Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka
Cezary Łazarewicz

Zbrodnia, która pozostała bez kary. Odsłona pierwsza.

Główny bohater był synem opozycyjnej poetki, Barbary Sadowskiej. Młody człowiek mający przed sobą całe życie, plany i marzenia. Być może zamierza podjąć dalszą naukę, albo robić coś zupełnie innego.

12 maja 1983 roku zmieni wszystko... Wówczas to absolwent XVII LO im. Andrzeja Frycza- Modrzewskiego świętuje zdanie egzamin maturalnego. Nie dane mu będzie zbyt długo cieszyć się  sukcesem. Wrogowie jego matki tylko czekają na jakąś okazję. I ta się nadarza. Grzegorz Przemyk zostaje zatrzymany na Placu Zamkowym w Warszawie przez funkcjonariuszy milicji, ponieważ rzekomo jego zachowanie wzbudza zaniepokojenie. Ujęto także jego kolegę, Cezarego Filozofa, obaj młodzieńcy nie mają przy sobie dokumentów potwierdzających ich tożsamość. W komisariacie maturzysta  zostaje dotkliwie pobity, umiera trzy dni później.

Cezary Łazarewicz w drobiazgowy sposób roztrząsa, prześwietla powyższą historię. Obnaża zjadliwość i makiawelizm ówczesnych rządzących. Przypomina też o sytuacji sanitariuszy i lekarzy z pogotowia, których wrobiono w zabójstwo chłopaka.

Reportaż Żeby nie było śladów obrazuje bezradność i inercję komunistów, również po transformacji ustrojowej. I jeszcze te kpiny generałów: Jaruzelskiego i Kiszczaka w żywe oczy matki. Swoje dołożył Jerzy Urban, naczelny propagandysta tamtego ustroju.

Skandalem jest fakt, iż oprawcy, ale też  ich mocodawcy pozostali bezkarni i nieosądzeni. Rzecz to niesłychana, była zbrodnia, nie ma kary. Inspiratorzy tego morderstwa wiedli spokojne i dostatnie życie, demokratyczna Polska im to zagwarantowała. Podobnie jak nietykalność. Byli honorowani na salonach, przez niektórych nazywani ludźmi honoru. Pewien znany redaktor naczelny powiedział wprost: Odpieprzcie się od generała! Zapewne większość Czytelników zgodzi się z tym stwierdzeniem. Nie dosięgła ich karząca ręka sprawiedliwości.

W tej potrzebnej książce dziennikarz uwypukla największe kłamstwa, mechanizmy zła, manipulacji. Lektura obowiązkowa dla każdego Polaka.

Ksiazka przedstawia drobiazgowe opisane wydarzenia,zwiazane ze smiertelnym pobiciem przez milicje Grzegorza Przemyka,syna jednej z opozycjonistek w czasach PRL-u-Barbary SadowskiejTo rowniez szczegolowy opis manipulacji owczesnych wladz,majacych na celu unikniecie wymierzenia kary zwyrodnialcom w mundurach,oraz opis toczacych sie przez kiladziesiat lat prob,wymierzenia mordercom sprawiedliwosci.Plus dla autora za to,ze przybliza czytelnikowi rowniez zycie prywatne osob,bedacych bohaterami tej ksiazki.Ta relacja bardzo dobrze pokazuje,czym tak naprawde byl PRL,gdyz autor korzysta z licznych:wspomnien,dziennikow,czy dokumentow pochodzacych z roznych archiwow.Bardzo dobry reportaz.,

Walka Dawida z Goliatem

Są takie karty w historii naszego kraju, które ciągle przynoszą mu hańbę - nierozliczone krzywdy i brak sprawiedliwości. Jedną z takich spraw jest przypadek Grzegorza Przemyka, bestialsko zamordowanego przez ludzi, którzy powinni stać na straży prawa i porządku. Jednak śmierć nastolatka to tak naprawdę dopiero początek piekła, które ówczesna władza zgotowała wszystkim bliskim zamordowanego chłopaka, a "Żeby nie było śladów" pokazuje niesprawiedliwą walkę jednostki z systemem.

Cezary Łazarewicz dołożył wszelkich starań, by opisywana przez niego sprawa była jak najpełniej przedstawiona czytelnikom. Początkowo może dziwić zamieszczenie rozdziałów dotyczących dzieciństwa i młodości matki Grzegorza Przemyka, lub wątków rodzinnych innych postaci występujących w książce. Kiedy jednak proces w sprawie zabójstwa nabiera tempa i coraz częściej na światło dzienne wyciągane są kolejne intymne szczegóły z życia świadków, sposób narracji przyjęty przez autora zaczyna nabierać sensu. Cezary Łazarewicz postanowił sam przedstawić fakty zanim poznamy je przez pryzmat akt z rozpraw sądowych.

"Żeby nie było śladów" to reportaż, który nie skupia się na śmierci Grzegorza Przemyka. Ta jest punktem wyjścia do opowieści o tym, jak bezradny może być człowiek w obliczu wymiaru sprawiedliwości uzależnionego od władzy. Wszystkie metody, którymi próbowano zniechęcić najbliższe osoby ze środowiska Grzegorza Przemyka do zeznawania i walki o sprawiedliwość były wstrząsające i oburzające. Sposoby manipulacji, wywlekanie brudów, które nie były związane ze sprawą, a miały jedynie zdyskredytować świadków, były obrzydliwe i perfidnie.

"Żeby nie było śladów" budzi w czytelniku bunt. Bunt przeciwko władzy, która chroni siebie za wszelką cenę, kosztem obywateli. Bunt przeciwko niesprawiedliwości, która spotyka bohaterów reportażu oraz krzywdom, które zostały im wyrządzone przez ludzi, którzy, w założeniu, mieli ich chronić. Reportaż Cezarego Łazarewicza, to również przestroga, co dzieje się w momencie, gdy wymiar sprawiedliwości przestaje być niezawisły i zamiast dążyć do sprawiedliwości, staje się narzędziem w rękach władzy - narzędziem wymierzonym w obywatela.