O jakiej książce mowa? To pozycja „Imperia i barbarzyńcy” Petera Heathera (Rebis) zebrała tak entuzjastyczne opinie, co nie dziwi, bowiem autor objawił niezwykły talent łączenia rzetelnej analizy historycznej z barwną opowieścią.
Ekscytację jury wzbudził także Janusz Tazbir i „Pokuszenie historyczne. Ze świata szabel i kontuszy” (Stopka). Eseje Janusza Tazbira to rozrywka ze wszech miar przyjemna i pożyteczna. Niebanalne opowieści i mało znane fakty suto okraszone zostały odniesieniami do literatury nie tylko pięknej, dzięki czemu książka ta ma w sobie coś z intelektualnej uczty. Nie jest to publikacja łatwa i wymaga pewnego skupienia, ale wydaje się, że chwila wzmożonej koncentracji nad tekstem jest małą ceną za możliwość poznania historii z innej niż zwykle strony – tak pisze o nominowanej pozycji Małgorzata Gołaszewska.
Jury nominowało także książkę „Zbrodnia bez kary. Grudzień 1970 w Gdyni” P. Brzezińskiego, R. Chrzanowskiego, A. Nadarzyńskiej (Verbi Causa), będącą najnowszą próbą spojrzenia na grudniową tragedię. „Ciekawa pozycja, omawiająca w przystępny dla młodego odbiorcy sposób tło, przebieg i sytuację po dramatycznych wydarzeniach roku 1970” – uzasadnia wybór Dariusz Wierzchoś.
Głosowanie na najlepszą książkę historyczną „Historia zebrana 2011” wciąż trwa, a już 15 kwietnia 2011 roku poznamy zwycięskie tytuły. Zapraszamy na stronę konkursową http://www.historiazebrana.pl/, a wśród osób oddających głosy – tworzących historię – zostaną rozlosowane nagrody książkowe!
