Fragmenty autobiograficznej książki Cendrarsa

Nakładem Oficyny Literackiej Noir Sur Blanc ukazuje się właśnie nowe wydanie kultowej książki wybitnego pisarza, Blaise Cendrarsa - Odcięta ręka i inne wojenne opowieści. 

Odcięta ręka to druga część czterotomowego cyklu autobiograficznego. Tytuł nawiązuje do tragicznej okoliczności, gdy podczas pierwszej wojny światowej, walcząc jako ochotnik w Legii Cudzoziemskiej, Cendrars został ciężko ranny i stracił rękę. Miało to dla jego osobowości twórczej olbrzymie znaczenie - ukazuje to moment, kiedy patrząc w niebo, widzi gwiazdozbiór swej utraconej dłoni. Książka powstała między 1944 a 1946 rokiem. Trzeba było trzydziestu lat, by pisarz znalazł sposób na opisanie bezlitosnej i anonimowej maszynerii konfliktu światowego. Uczynił to w formie opowieści o żołnierzach z jego oddziału, o każdym z osobna, bardzo szczegółowo i z męską czułością. To wielka proza pacyfistyczna: opis bezsensownego cierpienia, okrutnych, poniżających śmierci, wreszcie bezgranicznej głupoty tych, którzy kierują wojną zza biurek.

Odcięta ręka po raz pierwszy została wydana w Polsce w 1965 r. Oficyna Literacka Noir Sur Blanc wznowiła ją w roku 1999, sukcesywnie wydając także inne książki Cendrarsa, wcześniej niepublikowane. To pisarz trochę obecnie zapomniany, choć bardzo dobrze znany nieco bardziej wtajemniczonym w literackie labirynty. W jego twórczości życie bez przerwy przeplatało się z fikcją, Cendrars bardzo konsekwentnie tworzył własną legendę, ale bez względu na to, czy chcemy owe sploty rozplątywać, czy wolimy poddać się po prostu urokowi jego prozy, warto sięgnąć po jego utwory.

Wydanie najnowsze różni się znacznie od tego, które znamy z roku 1999. Książka, poprzedzona przedmową Miriam Cendrars, córki pisarza, to zbiór wszystkich tekstów prozatorskich Blaise’a Cendrarsa poświęconych I wojnie światowej. Otwiera ją podpisany przez autora w roku 1914 Apel do cudzoziemców mieszkających we Francji. Oprócz tytułowej Odciętej ręki (1946) znalazły się tu opowiadania Kanalarz z Londynu (1937) i W ciszy nocnej (otwierające powieść Rażony gromem z 1945 roku), a także mało znany  i niepublikowany w Polsce pierwszy tekst Cendrarsa o wojnie, ekspresyjna nowela Zabiłem, opublikowana już w roku 1918,  oraz  opowiadanie Krwawiłem (1938), jedyny tekst pisarza, w którym mówi on o amputacji swojej prawej ręki. Obszerne przypisy znawców przedmiotu, Claude’a Leroy, wydawcy Dzieł zebranych Cendrarsa, oraz Michèle Touret, rzucają nowe światło na biografię i twórczość pisarza. Warto się z nią zapoznać. Warto sięgnąć po Odciętą rękę, która ukazuje się nakładem Oficyny Literackiej Noir Sur Blanc. Dziś publikujemy jej obszerne fragmenty. Książka Cendrarsa to także świetna propozycja jako lektura w specjalnym wyzwaniu czytelniczym, do udziału w którym gorąco Was zapraszamy.